SKKN Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi học tập trong dạy – học môn Toán lớp 1

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Chất lượng giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào kết quả dạy – học ở bậc Tiểu học. Trong các môn học ở bậc Tiểu học, môn Toán chiếm một vị trí rất quan trọng, giúp các em chiếm lĩnh tri thức, phát triển trí thông minh, óc sáng tạo, năng lực tư duy lôgic, góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh.
Mục tiêu môn Toán trong chương trình Tiểu học nói chung và mục tiêu môn Toán lớp 1 nói riêng đặc biệt chú trọng việc hình thành và phát triển các kĩ năng thực hành tính, đo lường, giải toán có lời văn có nhiều ứng dụng thiết thực để góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí. Một trong các mục tiêu mới và quan trọng của việc dạy học toán hiện nay là giúp học sinh tích cực ứng dụng các kiến thức và kỹ năng vào giải quyết những tình huống thường gặp trong đời sống hàng ngày. Đã có nhiều giải pháp đã và đang được nghiên cứu áp dụng để thực hiện mục tiêu nói trên. Đổi mới hình thức tổ chức dạy học cũng là một trong những giải pháp đang được quan tâm nhiều như dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm, dạy học đồng loạt… Trong đó dạy học thông qua trò chơi toán học cũng được vận dụng khá thường xuyên nhằm nâng cao hiệu quả dạy – học.
Ở bậc Tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 1, các em vừa qua lứa tuổi mầm non bắt đầu bước vào giai đoạn học tập. Vì vậy việc tổ chức trò chơi cho các em trong những giờ học là việc làm cần thiết phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi. Trong giờ học toán, tổ chức trò chơi học tập không những gây hứng thú, phấn khởi học tập cho các em mà còn giúp cho các em khắc sâu kiến thức, phát huy tinh thần đoàn kết, mạnh dạn tham gia vào các trò chơi, linh hoạt sáng tạo…Với tâm lý của học sinh lớp 1 là “vừa học, vừa chơi” thì các em mới thoải mái được về mặt tinh thần và tạo thêm hứng thú ham thích học toán.
Xuất phát từ những lý do đã nêu ở trên, tôi mạnh dạn đưa ra : “Một số
kinh nghiệm tổ chức trò chơi học tập trong dạy – học môn Toán lớp 1” góp phần nâng cao chất lượng dạy – học môn Toán lớp 1 hiện nay.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Như đã trình bày ở trên, sáng kiến kinh nghiệm này nhằm nêu lên phương pháp dạy học toán nói chung và đề ra một vài kinh nghiệm tổ chức trò chơi học tập cho phù hợp với trình độ, nhận thức và tư duy của học sinh tiểu học ở lớp 1, tháo gỡ phần nào khó khăn của các em khi giải quyết các bài học này. Đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy học giải toán nói riêng, dạy học toán ở tiểu học nói chung.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
– Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức trò chơi học tập trong dạy – học môn Toán lớp 1.
– Khách thể nghiên cứu: Tìm ra các hình thức và phương pháp tổ chức trò chơi học tập trong dạy – học môn Toán lớp 1. Từ đó, giúp các em dễ hiểu, hào hứng trong chương trình sách giáo khoa ở lớp 1.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm này tôi sử dụng các phương pháp chủ yếu sau:
– Phương pháp nghiên cứu lý luận
Để có cơ sở về sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã tiến hành nghiên cứu một số tài liệu như sau: các phương pháp dạy học toán ở tiểu học; sách giáo khoa; vở bài tập toán; ….
– Phương pháp đúc rút kinh nghiệm
Để đề ra phương pháp dạy học phù hợp, tôi tiến hành trao đổi, tham khảo, tiếp thu kinh nghiệm giải toán của một số giáo viên tiểu học trong địa bàn huyện. Đặc biệt là giáo viên trường tiểu học.
– Phương pháp quan sát
Chúng tôi tiến hành quan sát thu thập thông tin về kiến thức, trình độ và khả năng giải toán của học sinh cũng như phương pháp dạy học giải toán của giáo viên trong các giờ lên lớp.
– Phương pháp thực nghiệm
Để kiểm nghiệm và đánh giá hiệu quả của việc vận dụng các phương pháp dạy học đã đề xuất, trong thời gian tôi dạy lớp 1A, tôi biên soạn một số giáo án và tổ chức thực nghiệm một số bài tập cụ thể theo phương pháp dạy học đã nêu tại trường

2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận
Ở lứa tuổi Tiểu học, cơ thể của trẻ đang trong thời kì phát triển vì thế sức dẻo dai của cơ thể còn thấp nên trẻ không thể làm mãi một cử động đơn điệu. Ở lứa tuổi này các em rất dễ nhớ và cũng rất chóng quên khi không tập trung cao độ. Vì vậy trong quá trình dạy – học người giáo viên phải tạo ra hứng thú trong học tập, học sinh phải được thường xuyên luyện tập.
Với đặc điểm là lứa tuổi nhạy bén, sắc sảo, có óc tưởng tượng phong phú, là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán học của trẻ Tiểu học. Tuy nhiên đặc điểm này dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, gây căng thẳng trong giờ học. Chính vì thế nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy, hình thức chuyển tải kiến thức sao cho phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi là điều không thể xem nhẹ. Đặc biệt đối với học sinh lớp 1, lớp mà các em mới vượt qua những mới mẻ ban đầu chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập là chủ đạo. Các em không thể ngồi quá lâu trong giờ học cũng như luôn có một hình thức học tập đơn điệu vì thế cần phải thay đổi linh hoạt các hoạt động học tập như thảo luận, làm bài thông qua trò chơi gây hứng thú và tạo tính tích cực chủ động trong học tập.
Trò chơi trong giờ học được xem như nội dung, phương pháp, phương tiện để giảng dạy các môn học nói chung và môn Toán nói riêng. Trong quá trình chơi, các em đã được trang bị tác phong khẩn trương, nhanh nhẹn, tính kỉ luật, hợp tác, sự sáng tạo… Bên cạnh đó giáo viên có cơ hội động viên, khích lệ học sinh hăng say học tập từ đó tạo cho các em một tinh thần thoải mái “học mà chơi, chơi mà học”.
Như vậy trò chơi không chỉ là phương pháp, phương tiện dạy học mà còn là phương pháp giáo dục. Hình thức tổ chức và nội dung trò chơi học tập phù hợp là một trong những yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả dạy – học môn Toán Tiểu học nói chung và môn Toán lớp 1 nói riêng.
2.2. Thực trạng
a. Thực trạng về giáo viên
– Một số giáo viên chưa vận dụng trò chơi học tập thường xuyên trong quá trình dạy học môn Toán lớp 1 vì khi tổ chức trò chơi sợ lớp mất trật tự hoặc kéo dài thời gian tiết học.
– Nội dung và hình thức tổ chức trò chơi học tập trong giờ Toán lớp 1 chưa phù hợp, kĩ năng tổ chức trò chơi của giáo viên cơ bản còn rất nhiều hạn chế dẫn đến quá trình dạy – học đạt hiệu quả không cao.
b. Thực trạng về học sinh
– Đối với học sinh lớp 1, khả năng chú ý tập trung còn yếu, tính kỉ luật chưa cao, dễ mệt mỏi.
– Khi tham gia trò chơi học tập học sinh thường làm ồn, không rút ra những kiến thức cần thiết mà bài học yêu cầu thông qua hình thức “chơi mà học, học mà chơi.”
– Trò chơi học tập không sát với yêu cầu bài học, hình thức tổ chức trò chơi không phù hợp dẫn đến không lôi cuốn được học sinh tham gia hoặc tham gia nhưng hiệu quả khai thác kiến thức không cao.
Chính vì vậy mà kết quả khảo sát chất lượng đầu năm của học sinh chưa cao.
Cụ thể với đề khảo sát như sau tôi tiến hành khảo sát ở khối lớp 1 vào thời điểm tháng 9 của năm học ………..