SKKN Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trườngng tiểu học theo định hứớng phát triển năng lực học sinh

1. PHẦN MỞ ĐẦU

• Lý do chọn đề tài:

Thế giới đang chuyển mình với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập đang đặt ra nhiều yêu cầu mới cho tất cả các lĩnh vực đời sống. Với giáo dục và đào tạo, đổi mới là yêu cầu sống còn để đáp ứng nguồn nhân lực cho đất nước. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định:”Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.

Đại hội Đảng lần thứ XII tiếp tục đề ra phương hướng: Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển GD&ĐT nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; phát triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với tiến bộ khoa học, công nghệ; phấn đấu trong những năm tới, tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo; phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực. Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo Nghị quyết số 29- NQ/TW và Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học theo hướng này.

Như vậy, trước yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới đang đặt ra cho ngành giáo dục và đào tạo, cho mỗi cán bộ quản lý giáo dục câu hỏi: “Cần phải làm gì để nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt là chất lượng dạy học trong mỗi nhà trường?”

Hoạt động dạy học giữ vị trí trung tâm của nhà trường bởi nó chiếm hầu hết thời gian, khối lượng công việc của thầy và trò, nó làm nền tảng để thực hiện thành công mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường, quyết định kết quả đào tạo của nhà trường. Nhiệm vụ của người giáo viên là giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lí, chương trình giáo dục để giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và hình thành những tình cảm đạo đức tốt đẹp. Thời đại ngày nay, thời đại của thông tin và nền kinh tế tri thức thì sứ mạng của người giáo viên càng nặng nề hơn. Người thầy không chỉ chuyển tải thông tin cho học sinh mà còn phải tổ chức, điều khiển, hướng dẫn học sinh chủ động chiếm lĩnh

tri thức. Vì vậy, vấn đề nâng cao chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên hết sức quan trọng.

Lối truyền thụ một chiều từ thầy đến trò vẫn duy trì ở nhiều nơi và ở các cấp học. Các hoạt động tự học của học sinh như: tự tìm hiểu kiến thức, tự thao tác thực hành, tự phát hiện và giải quyết vấn đề không được giáo viên chú trọng. Do đó tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức không được phát huy. Tình trạng phổ biến ở học sinh hiện nay là ỷ lại vào thầy cô, ỷ lại vào gia đình dẫn đến trạng thái thờ ơ trong học tập, rèn luyện và các hoạt động khác. Điều đó làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng giáo dục con người Việt Nam, nền văn hóa Việt Nam và sự phát triển toàn diện.

Chính từ những lí do trên, tôi chọn vấn đề: “Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trườngng tiểu học theo định hứớng phát triển năng lực học sinh” làm đề tài nghiên cứu.

1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Biện pháp quản lí hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.

Đối tượng khảo sát: Giáo viên, và học sinh của nhà trường.

Sáng kiến kinh nghiệm được nghiên cứu trong thời gian từ tháng ………

Sáng kiến có thể áp dụng một cách rộng rãi trong các trường tiểu học, tùy theo điều kiện thực tế để vận dụng.

1. Điểm mới của sáng kiến:

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một vấn đề mới được triển khai tập huấn cho đội ngũ giáo viên từ năm học ………. Điểm mới của sáng kiến là đưa ra được các biện pháp quản lí hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường Tiểu học.

2 . PHẦN NỘI DUNG

• Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở trư ng tiểu học theo định hướng phát triển năng lực học sinh.

• Thuận lợi:

Trường tiểu học nơi tôi công tác là một trong những trường có truyền thống lâu đời, nhiều năm liền nhà trường được công nhận là Tập thể Lao động tiến tiến.

Đội ngũ giáo viên phần lớn giáo viên trong nhà trường đều trẻ, nhiệt tình trong công tác, 100% giáo viên có trình độ trên chuẩn. Giáo viên chủ yếu là người địa phương nên gắn bó với trường lớp, yên tâm công tác. Tất cả giáo viên đều có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có năng lực sư phạm đồng đều, tác phong chuẩn mực, quan tâm đến công tác giáo dục học sinh. Về cơ bản đáp ứng được yêu cầu giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Tỉ lệ giáo viên trên lớp phù hợp với yêu cầu tổ chức hoạt động dạy học, trong đó giáo viên có tuổi đời trên 50 chiếm tỉ lệ nhỏ, họ có kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn vững vàng, tuy nhiên trong công tác đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực của học sinh cũng không ít khó khăn do bị chi phối của nhiều yếu tố như sức khỏe, tư duy. Cơ cấu đội ngũ trẻ, nhiệt tình, năng động, sáng tạo ham học hỏi là điều kiện thuận lợi để nhà trường tiến hành những đổi mới quan trọng trong hoạt động dạy học và giáo dục học sinh. Nhiều giáo viên có kiến thức vững chắc, phương pháp giảng dạy tốt, luôn tích cực học tập, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tích cực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh.

Nhà trường có 14 giáo viên trong biên chế, trong đó có 9 giáo viên dạy giỏi cấp trường, 7 giáo viên dạy giỏi cấp huyện, 01 giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp huyện.

Đội ngũ cốt cán như các tổ trưởng, tổ phó, phụ trách các tổ chức trong nhà trường nhiệt tình, năng nổ trong mọi hoạt động.

Ngoài ra phải kể đến sự quan tâm, nhiệt tình phối hợp của các ban ngành trong xã, của cấp uỷ chính quyền địa phương trong việc huy động, duy trì số lượng học sinh.

Cơ sở vật chất phục vụ cho dạy và học đang được củng cố và phát triển. Trường, lớp từng bước được kiên cố hóa, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập của học sinh. Thiết bị dạy học hiện đại từng bước được tăng cường, phòng học Tin học, phòng Tiếng Anh, phòng Âm nhạc, phòng Mỹ thuật… đang được đầu tư và phát triển.

Chất lượng đại trà được ổn định ở mức vững chắc, các đội tuyển năng khiếu, các câu lạc bộ phát triển và hoạt động đạt chất lượng cao.

• Khó khăn:

Mặc dù đội ngũ giáo viên trẻ, khoẻ, nhiệt tình trong công tác song về kinh nghiệm giảng dạy vẫn còn hạn chế. Nhiều giáo viên trong trường ở độ tuổi nuôi con nhỏ, thời gian tập trung cho việc nuôi dạy con nhiều nên phần nào ảnh hưởng đến công tác chăm lo cho chuyên môn.

Đội ngũ tổ trưởng, tổ phó chuyên môn có phong cách làm việc chưa đồng bộ nên hiệu quả quản lý cũng khác nhau. Việc trao đổi kinh nghiệm chưa được thường xuyên, do vậy đã ảnh hưởng tới việc tự bồi dưỡng.

Hầu hết tổ trưởng chuyên môn chưa qua các lớp đào tạo về quản lý, việc quản lý, chỉ đạo chủ yếu dựa trên cơ sở kinh nghiệm, nên đôi khi chưa phát huy hết thế mạnh, tiềm năng của đội ngũ giáo viên.

Phần lớn học sinh ở trường là con em nhà nông, điều kiện kinh tế khó khăn. Nhận thức của phần lớn phụ huynh về vai trò của gia đình trong giáo dục còn hạn chế. Nhiều gia đình phó mặc việc dạy học cho nhà trường.

Cơ sở vật chất cũng còn nhiều thiếu thốn như trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy, học tập còn ít cũng phần nào ảnh hưởng tới việc quản lí chuyên môn.

• Thực trạng quản lý dạy học theo định h ớng phát triển năng lực học sinh ở tr ng Tiểu hoc.

Đội ngũ cán bộ quả lý, giáo viên của nhà trường đã được Phòng Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn về phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh.

Hiệu trưởng nhà trường đã triển khai các văn bản, Chỉ thị hướng dẫn của cấp trên đến tận các thành viên trong nhà trường, có kế hoạch, biện pháp chỉ đạo và tổ chức các hoạt động dạy học để đạt mục tiêu đề ra trong năm học. Xây dựng các biện pháp quản lý với nội dung phong phú, sát hợp với dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh.

Trong quá trình giảng dạy, hầu hết giáo viên đã chủ động điều chỉnh nội dung dạy học cho phù hợp với học sinh. Tuy nhiên, có một bộ phận giáo viên chưa biết điều chỉnh những nội dung dạy, hình thức dạy học cho phù hợp mà còn cứng nhắc tuân thủ theo trình tự các hoạt động trong Tài liệu hướng dẫn học của học sinh. Một số giáo viên không xác định đúng trọng tâm để phân bố thời lượng dạy cho hợp lý, hoặc chưa nắm rõ chất lượng từng đối tượng học sinh của mình để có phương pháp tốt nhất. Điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình nhận thức và kết quả học tập của học sinh.

Qua khảo sát về đội ngũ, tôi nhận thấy có 10/14 giáo viên (tỷ lệ 71,4%) đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong thực hiện công tác chuyên môn còn 4/14 giáo viên (tỷ lệ 28,6%) cần phải được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nhiều để học hỏi và tích lũy thêm kinh nghiệm đáp ứng được với yêu cầu của công tác giảng dạy, để có thể hỗ trợ một cách chủ động, kịp thời các tình huống sư phạm trên lớp.

Một số giáo viên chưa xác định được nội dung và phương pháp tổ chức dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp, mặc dù đây là một trong những yêu cầu cơ bản của người thầy.

Việc chủ nhiệm lớp của một số giáo viên còn yếu, chưa biết cách quản lí học sinh, chưa giao việc cụ thể cho các thành viên trong lớp để học sinh tự quản, tự giúp đỡ nhau trong quá trình học tập. Việc giáo viên chưa biết cách quản lí lớp của mình cũng dẫn đến việc học của các em kém hiệu quả, giáo viên vất vả mà kết quả mang lại không cao.

Việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, một số hoạt động văn hoá văn nghệ nhằm thu hút học sinh đến trường còn nhiều thầy cô chưa chú trọng. Phần lớn giáo viên chỉ chú trọng đến việc rèn các kĩ năng về kiến thức cho học sinh mà quên đi việc cung cấp cho các em một số kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp cũng như một số hoạt động văn nghệ, thể thao cho các em. Chính vì lí do này mà các em đến trường nhiều khi cảm thấy khô cứng chưa thực sự hứng thú với việc học tập. Chủ yếu các em đi học chỉ mang tính chất bắt buộc nên việc tiếp thu bài của các em cũng mang tính thụ động chưa thực sự tự giác.