SKKN Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục an toàn giao thông, phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước cho học sinh THPT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài

Trong những năm gần đây, tình hình tại nạn giao thông, tai nạn thương tích đuối nước đã và đang trở nên nghiêm trọng.Việc gia tăng các ca tử vong và thương tích do mất an toàn giao thông, tai nạn thương tích, đuối nước ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhiều gia đình và tạo sự bất an trong toàn xã hội.

Mỗi năm ở Việt Nam, trung bình có khoảng gần 10.000 người chết vì tai nạn và với hơn 20.000 vụ tai nạn, va chạm. Có nhiều vụ tai nạn để lại hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản. Theo báo cáo của Bộ LĐ-TB&XH, giai đoạn 2015 – 2020, trung bình mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước.Tỷ lệ đuối nước ở trẻ em Việt Nam cao gấp 8 lần các nước có thu nhập cao.

Số liệu thống kê cũng cho thấy, tỷ lệ tử vong do đuối nước ở trẻ em xảy ra chủ yếu tại cộng đồng với 76,6%, tại gia đình là 22,4% và 1% số vụ xảy ra tại các trường học. Trong thời gian 10 năm, từ năm 2010 tỷ suất trẻ tử vong do đuối nước là 12,7/100.000 trẻ, đến năm 2019, tỷ suất này còn 6,8/100.000 trẻ. Tỷ suất này cao hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á. Đuối nước vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong đối với trẻ em ở Việt Nam trong độ tuổi từ 2-18.

Nhìn vào số liệu thống kê hằng năm cho thấy tai nạn giao thông, các tai nạn thương tích, đuối nước đang để lại những hậu quả nặng nề cho sức khỏe, tính mạng của con người. Trong số các vụ tai nạn đó, nạn nhân là các em học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường chiếm tỉ lệ không nhỏ.

Chính vì vậy, ngày 19/2/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 12/NQ-CP về Tăng cường bảo đảm trật tự ATGT và chống ùn tắc giao thông giai đoạn 2019-2021 và Quyết định 3175/QĐ-UBND năm 2017 phê duyệt kế hoạch phòng, chống tai nạn thương tích, đuối nước trẻ em trong cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh Nghệ Ancùng với Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 đã đưa ra nhiệm vụ cần chú trọng giáo dục vấn đề này trong các nhà trường.

Trên thực tế, vấn đề giáo dục an toàn giao thông và tai nạn thương tích, đuối nước trong các nhà trường đã được chú trọng, từ cấp giáo dục mầm non đến cấp THPT và trên các phương tiện thông tin đại chúng đều thường xuyên đề cập đến. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng vi phạm luật giao thông đường bộ và các vụ tai nạn thương tích, đuối nước của học sinh đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Đã có không ít tai nạn thảm khốc xảy ra và để lại hậu quả nặng nề. Vì vậy, cần có biện pháp giáo dục hiệu quả và mạnh mẽ hơn để nâng cao kiến thức, kĩ năng, bồi đắp ý thức trách nhiệm cho các em HS; giúp giảm thiểu các tai nạn đáng tiếc xảy ra,từ đó góp phần xây dựng xã hội văn minh, an toàn và phát triển.

Là nhà quản lý giáo dục, là người giáo viên nhiều năm làm công tácan ninh trường học, chúng tôi nhận thấy các nhà trường cần có nhiều giải pháp để giảm thiểu các vụ tai nạn thương tích xảy ra. Trước hết, cần tăng cường công tác giáo dục, nâng cao nhận thức để các em phòng, chống tai nạn thương tích. Đồng thời phải phối hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương tổ chức nhiều hoạt động để mang lại hiệu quả giáo dục thiết thực.Chính vì lẽ đó chúng tôi chọn đề tài:“Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục an toàn giao thông, phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước cho học sinh THPT” với mục đích chia sẻ một số kinh nghiệm trong công tác giáo dục học sinh.

2. Mục đích của sáng kiến kinh nghiệm

Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dụcan toàn giao thông, phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước cho học sinh THPT, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại các nhà trường.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

– Nghiên cứu cơ sở lý luận về các phương pháp giáo dục pháp luật và giáo dục kĩ năng an toàn cho học sinh.

– Khảo sát, nghiên cứu, đánh giá về thực trạng nhận thức về an toàn giao thông và phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước của học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Anh Sơn. Từ đó đề xuất các giải pháp để giáo dục hiệu quả.

– Thiết kế các hoạt động giáo dục về an toàn giao thông và phòng chống tai nạn đuối nước, thương tích cho học sinh THPT.

– Đánh giá hiệu quả của các hoạt động giáo dục và rút ra bài học kinh nghiệm.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

– Học sinh THPT

– Hoạt động giáo dục pháp luật vàkĩ năng trong trường học

4.2. Phạm vi nghiên cứu

– Nội dung:Nghiêncứucác giải pháp trong hoạt động giáo dục học sinh THPT về vấn đềan toàn giao thông (ATGT), phòng chống tai nạn thương tích (TNTT), đuối nước trong nhà trường.

– Không gian nghiên cứu: Đề tài được triển khai nghiên cứu cho học sinh THPT tại các trường THPT trong huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An.

– Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu áp dụng cho học sinh tại đơn vị công tác trong 3 năm học 2019-2020, 2020-2021 và 2021-2022.

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết

Nghiên cứu các văn bản pháp luật, các văn bản chỉ đạo của cấp trên, các trang web có nội dung liên quan, các tạp chí giáo dục, tài liệu …sau đó tiến hành phân tích, so sánh, chọn lọc nội dung làm cơ sở lý luận cho các vấn đề nghiên cứu.

5.2. Nhóm phương pháp điều tra, phỏng vấn

 Tổ chức điều tra tình hình triển khai công tác giáo dục an toàn giao thông, phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước ở các trường THPT trên địa bàn các huyện Anh Sơn (mẫu phiếu điều tra ở phụ lục). 

5.3. Phương pháp thống kê

– Thống kê theo kết quả điều tra giáo viên, học sinh trước khi áp dụng đề tài.

– Thống kê kết quả vi phạm của học sinh sau khi áp dụng đề tài.

6. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu của đề tài

– Về lý luận:

+ Làm sáng tỏ cơ sở lí luận và thực tiễn của việc thực hiện các giải pháp tổ chứcgiáo dục an toàn giao thông và phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước cho học sinh THPT, từ đóđổi mới và đa dạng phong phú thêm phương pháp giáo dục kĩ năng cho HS, góp phần phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh.

– Về thực tiễn:

+ Đề tài góp phần đánh giá được thực trạng của giáo dục ATGT và phòng chống TNTT, đuối nước ở trường THPT.

+ Đề xuất được các giải pháp và thiết kế một số hoạt động giáo dục ATGT và phòng chống TNTT, đuối nước ở trường THPT.

+ Rút ra được một số kinh nghiệm giáo dục kĩ năngtheo định hướng phát triển năng lực cho học sinh.

+ Thông qua nội dung đề tài đóng góp thêm tài liệu tham khảo với các đồng nghiệp tham gia công tác giáo dục học sinh, nâng cao ý thức tham gia giao thông và phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước trong cộng đồng, giảm thiểu tỉ lệ thương vong do tai nạn giao thông và tai nạn thương tích, đuối nước, đảm bảo an ninh trường học, an toàn xã hội.

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1. Cơ sở lý luận và thực tiễn

1.1. Cơ sở lý luận

1.1.1. Một số khái niệm.

* Giáo dục:

Theo từ điển từ và ngữ Hán – Việt “Giáo dục là quá trình hoạt động có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm bồi dưỡng cho con người những phẩm chất đạo đức và những tri thức cần thiết để người ta có khả năng tham gia mọi mặt của đời sống xã hội”.

Giáo dục nhằm nâng cao nhận thức, tình cảm song nội dung rộng hơn, phương thức tiến hành chặt chẽ hơn, đối tượng xác định hơn, mục đích lớn hơn.Xét dưới góc độ nhất định thì phổ biến chính là các phương thức giáo dục cụ thể.

Trong các tài liệu khoa học về pháp luật ở nước ta hiện nay, các tác giả đã khá thống nhất với khái niệm giáo dục pháp luật: Giáo dục pháp luật là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo dục tác động lên đối tượng giáo dục một cách có hệ thống và thường xuyên nhằm mục đích hình thành ở họ tri thức pháp luật, tình cảm pháp lý và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của pháp luật hiện hành.

* An toàn giao thông

Theo từ điển Tiếng Việt: “An toàn là đảm bảo tốt, không gây thiệt hại dù lớn hay nhỏ về vật chất và tính mạng của con người”. An toàn giao thông là khái niệm luôn gắn liền với hoạt động của con người trong lĩnh vực giao thông. Theo tác giả Đỗ Đình Hoà (Học viện cảnh sát nhân dân) thì : “An toàn giao thông là sự việc đảm bảo không có những việc xảy ra ngoài ý muốn chủ quan của con người. Khi các đối tượng tham gia giao thông, đang hoạt động trên địa bàn giao thông công cộng tuân thủ các quy tắc an toàn giao thông, không có sự cố gây thiệt hại về người và tài sản cho xã hội”.

– An toàn giao thông gồm:

+ An toàn giao thông đường bộ;

+ An toàn giao thông đường sắt;

+ An toàn giao thông đường thuỷ (gồm nội thuỷ và hằng hải).

+ An toàn giao thông hàng không.

 Như vậy, an toàn giao thông là các hành vi văn hóa khi tham gia giao thông bao gồm việc chấp hành luật giao thông, có ý thức khi tham gia giao thông. Antoàn giao thông còn là sự an toàn đối với người tham gia lưu thông trên các phương tiện đường bộ, hàng hải, hàng không, là cư xử phù hợp khi lưu thông trên các phương tiện giao thông.

* Giáo dục an toàn giao thông

Giáo dục an toàn giao thông là quá trình giao tiếp giữa người dạy và người học để chia sẻ những kiến thức, kinh nghiệm trong lĩnh vực giao thông, nhằm định hướng, kêu gọi ý thức giao thông cao nhất cho mỗi cá nhân người học. Ở điều kiện kinh tế xã hội và nhu cầu hiện nay, giáo dục an toàn giao thông cũng có thể xem là một tính cộng đồng khi tất cả các hoạt động xã hội đều có lồng ghép sự kêu gọi ý thức tham gia giao thông ở mỗi người.

Giáo dục an toàn giao thông là quá trình hình thành và phát triển kĩ năng tham gia giao thông an toàn dưới ảnh hưởng của tất cả các hoạt động từ bên ngoài, được thực hiện một cách có ý thức của con người trong nhà trường, gia đình và ngoài xã hội. Ví dụ: Ảnh hưởng của các hoạt động đa dạng nội khóa, ngoại khóa của nhà trường; ảnh hưởng của lối dạy bảo, nếp sống trong gia đình; ảnh hưởng của sách vở, tạp chí; ảnh hưởng của những tấm gương của người khác;…

Giáo dục an toàn giao thông còn được hiểu là hệ thống những tác động có mục đích xác định được tổ chức một cách khoa học (có kế hoạch, có phương pháp, có hệ thống) của nhà trường nhằm phát triển kĩ năng và ý thức tham gia giao thông cho học sinh.

* Tai nạn thương tích, đuối nước.

Tai nạn thương tích là một tai nạn xảy ra bất ngờ ngoài ý muốn do một tác nhân bên ngoài gây nên các tổn thương, thương tích cho cơ thể về thể chất hay tâm hồn của nạn nhân.

– Có hai loại tai nạn thương tích:

+ Loại 1: “Tai nạn không chủ định” thường không có nguyên nhân rõ ràng, khó có thể đoán trước được như ngã, bỏng, ngộ độc, chết đuối…

+ Loại 2: “Tai nạn có chủ định” như chiến tranh, bạo lực, tự tử, bạo hành…thường có nguyên nhân rõ ràng và có thể phòng tránh được.

– Nguyên nhân, tai nạn thương tích: Đối với nguyên nhân của tai nạn gây thương tích, theo kết quả nghiên cứu là xuất phát từ những nguyên nhân sau:

+ Tai nạn thương tích do giao thông: Là những trường hợp xảy ra do sự va chạm, nằm ngoài ý muốn chủ quan của con người, do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan người tham gia giao thông gây nên….

+ Bỏng: Là tổn thương một hoặc nhiều lớp tế bào da khi tiếp xúc với chất lỏng nóng, lửa, các tai nạn thương tích da do các tia cực tím, phóng xạ, điện, chất hóa học, hoặc tổn thương phổi do khói xộc vào.

+ Đuối nước: Là những trường hợp tai nạn thương tích xảy ra do bị chìm trong chất lỏng (nước, xăng, dầu) dẫn đến ngạt do thiếu oxy hoặc ngừng tim dẫn đến tử vong trong 24 giờ hoặc cần chăm sóc y tế hoặc dẫn đến các biến chứng khác.

+ Điện giật: Là những trường hợp tai nạn thương tích do tiếp xúc với điện gây bị thương hay tử vong.

+ Ngã: Là tai nạn thương tích do ngã, rơi từ trên cao xuống

+ Động vật cắn: Chấn thương do động vật cắn, húc, đâm phải…