SKKN Phân loại và phương pháp giải một số dạng bài tập nhằm nâng cao chất lượng môn Hóa học 9

PHẦN I: MỞ ĐẦU

1.1  Lí do chọn đề tài

Bồi dưỡng cho học sinh năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, lý luận dạy học hiện đại khẳng định: Cần phải đưa học sinh vào  vị trí chủ thể hoạt động nhận thức, học trong hoạt động. Học sinh bằng họat động tự lực, tích cực của mình mà chiếm lĩnh kiến thức. Quá trình này được lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ góp phần hình thành và phát triển cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo.

Hoá học là bộ môn khoa học quan trọng trong nhà trường phổ thông. Môn hoá học cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức phổ thông, cơ bản và thiết thực đầu tiên về hoá học, giáo viên bộ môn hoá học cần hình thành ở các em một kỹ năng cơ bản, thói quen học tập và làm việc khoa học làm nền tảng cho việc giáo dục xã hội chủ nghĩa, phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành động. Có những phẩm chất thiết như cẩn thận, kiên trì, trung thực, tỉ mỉ, chính xác, yêu chân lí khoa học, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội có thể hoà hợp với môi tr­êng thiªn nhiªn.Việc nắm vững các kiến thức cơ bản góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ở bậc phổ thông, chuẩn bị cho học sinh tham gia các hoạt đông sản xuất và các hoạt động sau này.

Trong môn hoá học thì bài tập hoá học có một vai trò cực kỳ quan trọng nó là nguồn cung cấp kiến thức mới, vận dụng kiến thức lí thuyết, giải thích các hiện tượng các quá trình hoá học, giúp tính toán các đại lượng: Khối lượng, thể tích, số mol… giúp giáo viên kiểm tra đánh giá ®­îc kết quả học tập của học sinh, Từ đó phân loại học sinh để có kế hoạch sát với đối tượng. Việc giải bài tập sẽ giúp học sinh được củng cố kiến thức lí thuyết đã được học, vận dụng linh hoạt kiến thức vào làm bài. Để giải được bài tập đòi hỏi học sinh không chỉ nắm vững các tính chất hoá học của các đơn chất và hợp chất đã học, nắm vững các công thức tính toán, biết cách tính theo phương trình hóa học và công thức hoá học. Đối với những bài tập đơn giản thì học sinh thường đi theo  mô hình đơn giản: Như viết phương trình hoá học, dựa vào các đại lượng bài ra để tính số mol  của một chất sau đó theo phương trình hoá học để tính số mol của các chất còn lại từ đó tính được các đại lượng theo yêu cầu của bài. Nhưng đối với nhiều dạng bài tập thì nếu học sinh không nắm được bản chất của các phản ứng, không phân dạng được bài tập, không nắm được phương pháp giải thì việc giải  bài hóa học của học sinh sẽ gặp rất nhiều khó khăn và thường là giải sai.

Qua nghiên cứu bài tập Hoá học và trực tiếp giảng dạy bản thân tôi thấy hầu hết học sinh chưa biết phân dạng và chưa có phương pháp giải bài tập hóa học nên mỗi khi giáo viên đưa ra một dạng bài tập nào đó học sinh gặp rất nhiều khó khăn trong việc xác định hướng giải. Bên cạnh đó việc không biết giải các bài tập hóa học hoặc thường xuyên giải sai đã làm cho các em cảm thấy môn hóa là môn học khó, trở nên chán nản, không yêu thích môn học ảnh hưởng 

không nhỏ đến kết quả Dạy – Học.

Mặt khác ở trường THCS Trần Mai Ninh bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và cần thiết với mỗi giáo viên. 

      Từ những vấn đề trên, với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào việc tìm tòi phương pháp dạy học thích hợp, làm giảm đi những khó khăn của học sinh trong quá trình học tập môn hóa, gây hứng thú học tập và lòng yêu thích bộ môn, nhằm phát triển tư duy lôgic giúp các em tích cực, tự lực, chủ động tìm tòi chiếm lĩnh tri thức, tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển tư duy của các em ở các cấp học cao hơn góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục đào tạo. Nên tôi đã chọn đề tài: ” Phân dạng và phương pháp giải một số dạng bài tập nhằm nâng cao chất lượng môn hóa học 9 ở trường trung học cơ sở Trần Mai Ninh thành phố Thanh hóa “.

1.2  Mục đích chọn đề tài :

Phân dạng được một số dạng bài tập hóa học và tìm ra được phương pháp giải các dạng bài tập đó một cách dễ hiểu, phù hợp với từng đối tượng học sinh, giúp các em giải tốt các dạng bài tập, từ đó có hứng thú với môn hóa học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn.

Quá trình tìm hiểu, nghiên cứu sẽ giúp giáo viên nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân đồng thời tích luỹ thêm kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy. Đề tài này góp phần nho nhỏ vào việc cung cấp tài liệu tham khảo cho cán bộ quản lí chỉ đạo chuyên môn Hóa học trong việc kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học ở trường THCS, đánh giá qua các kì thi học sinh giỏi cấp trường,cấp thành phố, đặc biệt là cấp tỉnh. Với mục đích đã nêu trên tôi hy vọng nội dung này là tài liệu bổ ích, thiết thực góp phần nâng cao chất lượng ,phương pháp dạy và học môn Hóa học.  

1.3 Đối tượng nghiên cứu                                   

Đề tài này nghiên cứu và tổng kết một số dạng dạng bài tập dùng cho giảng dạy học sinh đại trà và đặc biệt sử dụng trong bồi dưỡng học sinh giỏi các cấp thành phố, cấp tỉnh bản thân tôi đã sử dụng trong các năm qua..

1.4 Phương pháp nghiên cứu.

Phương pháp khảo sát thực tế, phương pháp thu thập thông tin, phương pháp thống kê, phương pháp xử lí số liệu…

1.5  Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

 Sáng kiến kinh nghiệm này được phát triển trên cơ sở của sáng kiến kinh nghiệm ở năm trước nhưng lần này có bổ sung và có đưa vào một số dạng bài tập mới thường có trong các đề thi học sinh giỏi của một số đơn vị gần đây và đặc biệt là trong mỗi dạng bài đều có những nhận xét, kết luận, tìm ra những bẫy mà học sinh thường hay mắc sai lầm trong khi làm bài tập.                                                                                  

PHẦN II : NỘI DUNG

2.1 Cơ sở lí luận.

Trong giáo dục đại cương, bài tập được xếp trong hệ thống phương pháp dạy học, thí dụ phương pháp luyện tập. Phương pháp này được coi là một trong những phương pháp quan trọng nhất để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Đây cũng là một phương pháp học tập tích cực đối với học sinh. Ở nhà trường THCS, giáo viên hóa học cần nắm vững các khả năng vận dụng bài tập hóa học, nhưng quan trọng hơn là cần lưu ý tới việc sử dụng bài tập hóa học sao cho phù hợp, đúng mức nhằm nâng co khả năng học tập của học sinh nhưng không làm quá tải hoặc nặng nề khối lượng kiến thức của học sinh. Muốn làm được điều này, trước hết người giáo viên hóa học phải nắm vững các tác dụng của bài tập hóa học, phân loại chúng và tìm ra phương hướng chung để giải.

Bài toán hoá học được xếp trong giảng dạy là một trong hệ thống các phương pháp quan trọng nhất, để nâng cao chất lượng giảng dạy và nó có những tác dụng rất  lớn.

Làm cho học sinh hiểu sâu các khái niệm đã học: Học sinh có thể học thuộc lòng các định nghĩa, khái niệm nhưng nếu không thông qua việc giải bài tập, học sinh chưa thể nào nắm vững được cái mà học sinh đã thuộc.

Mở rộng sự hiểu biết một cách sinh động, phong phú và không làm nặng nề khối lượng kiến thức của học sinh.

Củng cố kiến thức cũ một cách thường xuyên và hệ thống hoá các kiến thức hoá học.

Thúc đẩy thường xuyên sự rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, cần thiết về hoá học. Việc giải quyết các bài tập hoá học giúp học sinh tự rèn luyện các kỹ năng viết phương trình hoá học, nhớ các ký hiệu hoá học nhớ các hoá trị của các nguyên tố, kỹ năng tính toán v.v…

Tạo điều kiện để tư duy phát triển, khi giải một bài toán hoá học bắt buộc phải suy lý, quy nạp, diễn dịch, loại suy.