SKKN Một số giải pháp ứng dụng chuyển đổi số trong dạy học và kiểm tra đánh giá để đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018 môn Tin học 10 tại trường THPT Kỳ Sơn

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài 

Chúng ta đang sống trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 – cách mạng công nghệ 4.0. Sự bùng nổ về công nghệ đang nổ ra một kỷ nguyên mới cho ngành giáo dục. Xu hướng giáo dục đang dần thay đổi: thông minh hơn, nhanh nhạy hơn và tốn ít chi phí hơn. Chuyển đổi số đã tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực giáo dục. Trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, chuyển đổi số sẽ hỗ trợ đổi mới theo hướng giảm thuyết giảng, truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực người học, tăng khả năng tự học, tạo cơ hội học tập mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa việc học, góp phần tạo ra xã hội học tập và học tập suốt đời. 

Dự thảo kế hoạch chuyển đổi số trong giáo dục giai đoạn 2021 – 2025 tầm nhìn 2030 đã đặt ra mục tiêu: Đổi mới mạnh mẽ phương thức dạy và học, hình thức kiểm tra đánh giá, đưa tương tác, trải nghiệm trên môi trường số thành hoạt động giáo dục thiết yếu, hàng ngày với mỗi người học và mỗi nhà giáo, nâng cao năng lực tự học của người học. Trong khuôn khổ Tuần lễ hợp tác giáo dục Trung Quốc – ASEAN 2022, sáng 23/8, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam Nguyễn Kim Sơn đã tham dự Hội nghị bàn tròn Bộ trưởng Giáo dục Trung Quốc – ASEAN; với chủ đề “Tăng cường chuyển đổi số trong giáo dục” phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn tập trung vào hai vấn đề: Làm thế nào để công tác chuyển đổi số tiếp tục phát triển khi đại dịch đã qua đi và giảm thiểu những rủi ro của quá trình chuyển đổi số. Trong giai đoạn bình thường mới, khi các trường học đã mở cửa trở lại, nhiều trường học đang có nguy cơ quay về giảng, dạy các phương thức truyền thống như trước đại dịch. Để giảm thiểu những rủi ro của quá trình chuyển đổi số. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam cho rằng: Ở tầm vi mô, cần đảm bảo giáo viên và học sinh được tăng cường khả năng tiếp cận thông tin, xây dựng được kỹ năng làm việc, kỹ năng dạy và học trong môi trường công nghệ số. Còn ở tầm vĩ mô, cần quan tâm đến mối liên hệ giữa sự phát triển của công nghệ và những tác động căn bản đến quá trình dạy và học, đến môi trường sư phạm.. 

Để đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018 theo hướng phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, qua đó hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất. Thì việc vận dụng, sáng tạo ứng dụng chuyển đổi số vào dạy học và kiểm tra đánh giá là tất yếu để đáp ứng được yêu cầu từ chương trình giáo dục phổ thông mới. 

 Trường THPT Kỳ sơn may mắn trong năm học 2021 – 2022 được nhà nước quan tâm và tập đoàn Trung Nam Group đầu tư xây dựng lại trường học đạt trường chuẩn quốc gia. Năm học 2022 – 2023 đã hoàn thành và đi vào sử dụng. Cơ sở vật chất của trường được đầu tư đầy đủ; các trang thiết bị phục vụ cho chuyển đổi số cũng được tập đoàn tài trợ. Như trong đó có các Tivi INNO 75 INCH thông minh, hệ thống phòng học hiện đại, mạng lưới internet của giáo viên và học sinh đầy đủ, mạng lưới điện…điều đó thuận lợi cho việc thực hiện chuyển đổi số trong dạy học và giáo dục để đáp ứng chương trình sách giáo khoa mới. Bên cạnh đó cũng có những khó khăn nhất định. Năm học 2022 – 2023 tôi được tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới; tôi được phân dạy học lớp 10C2 và 10A1. Tôi nhận thấy đa số học sinh trường THPT Kỳ Sơn có điểm thi đầu vào thấp, và tư duy các em còn chưa nhanh nhạy, chủ yếu là các em người dân tộc thiểu số; nhiều em từ cấp 2 ở sâu trong bản chưa bao giờ được tiếp xúc với các công nghệ mới trong học tập; bên cạnh đó một số giáo viên nhiều tuổi cũng chưa tiếp cận được phương pháp dạy học mới phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018 nên việc dạy học có ứng dụng chuyển đổi số để đáp ứng mục tiêu dạy học chương trình giáo dục phổ thông 2018 còn gặp nhiều khó khăn và chưa thực sự hiệu quả; Và trong môn Tin học cũng còn cần nhiều giải pháp hay để dạy học chương trình mới đạt được mục tiêu đề ra.  Chính vì vậy tôi và hai đồng nghiệp đã viết đề tài: “Một số giải pháp ứng dụng chuyển đổi số trong dạy học và kiểm tra đánh giá để đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018 môn Tin học 10 tại trường THPT Kỳ Sơn”. Để chia sẻ với bạn bè, đồng nghiệp những kinh nghiệm hay mà chúng tôi đút rút được. 

2. Mục đích của đề tài 

         Đề tài nhằm mục đích phát hiện một số phương pháp mới phù hợp, để ứng dụng chuyển đổi số vào trong học tập và kiểm tra đánh giá nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018 học tập môn Tin học lớp 10 sách kết nối tri thức cho học sinh phù hợp với điều kiện hoàn cảnh về con người và cơ sở vật chất của trường THPT Kỳ Sơn và có thể ứng dụng cho các trường tương tự khác. 

3. Tính mới và kết quả đạt được của đề tài 

Do đặc điểm HS trường miền núi chất lượng đầu vào thấp, nơi có điều kiện kinh tế – xã hội còn gặp rất nhiều khó khăn các em học sinh chủ yếu là con em dân tộc thiểu số, có trình độ nhận thức, các kĩ năng tư duy, thực hành xã hội hạn chế, việc tiếp nhận kiến thức còn thụ động, việc ứng dụng CNTT vào dạy, học và kiểm tra đánh giá còn nhiều khó khăn và hạn chế; Điểm mới ở đây là bản thân tôi áp dụng sáng tạo phù hợp với đặc điểm tình hình thực tiễn của nhà trường và địa phương miền núi để ứng dụng chuyển đổi số trong công tác dạy học và kiểm tra đánh giá môn Tin học lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 phù hợp tại trường THPT Kỳ Sơn. Đề tài đã góp phần nâng cao tính hứng thú, hấp dẫn và hiệu quả cho các giờ học, nâng cao hơn chất lượng bộ môn và phù hợp với thời đại 4.0. Đồng thời phát huy tối đa khả năng tính tích cực, chủ động độc lập sáng tạo, tự giác trong quá trình học tập của học sinh, đáp ứng được quan điểm, yêu cầu, tình hình đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo yêu cầu phát triển năng lực của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 

• Nghiên cứu ở bộ môn Tin học 10 kết nối tri thức cấp trung học phổ thông. 
• Thực nghiệm tại trường Trường THPT Kỳ Sơn- Huyện Kỳ Sơn. 
• Thời gian thực hiện: Từ đầu năm học 2022- 2023 đến nay. 

PHẦN II: NỘI DUNG 

1. Cơ sở lí luận 

1.1. Các khái niệm 

1.1.1. Chuyển đổi số là gì? 

 Trên thế giới và trong đó có Việt Nam, chuyển đổi số hiện đang diễn ra như một quá trình tất yếu trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, vấn đề chuyển đổi số cung được đặt ra từ năm 2010. Khi xảy ra đại dịch covid – 19 và cho đến bây giờ thì chuyển đổi số như là một việc tất yếu theo dòng chảy của cuộc sống. 

 Cho đến nay vẫn chưa có cách hiểu thống nhất về chuyển đổi số. Một số chuyên gia thì cho răng chuyển đổi số là việc sử dụng các công nghệ để thay đổi mô hình kinh doanh, tọa ra những cơ hội, doanh thu và giá trị mới. Theo Microsoft, chuyển đổi số là một sự đổi mới kinh doanh được thúc đẩy bởi sự bùng nổ của đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT), cung cấp những cách mới để hiểu, quản lý và chuyển đổi cho các hoạt động kinh doanh của họ. Còn theo quan điểm của FPT chuyển đổi số (Digital transformation) được hiểu là ứng dụng những tiến bộ về công nghệ số như điện toán đám mây (cloud), dữ liệu lớn (Big data),… vào mọi hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp nhằm đưa lại hiệu suất cao, thúc đẩy phát triển doanh thu và thương hiệu. Chuyển đổi số không phải đơn thuần thay đổi cách thực hiện công việc từ thủ công truyền thống (ghi chép trong sổ sách, họp trực tiếp,…) sang vận dụng công nghệ để giảm thiểu sức người. Trên thực tế, chuyển đổi số đóng vai trò thay đổi tư duy kinh doanh, phương thức điều hành, văn hóa tổ chức,…,  

Do có nhiều cách tiếp cận vẫn đề từ nhiều góc độ khác nhau nên cách diễn đạt của các định nghĩa trên do các chuyên gia nghiên cứu là không giống nhau. Nhưng tất các định nghĩa trên đều có điểm chung, đó là chuyển các hoạt dộng của chúng ta từ thế giới thực sang thế giới ảo trên môi trường mạng. 

1.1.2. Chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo 

 Chuyển đổi số trong ngành giáo dục, nghĩa là việc áp dụng công nghệ, cũng dựa vào mục đích, cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục và được ứng dụng dưới 3 hình thức chính: Ứng dụng công nghệ trong lớp học, cơ sở vật chất lớp học, công cụ giảng dạy. Chuyển đổi số trong giáo dục đào tạo tập trung vào hai nội dung chủ đạo là chuyển đổi số trong quản lý giáo dục và chuyển đổi số trong dạy, học, kiểm tra, đánh giá, nghiên cứu khoa học. Trong quản lý giáo dục bao gồm số hóa thông tin quản lý, tạo ra những hệ thống cơ sở dữ liệu lớn liên thông, triển khai các dịch vụ công trực tuyến, ứng dụng các Công nghệ 4.0 (AI, blockchain, phân tích dữ liệu, ..) để quản lý, điều hành, dự báo, hỗ trợ ra quyết định trong ngành GDĐT một cách nhanh chóng, chính xác. Trong dạy, học, kiểm tra, đánh giá gồm số hóa học liệu (sách giáo khoa điện tử, bài giảng điện tử, kho bài giảng e-learning, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm), thư viện số, phòng thí nghiệm ảo, triển khai hệ thống đào tạo trực tuyến, xây dựng các trường đại học ảo (cyber university). 

  “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 

2030” được phê duyệt tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ xác định như sau: Phát triển nền tảng hỗ trợ dạy và học từ xa, ứng dụng triệt để công nghệ số trong công tác quản lý, giảng dạy và học tập; số hóa tài liệu, giáo trình; xây dựng nền tảng chia sẻ tài nguyên giảng dạy và học tập theo cả hình thức trực tiếp và trực tuyến. Phát triển công nghệ phục vụ giáo dục, hướng tới đào tạo cá thể hóa. 100% các cơ sở giáo dục triển khai công tác dạy và học từ xa, trong đó thử nghiệm chương trình đào tạo cho phép học sinh, sinh viên học trực tuyến tối thiểu 20% nội dung chương trình. Ứng dụng công nghệ số để giao bài tập về nhà và kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh trước khi đến lớp học. Hiểu một cách đơn giản thì chuyển đổi số trong giáo dục chính là việc ứng dụng những công nghệ tiên tiến giúp nâng cao trải nghiệm của người học; cải thiện những phương pháp giảng dạy cũng như tạo môi trường để học tập thuận tiện nhất. 

Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong 

GDĐT giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25/1/2022 xác định mục tiêu đến năm 2025 là: Đổi mới mạnh mẽ phương thức tổ chức giáo dục, đưa dạy và học trên môi trường số trở thành hoạt động giáo dục thiết yếu, hàng ngày đối với mỗi nhà giáo, mỗi người học. Phấn đấu 50% học sinh, mỗi sinh viên và mỗi nhà giáo có đủ điều kiện (về phương tiện, đường truyền, phần mềm) tham gia có hiệu quả các hoạt động dạy và học trực tuyến.