SKKN Phát huy kỹ năng quản lý tài chính cho học sinh lớp 10 thông qua dạy học bài “tìm hiểu một số kiến thức về tài chính”

Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài.
Tài chính cá nhân là một khái niệm tương đối phổ biến tại các nước có nền kinh tế phát triển, tuy nhiên đây là một khái niệm còn ít được đề cập tại các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Quản lý tài chính cá nhân có ý nghĩa rất lớn khi toàn thế giới vừa mới đối mặt với gần 3 năm đại dịch covid-19, đời sống của mỗi công dân bị ảnh hưởng nhiều cấp độ khác nhau. Việc trang bị những kiến thức, sự hiểu biết về tài chính cá nhân, đặc biệt kỹ năng quản lý tài chính cá nhân trở nên cấp thiết để có thể ứng phó tốt với các tình huống bất thường, đảm bảo đời sống cá nhân và gia đình, từ đó góp phần ổn định xã hội và phát triển bền vững.
Hiện nay đối tượng được đào tạo bài bản về tài chính cá nhân còn ở con số rất khiêm tốn. Đặc biệt lứa tuổi học sinh tại các tỉnh thành nhỏ và khu vực nông thôn khó tiếp cận được các khóa học về tài chính cơ bản để có những hiểu biết cần thiết về tài chính, cũng như quản lý tài chính cá nhân, do đó
ác cá nhân, hộ gia đình Việt Nam còn chưa dành sự quan tâm tới quản lý tài chính cá nhân và
các chương trình đào tạo kiến thức về tài chính.
Trong chương trình toán Phổ thông 2006, vấn đề tài chính chỉ mới xuất hiện bài toán lãi kép ở bài học hàm số mũ – Giải tích 12. Còn chương trình Toán Phổ thông 2018, trong phần hoạt động thực hành trải nghiệm toán 10, đã có riêng bài học “Tìm hiểu một số kiến thức về tài chính” mới được đưa vào giảng dạy từ năm học 2022-2023 này. Như vậy đối với học sinh phổ thông, đây là vấn đề còn mới.
Xuất phát từ thực trạng trên, chúng tôi thấy cần giáo dục học sinh nhiều hơn nữa về vấn đề tài chính nên đã đề xuất các giải pháp, từ đó xây dựng đề tài nghiên cứu “Phát huy kỹ năng quản lý tài chính cho học sinh lớp 10 thông qua dạy học bài ‘Tìm hiểu một số kiến thức về tài chính”’.
2. Mục đích nghiên cứu.
Mục đích nghiên cứu của đề tài là khảo sát thực trạng giáo dục tài chính ở các trường học và thực trạng kỹ năng quản lý tài chính của học sinh, đặc biệt là học sinh THPT. Và từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phát huy kỹ năng quản lý tài chính cho học sinh lớp 10,
3. Phạm vi nghiên cứu.
– Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 10 trường THPT Bắc Yên Thành.
– Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng giáo dục quản lý tài chính của một số trường trên địa bàn huyện Yên Thành và thực trạng quản lý tài chính cá nhân của học sinh. Từ đó đề xuất các giải pháp phát huy kỹ năng quản lý tài chính cho học sinh lớp 10.
nhiều trường hợp đã rơi vào
rủi ro của vay nặng lãi để phải nhận những hệ quả đáng tiếc. Hơn nữa c
giúp học sinh được trang bị kiến thức tài chính cá nhân để từ đó
bản lĩnh hơn với cuộc sống.
1
4. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Đề tài tập trung làm rõ một số vấn đề sau:
– Thực trạng và những vấn đề đặt ra về giảng dạy, phổ cập kiến thức về tài chính cá nhân trong bối cảnh mới.
– Nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp về các vấn đề: Quản lý chi tiêu, tiết kiệm và lập kế hoạch tài chính cá nhân, đầu tư và tài sản cá nhân; quản lý tài chính gia đình.
5. Phương pháp nghiên cứu.
+ Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp các tài liệu về giáo dục học, tâm lý học, các sách giáo khoa, các tạp chí, sách, báo, truyền hình có liên quan tới kiến thức về tài chính nhằm phát triển kỹ năng quản lý tài chính cho học sinh lớp 10.
+ Phương pháp khảo sát thực tiễn, phỏng vấn, thống kê, phân tích, xử lý số liệu:
– Khảo sát qua google form.
– Dự giờ, quan sát việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh trong quá trình
dạy học về kiến thức tài chính.
+ Phương pháp thực nghiệm:
Tổ chức thực nghiệm: Dạy học trên lớp và các hoạt động ngoại khóa.
2

Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. 1. Cơ sở lý luận
a) Tài chính cá nhân
Tài chính cá nhân theo như cách hiểu đơn giản nhất là ứng dụng nguyên tắc tài chính vào việc tiền bạc của cá nhân hoặc gia đình. Tài chính cá nhân sẽ liên quan đến các vấn đề tài chính thường gặp cụ thể như: Chi tiêu, thu nhập, đầu tư, tiết kiệm,…
b) Quản lý tài chính cá nhân
Tài chính cá nhân là việc quản lý tài chính mà mỗi cá nhân hoặc một gia đình
thực hiện để lập ngân sách, tiết kiệm và chi tiêu các nguồn tiền mặt theo thời gian,
có tính đến các rủi ro tài chính và các sự kiện trong tương lai.
Quản lý tài chính là ứng dụng các nguyên tắc tài chính vào việc quản lý tiền
bạc của bản thân hoặc gia đình. Việc quản lý tài chính cá nhân sẽ liên quan đến các vấn đề tài chính thường gặp như: Chi tiêu, thu nhập, đầu tư, tiết kiệm,… Hoặc cũng có thể hiểu đơn giản đây là việc sử dụng đồng tiền sao cho hiệu quả nhất để giúp chúng ta sống thoải mái, tránh gặp phải những rủi ro không đáng có từ cuộc sống
thường ngày.
Như định nghĩa được nêu cụ ở trên thì ta có thể thấy tầm quan trọng của quản
lý tài chính cá nhân đối với cá nhân và hộ gia đình. Chính vì thế, việc quản lý tài chính cá nhân ảnh hưởng đến thu nhập, chi tiêu, các khoản đầu tư của chúng ta. Một khi chúng ta có thể quản lý tốt tài chính của mình từ việc chi tiêu đến kiểm soát vốn và các kênh đầu tư, bên cạnh đó còn hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong cuộc sống thì bản thân chúng ta và gia đình sẽ nhanh chóng đạt được mức tự do tài chính như mong muốn. Lúc đó chúng ta sẽ có được cuộc sống thảnh thơi, ít áp lực
bởi tài chính.
c) Kỹ năng quản lý tài chính cá nhân
Kỹ năng tài chính cá nhân là khả năng mà chúng ta sử dụng kiến thức, kinh
nghiệm, làm chủ cảm xúc, làm chủ hành vi,… để xây dựng kế hoạch, quản lý, điều chỉnh các quỹ tài chính để chúng ta và gia đình vừa thỏa mãn các nhu cầu sống, nhu
cầu giải trí, nhu cầu giáo dục mà vẫn có nguồn tiền dự trữ cho tương lai.
Hiện nay tài chính cá nhân được hiểu là một trong những vấn đề nhức nhối,
mối quan tâm chỉ xếp sau sức khỏe của các gia đình và mỗi cá nhân. Bởi vì tài chính cá nhân liên quan rất lớn và trực tiếp tới tất cả các hoạt động trong cuộc sống. Nếu chúng ta không có kỹ năng, không biết cách kiểm soát, quản lý các dòng tiền ra và vào hợp lý, sớm muộn gì các khoản tiền dự trữ trong gia đình cũng sẽ cạn kiệt. Chưa
kể đến các rủi ro xấu hơn như nợ nần, vay nặng lãi,v.v…
2. Cơ sở thực tiễn
a) Thực trạng giáo dục tài chính cho học sinh ở các trường THPT huyện Yên Thành
3

Giáo dục tài chính học sinh tài chính, biết cho
, tại Việt Nam, hầu hết thế hệ chúng ta (những bậc phụ huynh) được sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn, nỗ lực học tập và làm việc với mục tiêu làm cho cuộc sống của mình và những người thân yêu đỡ vất vả hơn. Chúng ta hiểu rất rõ tầm quan trọng của tiền bạc, tuy vậy lại không được chỉ dạy về các kỹ năng tài chính cá nhân vì thế chúng ta phải tự mày mò, tìm kiếm các quản lý, chi tiêu tiền bạc,…tất nhiên con đường đến sự tự chủ về
tài chính, thành công cũng dài hơn.
Chúng ta đều biết rằng đa số học sinh được tiếp xúc với tiền hàng ngày, đơn giản như xin bố mẹ tiền ăn sáng, mua ít đồ dùng học tập,…nhưng trong các trường học việc giáo dục tài chính chưa được chú trọng. Khi triển khai dạy học các nội dung liên quan đến giáo dục tài chính, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn như thiếu tài liệu, phương tiện hỗ trợ dạy học còn ít, các nội dung về tài chính chưa có hệ thống, thời gian dành cho nội dung này còn quá ít, đặc biệt trình độ hiểu biết của học sinh còn thấp. Vì vậy đa số học sinh THPT trên địa bàn huyện Yên Thành vẫn chưa nhận được những bài học giáo dục kiến thức, kỹ năng quản lý tài chính một cách đầy đủ và hệ thống.
Nhóm chúng tôi đã tiến hành khảo sát về thực trạng giáo dục tài chính cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Thành với nội dung câu hỏi sau:
Câu 1: Theo Thầy (Cô) , có nên giáo dục sớm về tài chính cho học sinh không? A. Không. B. Phânvân. C. Có.
Câu2: Thầy(Cô)đãtừngdạykiếnthứcvềtàichínhchohọcsinhchưa?
A. Chưa dạy.
B. Đã dạy nhưng chưa có tính hệ thống.
C. Đã dạy có hệ thống.
Câu 3: Nếu giáo dục tài chính cho học sinh thì Thầy (Cô) lựa chọn hình thức nào?
A. Dạy trên lớp.
B. Hoạt động ngoài giờ lên lớp.
C. Hinh thức khác.
Câu 4: Khi giáo dục tài chính cho học sinh thì Thầy (Cô) có gặp khó khăn không?
A. Có. B. Không.
Nếu khó khăn thì đâu là vấn đề Thầy (Cô) gặp phải? …………………………………………………………………………………………
sẽ giúp tạo ra một thế hệ
hiểu biết về
vận dụng hiệu quả kiến thức này vào thực tế cuộc sống để giúp ích
bản thân,
gia đình, góp phần phát triển ổn định bền vững nền kinh tế – xã hội quốc gia, đáp
ứng nhu cầu phát triển của thế giới. Thực tế cho thấy
4

Link khảo sát:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdL2wJBbw0v0jM1xYoZQJu4peJvuSnKFX3o4kw CwDqCiza99A/viewform?usp=pp_url
Sau khi khảo sát, nhóm chúng tôi thu được số liệu như sau:
Kết quả thu được: Có 63 giáo viên (chiếm tỉ lệ 89,6%) cho rằng nên giáo dục sớm về tài chính cho học sinh; có 5 giáo viên (chiếm tỉ lệ 7,5%) còn phân vân suy nghĩ; có 2 giáo viên (chiếm tỉ lệ 8%) cho rằng không nên giáo dục sớm về tài chính cho học sinh. Như vậy, từ kết quả này ta thấy đa số giáo viên đều cho rằng việc giáo dục tài chính sớm cho học sinh là cần thiết.
Kết quả thu được: Có 32 giáo viên (chiếm tỉ lệ 47,8%) chưa dạy kiến thức về tài chính cho học sinh; có 31 giáo viên (chiếm tỉ lệ 46,3%) có dạy nhưng còn dạy sơ sài, chưa có tính hệ thống; có 4 giáo viên (chiếm tỉ lệ 6%) đã dạy cho học sinh kiến thức về tài chính một cách có hệ thống. Như vậy, từ kết quả này ta thấy đa số giáo viên còn bỡ ngỡ, còn thiếu kinh nghiệm trong việc giáo dục kiến thức về tài chính cho học sinh.
5

Kết quả thu được: Có 15 giáo viên (chiếm tỉ lệ 22,4%) chọn hình thức dạy trên lớp; có 38 giáo viên (chiếm tỉ lệ 56,7%) chọn hình thức giáo dục qua hoạt động ngoài giờ lên lớp; có 14 giáo viên (chiếm tỉ lệ 20,9%) chọn các hình thức giáo dục khác. Như vậy, từ kết quả này ta thấy số nhiều giáo viên lựa chọn hình thức giáo dục tài chính cho học sinh bằng hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Kết quả thu được: Có 53 giáo viên (chiếm tỉ lệ 77,6%) gặp khó khăn khi giáo dục tài chính cho học sinh; có 14 giáo viên (chiếm tỉ lệ 22,4 %) không gặp khó khăn. Như vậy, từ kết quả này ta thấy rất nhiều giáo viên đang còn gặp khó khăn trong quá trình giáo dục tài chính cho học sinh. Một số khó khăn thường gặp mà giáo viên đưa ra ở đây là: Kiến thức về tài chính của học sinh còn kém, nhiều học sinh cho rằng tài chính của mình chưa dồi dào nên chưa cần chi tiêu có kế hoạch, học sinh lười nghiên cứu, tài liệu tham khảo ít,….
Song song với việc này, chúng tôi cũng đã tiến hành khảo sát thực trạng sự hiểu biết về tài chính của học sinh lớp 10 trường THPT Bắc Yên Thành với nội dung câu hỏi như sau:
6

Câu 1: Em đã từng tìm hiểu về vấn đề tài chính cá nhân chưa?
A. Chưa tìm hiểu.
B. Đã tìm hiểu sơ qua.
C. Đã được giáo dục ở trường học.
Câu 2: Nếu nhà trường tổ chức giáo dục kỹ năng quản lý tài chính cho học sinh thì em có muốn tham gia không?
A. Không. B. Phân vân. C. Có. Câu 3: Nếu có một khoản tiền lớn, suy nghĩ đầu tiên của em là? A. Dùng để mua một số thứ đang muốn mua.
B. Đem gửi tiết kiệm.
C. Nghĩ cách đầu tư để sinh lời.
Câu 4: Em đánh giá thế nào về thu chi của mình?
A. Thu < Chi.
B. Thu = Chi.
C. Thu > Chi.
Câu 5: Em đã hài lòng với kỹ năng quản lý tài chính của mình chưa?
A. Không hài lòng.
B. Bình thường.
C. Rất hài lòng.
Link khảo sát:
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdhQ4YCg5Kas3iGYgZcOlQjd9oweV7awC GD3Rk_nwKEJCy7MQ/viewform?usp=sf_link
Sau khi khảo sát chúng tôi thu được kết quả như sau:
Kết quả thu được: Có 394 học sinh (chiếm tỉ lệ 79,1%) chưa từng tìm hiểu về tài chính cá nhân; có 64 học sinh (chiếm tỉ lệ 12,9%) đã tìm hiểu sơ qua; có 40 học
7

sinh (chiếm tỉ lệ 8%) đã được giáo dục về tài chính ở trường học. Như vậy, từ kết quả này cho chúng ta thấy được tỉ lệ học sinh có kiến thức về tài chính, tài chính cá nhân còn rất thấp.
Kết quả thu được: Có 323 học sinh (chiếm tỉ lệ 64,9%) muốn tham gia; có 116 học sinh (chiếm tỉ lệ 12,9%) đang