SKKN Một số kinh nghiệm luyện đọc góp phần rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 3

1. MỞ ĐẦU

1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Trong chương trình giáo dục Tiểu học, bộ môn tiếng Việt chiếm một vị trí  rất quan trọng. Học tốt bộ môn này là điều kiện cần để các em có thể tiếp thu nhanh hơn các môn còn lại.

Vậy nhiệm vụ đặt ra để cả thầy và trò cùng hoàn thành tốt việc dạy và học đối với bộ môn này là gì? Trong các giờ Tập đọc, học thuộc lòng, học sinh biết đọc diễn cảm bài văn, bài thơ sẽ tạo cho các em hứng thú, say mê và khắc sâu một vốn văn học đáng kể cho các em. Cũng thông qua các bài văn, bài thơ, học sinh được hiểu thêm các vùng miền của Đất nước, hiểu được công sức của các tầng lớp nhân dân đã xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc ta tươi đẹp như ngày hôm nay, hiểu được các truyền thống quý báu của dân tộc. Mặt khác, nó còn có tác dụng giúp các em hiểu được cái đúng, cái đẹp, cái tinh tế của nghệ thuật ngôn từ. Học đọc, các em đồng thời học cách nói, cách viết một cách chính xác, trong sáng, góp phần không nhỏ vào việc rèn luyện cách suy nghĩ, diễn đạt. Dạy tập đọc không những rèn kỹ năng đọc mà còn phát triển ở các em vốn từ ngữ tiếng Việt phong phú. 

Ở bậc Tiểu học nói chung, lớp 3 nói riêng, phân môn Tập đọc có ba yêu cầu chính:  – Rèn kỹ năng đọc đúng.

        – Rèn kỹ năng đọc hiểu( trả câu lời hỏi).

        – Rèn kỹ năng đọc diễn cảm.

Học môn Tập đọc, việc đọc đúng, đọc hiểu và đọc diễn cảm là có quan hệ mật thiết với nhau, gắn bó, hỗ trợ đắc lực cho nhau. Cảm thụ tốt sẽ giúp cho việc đọc hay được tốt. Ngược lại, việc đọc hay giúp cho việc cảm thụ bài văn thêm sâu sắc.

Thật vậy, học sinh có đọc thông thạo và trên cơ sở đã hiểu nội dung câu thơ, câu văn, đoạn thơ, đoạn văn thì các em mới thể hiện cảm xúc, có nghĩa là đã hiểu tường tận về nội dung và nắm được ý nghĩa giáo dục của bài. Điều đó khẳng định rằng trong tiết dạy tập đọc lớp 3, việc rèn kỹ năng đọc hay cho học sinh là vô cùng cần thiết. Trong giờ học, học sinh biết đọc hay thì tiết học đó mới đem lại  hiệu quả cao và tạo niềm hứng thú, say mê cho các em ở các tiết học sau. 

Trong quá trình dự giờ và thực nghiệm dạy tập đọc lớp 3, tôi nhận thấy chất lượng đọc của học sinh còn chưa tốt. Các em đọc sai nhiều do lỗi phát âm tiếng địa phương(chủ yếu là lỗi dấu hỏi, dấu ngã, nguyên âm đôi). Khi gặp các tiếng chứa những dấu ngã các em thường đọc thành dấu hỏi hoặc khi đọc các 

tiếng chứa nguyên âm đôi iê, các em thường hay đọc khuyết đi âm ê. Trên thực tế, bất kì người người thầy, người cô nào khi đứng trên bục giảng đều nhận ra những lỗi trên ở học sinh, thậm chí một số thầy cô còn nhận thấy mình phát âm sai nhưng không sao sửa được.

Nhận thấy được những khó khăn trên và bản thân đồng nghiệp mình chưa đưa ra được những biện pháp hay, thuyết phục về lĩnh vực này nên tôi đã mạnh dạn chọn và nghiên cứu đề tài: “Một số kinh nghiệm luyện đọc góp phần rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 3”

1. 2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Bản thân tôi khi đi sâu vào nghiên cứu đề tài này đã xác định những mục đích cơ bản sau:

• Tự tìm tòi khả năng sáng tạo của bản thân.
• Vận dụng những sáng tạo đó để giúp học sinh đọc diễn cảm một cách tốt nhất có thể.
• Giúp học sinh có niềm say mê khi học bộ môn tiếng Việt.

1.3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

Đối tượng tôi chọn để nghiên cứu là học sinh lớp 3C trường Tiểu học Xuân Du. Khi nghiên cứu đề tài này, tôi đã chọn nội dung chương trình một số bài dạy trong sách TV3 để làm minh chứng cụ thể nhằm giúp các em học tốt hơn ở bộ môn tiếng Việt.

1.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Qua một quá trình nghiên cứu, tôi đã tiến hành sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp điều tra, phương pháp đối chứng và phương pháp khái quát hoá. Có thể nói ở đây, phương pháp điều tra không chỉ dừng lại ở việc điều tra thực trạng mà phải điều tra từng giai đoạn trong suốt năm học. Ở mỗi giai đoạn, tôi đều lấy kết quả đã đạt được  để đối chứng với kết quả của giai đoạn trước. Cuối cùng, tôi đã tổng hợp số liệu và rút ra bài học kinh nghiệm.

1.5 NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Khi đứng trên bục giảng, tôi đam mê tất cả các môn học ở Tiểu học. Tuy nhiên, môn học mà tôi muốn nghiên cứu nhiều hơn cả là bộ môn tiếng Việt. Năm học ………… ; …………, tôi đã viết về đề tài này và được phòng GD- ĐT Như Thanh xếp loại C cấp huyện. Trong năm học này, tôi vẫn tâm huyết với đề tài này nên tiếp tục nghiên cứu. Trong những năm học trước, tôi nhận thấy một số biện pháp tôi đưa ra đã có hiệu quả tuy nhiên chưa cao. Chính vì vậy tôi đã đưa ra 1 số biện pháp mới, hy vọng sẽ đem lại kết quả cao hơn, góp phần giúp các em học tốt hơn ở bộ môn tiếng Việt.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

Đọc là một hoạt động trí tuệ phức tạp mà cơ sở là việc tiếp nhận thông tin chữ viết dựa vào các hoạt động của cơ quan thị giác.

Kĩ năng đọc là kĩ năng khó, đòi hỏi một quá trình luyện tập lâu dài, được chia làm 3 giai đoạn: phân tích, tổng hợp, tự động hoá. Chỉ khi nào học sinh hiểu được điều mình đọc thì khi đó mới gọi là biết đọc.     

          Phân môn Tập đọc rèn cho học sinh các kĩ năng đọc (đọc thành tiếng, đọc thầm, đọc hiểu, đọc diễn cảm), nghe và nói.

– Đọc thành tiếng: là đọc to, rõ ràng, phát âm đúng, ngắt nghỉ hợp lí.

– Đọc thầm: là đọc không thành tiếng, không mấp máy môi.

– Đọc hiểu: là đọc để hiểu được nghĩa của từ và hiểu nội dung bài.

– Đọc diễn cảm: là đọc hay, biết nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm,   giọng đọc thay đổi phù hợp với nội dung bài và với từng nhân vật trong bài, cuốn hút được người nghe.

Từ những khái niệm trên, có thể nói đọc diễn cảm là đọc văn bản sao cho có hồn để có thể cảm thụ văn bản một cách toàn diện. Đọc diễn cảm là ‘biện pháp hoạt động đặc thù” nhằm tăng cường sự đồng sáng tạo của người đọc, tạo điều kiện cho sự đồng thể nghiệm và phát triển trí tưởng tượng của người đọc. Hiểu rộng hơn, đọc diễn cảm có thể trở thành một hình thức “phân tích tác phẩm”, giúp người đọc, người nghe hiểu sâu hơn tác phẩm. 

* Đối với học sinh Tiểu học nói chung, yêu cầu đọc là: 

– Đọc đúng, rõ ràng, rành mạch các đoạn đối thoại, các văn bản nghệ thuật, hành chính, báo chí,…

– Đọc thầm có tốc độ nhanh hơn dần bắt đầu từ lớp 2.

– Nắm được ý chính của đoạn văn, biết đặt đầu đề cho đoạn văn, biết nhận xét một số hình ảnh, nhân vật hoặc chi tiết trong bài đọc,… (1) 

* Đối với học sinh lớp 3 nói riêng, yêu cầu đọc được cụ thể hoá hơn là: Học sinh đọc đúng và rành mạch bài văn, bài thơ… nhận biết được ý chính của bài. 

– Việc đọc diễn cảm chủ yếu thể hiện ở hoạt động luyện đọc lại. Đối với học sinh lớp 3, dựa vào trình độ của đa số học sinh trong lớp và đặc điểm của bài tập đọc, giáo viên lựa chọn mức độ và hình thức luyện đọc sao cho phù hợp: luyện tập và thi đọc tốt một, hai đoạn hoặc cả bài; đọc truyện theo vai, tổ chức 

Ghi chú: Trong trang này phần (1) Trích Tài liệu bồi dưỡng các môn học lớp 3– Tập hai- Nhà xuất bản GD- 2004

trò chơi học tập có tác dụng luyện đọc và bước đầu hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm. Nhưng nếu ta xem thường việc đọc diễn cảm thì  có lẽ giờ học tập đọc sẽ 

giảm đi khá nhiều hứng thú.