SKKN Một số phương pháp nhằm khắc phục thói quen ghi tên nốt nhạc dưới bài tập đọc nhạc ở lớp 6

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài:

Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc Trung học cơ sở, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức về nhạc lí, tập đọc nhạc, học hát, âm nhạc thường thức. Từ đó giúp các em phát triển toàn diện hơn về Đức- Trí – Thể- Mĩ.

Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, để các em hiểu, thực hành được lại là cả một vấn đề nan giải. Vì vậy mà trong tiết học tập đọc nhạc nào tôi cũng thường bắt gặp thấy tình trạng đại đa số các em thường ngại đọc và dẫn tới các em chép sẵn tên nốt nhạc dưới bài tập đọc nhạc, khi các em nghe cô giáo đọc mẫu thì vội vàng chép sẵn luôn tên nốt nhạc dưới bài Tập đọc nhạc trong sách giáo khoa, học thuộc vẹt mà không nhớ vị trí của nốt nhạc. Vậy làm sao để các em có thể tự vận động, tự nhớ và đọc được tên nốt nhạc mà không còn chép sẵn bài tập đọc nhạc đó là một điều tôi vô cùng trăn trở trong những năm giảng dạy tại trường. Xuất phát từ những trăn trở đó tôi đã luôn tìm tòi và tìm các khắc phục lỗi này cho các em. Vì vậy tôi đã chọn đề tài “Một số phương pháp nhằm khắc phục thói quen ghi tên nốt nhạc dưới bài tập đọc nhạc ở lớp 6” để nghiên cứu và thực nghiệm giảng dạy cho học sinh trongthời gian năm gần đây.

2. Mục đích nghiên cứu:

Giúp học sinh khắc phục thói quen ghi nốt nhạc dưới bài tập đọc nhạc lớp 6 bậc trung học cơ sở nói chung lớp 6 trường THCS Trần Phú nói riêng.

3. Đối tượng nghiên cứu:

– Học sinh khối 6 trường THCS Trần Phú

4. Phương pháp nghiên cứu

* Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

– Nghiên cứu qua nội dung sách giáo khoa , SGV 6.

– Nghiên cứu qua nội dung tài liệu bồi dưỡng giáo viên THCS môn Âm nhạc.

* Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tế:

– Nghiên cứu qua việc giảng dạy thực tế ở trường THCS Trần Phú

– Qua việc đánh giá kết quả học tập của học sinh.

* Phương pháp nghiên cứu hỗ trợ

– Dạy thể nghiệm có đồng nghiệp dự giờ rút kinh nghiệm

1. PHẦN NỘI DUNG
2. Cơ sở lý luận:

1.1 Khái niệm nốt nhạc:

Theo tài liệu tiếng Việt: Trong âm nhạc, nốt nhạc có 2 ý nghĩa chính: Nó là một lý hiệu dùng kí hiệu nhạc để biểu thị thời gian tương đối về độ cao (âm nhạc) của âm thanh; Một âm thanh cao độ của chính nó.

Để ghi lại một bản nhạc một cách chính xác, người ta sử dụng các kí hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khóa nhạc… và nốt nhạc. Nốt nhạc giúp nhận biết được cao độ và trường độ của âm thanh.

Nốt nhạc là thành phần cơ bản của âm nhạc phương Tây; phân tích âm nhạc của hiện tượng âm nhạc để tiện trình bày, hiểu rõ, và phân tích âm nhạc.

1.2 Cách đọc nốt nhạc:

Các học giống như học anh văn lấy 1 tờ giấy rồi gạch 5 dòng (vì khuông nhạc có 5 dòng và 4 khe) rồi chấm lên 1 chấm và đọc tên nốt. Ví dụ: chấm 1 chấm ở dòng thứ 3 ta đọc là Si vv… Đừng để ý các đuôi, móc hoặc các ký tự, yêu cầu đọc đúng tên nốt nằm trên các khe và dòng nhạc. Bước đầu học nốt bằng cách này có ưu điểm là không bị rối mắt bởi các dấu móc hoặc các ký tự liên quan, học từ từ đến khi nào thuộc hết vị trí các nốt trên khuông nhạc.

1.3 Ý nghĩa của việc đọc nhạc đối với học sinh:

Các nhà khoa học đã khám phá rằng , đọc nhạc hay chơi một nhạc cụ giúp phát triển kỹ năng tư duy cao hơn. Những đứa trẻ có kỹ năng âm nhạc tốt sẽ xuất sắc hơn trong cách giải quyết vấn đề, đánh giá và phân tích. Việc đọc nhạc sử dụng phần não giống nhau như khi thực hiện các tư duy toán học. Đó là lý do vì sao nhiều nhạc sĩ lão thành cũng rất giỏi ở bộ môn Toán.

Đối với những đứa trẻ không nổi trội trong việc học tập, thì âm nhạc giúp dựng lòng tự trọng. Nhiều em xem âm nhạc là cơ hội để được tỏa sáng, để khẳng định bản thân. Đó cũng là lý do vì sao mà các chương trình âm nhạc là rất được quan tâm và coi trọng.

Các nghiên cứu cũng cho thấy những đứa trẻ đam mê âm nhạc ít có khả năng bị lôi cuốn vào các thói quen không tốt như uống rượu, bia hay sử dụng ma túy. Một đứa trẻ mà dành hết thời gian sau giờ học của mình với ban nhạc để chia sẻ với những người có cùng sở thích sẽ hiếm khi bị vướng vào những thói quen tiêu cực.

1.4 Đặc điểm tâm lý học sinh lớp 6:

Học sinh lớp 6, là lứa tuổi mới bước vào THCS nên các em còn bỡ ngỡ khi mà chương trình cấp tiểu học mới chỉ mang tính chất làm quen với môn học. Dó đó các em thường chưa chú ý đến việc học tập đọc nhạc. Nên khi vào lớp THCS thì các em thường đối phó bằng cách ghi sẵn hoặc chép thật nhanh các nốt nhạc vào sách giáo khoa.

2. Thực trạng của vấn đề:

Hiện nay, việc học tập của học sinh theo các môn học ít nhiều mang tính thực dụng, do đó môn âm nhạc chỉ được đánh giá là một môn học phụ và ít được phụ huynh và học sinh coi trọng. Đó là một khó khăn lớn cho việc thực hiện các công tác chuyên môn. Xuất phát từ đó mà hiện nay tình trạng học sinh đọc nốt nhạc và chăm chỉ học nhạc cũng rất hạn chế…

Trang bị kiến thức nhạc lý là một quá trình cần phải rèn luyện lâu dài, bền vững, mang tính căn bản và hệ thống. Học sinh của nhà trường là học sinh miền núi do ít được tiếp xúc với loại hình này nên còn thể hiện nhiều nhược điểm khi học tập.

Hiện nay việc đầu tư trang thiết bị cho môn học còn hạn chế: Như chưa có phòng học bộ môn, hệ thống tranh ảnh có các tiết học nhạc… Do đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức khó khăn, thâm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc truyền thụ các kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần thuần túy, ít phát triển khả năng tu duy của các em. Do đó không tạo được sự thu hút, ít gây hứng thú học tập cho các em.

Trên cơ sở thực tiễn qua quá trình tiến hành quan sát và theo dõi, tôi đã tìm hiểu khả năng học nhạc của học sinh khối 6 trong hai năm. Bằng việc trực tiếp dạy các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi vào một số em có năng khiếu. Còn lại hầu như các ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.

Thông qua bảng kiểm tra thực tế đã phân loại ra từng đối tượng học sinh, tình trạng các em không thuộc tên nốt nhạc, không biết vị trí nốt nhạc còn nhiều, còn lại một số em không biết ghi nốt nhạc, không có hứng thú học môn âm nhạc và các em biết ghi, đọc nhạc còn rất hạn chế. Vì nhiều lý do khác nhau nhưng chủ yếu là không có hứng thú học, không nhớ kiến thức nhạc lý và xem môn học chỉ mang tính chất đối phó.

3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề

Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Trong quá trình nghiên cứu tôi nhận thấy việc xây dựng các bước dạy học và sử dụng các trò chơi trong tiết học là hiệu quả nhất. Để nắm bắt được hiệu quả học tập của các lớp như thế nào từ bảng phân loại chất lượng phân môn Tập đọc nhạc và kết quả khảo sát môn học trên tôi sẽ tiến hành dạy thực nghiệm đối chứng giữa hai lớp 6, giữa lớp được dạy và không được dạy. Tôi chọn lớp 6A để dạy thực nghiệm. Các phương pháp tiến hành như sau:

3.1 Chú trọng đến những tiết học đầu tiên Tiết 3, 4, 6 trong phần Nhạc lí Âm nhạc 6.

Ở chương trình Âm nhạc bậc tiểu học các em đã được học, làm quen với tên nốt, hình nốt nhạc. Chính vì vậy, khi lên lớp 6 ngay từ những tiết học đầu tôi đã chú trọng rèn luyện cho học sinh nắm vững lại những kiến thức đã học, bổ xung một số phương pháp học mới để các em làm quen dần với nội dung chương trình Âm nhạc THCS. Cụ thể là:

3.1.1 Ở tiết Âm nhạc lớp 6 cần đạt được những mục tiêu sau:

Học sinh nắm vững 7 nốt ghi cao độ từ thấp lên cao (Đồ, rê, mi, pha, son, la, si). Quan trọng nhất là vị trí các nốt nhạc này trên khuông nó quyết định cho việc đọc nhạc của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tôi đã cho học sinh chơi một số trò chơi như sau: