SKKN Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay

A. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài 

Giáo dục Việt Nam đang trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi nhanh chóng và phức tạp, các cách mạng khoa học công nghệ lần thứ ba và lần thứ tư nối tiếp nhau ra đời, đại dịch covid-19 đã và đang diển ra phức tạp trên hầu hết tất cả các ước trên thế giới, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế về giáo dục trở thành xu thế tất yếu, đây cũng chính là cơ hội để giáo dục nước ta vươn đến đạt chuẩn của khu vực và thế giới. Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, XIII, Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, Kết luận số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; một trong những giải pháp thực hiện Nghị quyết số 29NQ/TW đã xác định “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo”, vì thế việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo viên, cán bộ quản lý trường trung học phổ thông (THPT) đóng vai trò quan trọng, một trong những nhân tố quyết định cho sự phát triển của mỗi nhà trường. 

Chuẩn nghề nghiệp giáo viên và Chuẩn Hiệu trưởng là thước đo làm căn cứ để các cơ sở giáo dục phổ thông tự đánh giá phẩm chất, năng lực; xây dựng chương trình và thực hiện kế hoạch rèn luyện phẩm chất, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, lãnh đạo, quản trị nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Vì thế, việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo được coi là nhiệm vụ tiên quyết trong các trường trung học phổ thông hiện nay. Việc bồi dưỡng giáo viên hiện nay ở các trường trung học phổ thông tuy đã được các cấp quản lý chú trọng nhưng hiệu quả vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới cũng như yêu cầu thực tiễn về chất lượng giáo dục của xã hội. 

Để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông mới, vấn đề cốt lõi cần qua tâm là chất lượng đội ngũ giáo viên. Xuất phát nhận thức được từ vị trí, vai trò của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý đối với chất lượng giáo dục và đáp ứng thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay thì công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đảm bảo thực hiện nội dung chương trình giáo dục là rất quan trọng và cần thiết. Đây chính là lí do mà tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay”. 

2. Mục đích nghiên cứu 

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn công tác bồi dưỡng giáo viên để đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác bồi dưỡng giáo viên trong trường trung học phổ thông. 

Đánh giá thực trạng việc lãnh đao, chỉ đạo và tổ chức thực hiện quản lý công tác nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo tại trường THPT trong những năm gần đây. 

Đề xuất một số giải pháp về quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trong trường THPT đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. 

4. Phương pháp nghiên cứu 

Nghiên cứu lý luận các vấn đề liên quan đến nội dung của đề tài. 

Nghiên cứu thực tiễn việc quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trong trường THPT trong những năm qua. 

Đánh giá thực nghiệm kết quả thực hiện các giải pháp nghiên cứu của đề tài  trong trường THPT những năm qua. 

5. Đóng góp của đề tài 

Sáng kiến kinh nghiệm một phần giúp các nhà trường vận dụng vào công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ trong trường trung học phổ thông. 

6. Bố cục của sáng kiến kinh nghiệm 

1. Mở đầu 

1. Lý do chọn đề tài. 
2. Mục đích nghiên cứu. 
3. Đối tượng nghiên cứu. 
4. Nhiệm vụ nghiên cứu. 
5. Phương pháp nghiên cứu. 
6. Đóng góp của đề tài. 

1. Nội Dung 

1. Cơ sở lý luận về quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trong trường trung học phổ thông. 
2. Thực trạng về quản lý đổi mới nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong các trưởng trung học phổ thông những năm qua.  
3. Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. 
4. Thực nghiệm. 

1. Kết luận 

1. Kết luận. 
2. Những kiến nghị đề xuất. 

B. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận về quản lý nâng cao chất lƣợng bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên trong trƣờng trung học phổ thông 

1.1. Một số khái niệm về quản lý, bồi dƣỡng 

1.1.1. Quản lý 

Có nhiều qua điểm khác nhau về quản lý, có thể nêu lên môt số quan điểm sau: – Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra trong một môi trường luôn luôn biến động. 

• Quản lý là các hoạt động được thực hiện nhằm bảo đảm sự hoàn thành công việc qua những nỗ lực của những người khác; quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những người cộng sự cùng chung một tổ chức. 
• Quản lý là một quá trình nhằm đạt đến các mục tiêu bằng việc phối hợp hữu hiệu các nguồn lực của tổ chức. 
• Quản lý còn là việc thực hiện những hoạt động trong mỗi tổ chức một cách có ý thức và liên tục. 

Mặc dù có sự khác nhau về diễn đạt nhưng các quan niệm trên đều thống nhất choằng quản lý phải bao gồm 2 yếu tố: 1) Phải có chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra tác động quản lý, bao gồm một hoặc nhiều người. Còn đối tượng quản lý tiếp nhận sự tác động đó, là một tổ chức, một tập thể con người. 2) Phải có một mục tiêu đặt ra cho cả chủ thể và đối tượng quản lý. Mục tiêu này là căn cứ để chủ thể tạo ra các tác động, sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý được thực hiện trong một môi trường luôn luôn biến động. 

1.1.2. Quản lý giáo dục 

Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những hoạt động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường. 

1.1.3. Quản lý nhà trường 

Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ tr  và từng học sinh. Quản lý nhà trường là một bộ phận của quản lý giáo dục, quản lý nhà trường là một hệ thống những tác động sư phạm khoa học và có tính định hướng của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm làm cho nhà trường vận hành theo đúng đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng trong thực tiễn Việt Nam. 

1.1.4. Bồi dưỡng 

Bồi dưỡng là quá trình nâng cao năng lực làm việc của người lao động thông qua việc bổ sung, trang bị kiến thức, kỹ năng, thái độ mới, đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và vị trí việc làm của họ. Thực chất của quá trình bồi dưỡng là để bổ sung, cập nhật kiến thức và kỹ năng còn thiếu hoặc lạc hậu nhằm nâng cao trình độ, phát triển thêm năng lực trong một lĩnh vực hoặc hoạt động chuyên môn, đồng thời nhằm mở mang và nâng cao tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn đã có sẵn, giúp cho công việc đang làm đạt hiệu quả tốt hơn. 

1.1.5. Bồi dưỡng chuyên môn 

Bồi dưỡng chuyên môn là bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tay nghề, năng lực mới, chuyên sâu hay nâng cao của một ngành khoa học, kỹ thuật nào đó. Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên là các hoạt động giúp giáo viên cập nhật kiến thức mới, chuyên sâu hay nâng cao năng lực về dạy học và giáo dục theo yêu cầu của ngành học, bậc học, của xã hội và thời đại. Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn đối với một giáo viên là thường xuyên, liên tục trong quá trình hoạt động nghề nghiệp của người giáo viên, kế thừa và phát triển những năng lực đã được hình thành trước đây; giáo viên là chủ thể là đối tượng được bồi dưỡng hoặc chủ động tự bồi dưỡng, tự học trong quá trình bồi dưỡng chuyên môn. 

Đối với giáo viên THPT, bồi dưỡng chuyên môn là giúp giáo viên nắm vững hay lĩnh hội thêm những kiến thức khoa học cơ bản, khoa học chuyên ngành, khoa học sư phạm có liên quan, phát tiển năng lực dạy học các môn học trong chương trình THPT để họ đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của đối tượng học sinh, yêu cầu đổi mới giáo dục của cấp học, bậc học. 

1.2. Vị trí, vai trò của cán bộ quản lý, giáo viên trong trƣờng phổ thông 1.2.1. Vị trí, vai trò của người cán bộ quản lý trong trường phổ thông 

Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong các nhà trường là một bộ phận của nguồn nhân lực giáo dục – lực lượng nòng cốt có vai trò quan trọng trong việc phát triển giáo dục và đào tạo. Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục [18, 19]. Đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường là lực lượng cơ bản và quyết định vào quá trình tham gia xây dựng, phát triển mỗi nhà trường với những vị trí, vai trò nhất định như sau: 

• Là “hạt nhân” tạo động lực cho bộ máy tổ chức và đội ngũ giáo viên trong nhà trường thực hiện các hoạt động giáo dục có hiệu quả. Để đảm đương được vai trò này, cán bộ quản lý nhà trường cần có phẩm chất và năng lực vầ phấm chất và điều hành đội ngũ cán bộ quản lý cấp dưới, giáo viên, nhân viên và học sinh, năng lực chuyên môn (am hiểu và vận dụng thành thạo các tri thức về quản lý nhân sự, giáo dục học, tâm lý học, xã hội học và các tri thức phổ thông) để quản lý các hoạt động giáo dục và dạy học ở nhà trường.  
• Huy động và quản lý tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị trường học. Để đảm đương được vai trò này, cán bộ quản lý nhà trường cần có phẩm chất và năng lực về quản lý kinh tế và năng lực kỹ thuật (am hiểu về quản lý tài chính và quản lý cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ, …) phục vụ cho các hoạt động giáo dục và dạy học ở nhà trường.  
• Tác nhân thiết lập và phát huy tác dụng của môi trường giáo dục (mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; nói rộng hơn là thực hiện hiệu quả chính sách xã hội hóa giáo dục). Để đảm đương được vai trò đó, cán bộ quản lý nhà trường cần phải có phẩm chất, năng lực chuyên môn và kĩ năng giao tiếp để vận động cộng đồng, xã hội tham gia xây dựng và quản lý nhà trường. 
• Nhân tố thiết lập, vận hành hệ thống thông tin và truyền thông giáo dục trong nhà trường.Để đảm đương được vai trò này, cán bộ quản lý nhà trường phải có phẩm chất và năng lực chuyên môn về kỹ thuật quản lý và khai thác mạng Internet phục vụ cho mọi hoạt động của nhà trường.