SKKN Phát huy tính tích cực học tập cho học sinh thông qua dạy học hình học bằng phương pháp “bàn tay nặn bột”

PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong bối cảnh toàn cầu hoá hội nhập quốc tế, cách mạng khoa học – công nghệ đạt những bước tiến thần kỳ, khối lượng thông tin, tri thức nhân loại tăng theo hàm số mũ, hầu hết các quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới đều nhận thức giáo dục và đào tạo trở thành nhân tố vừa là nền tảng, vừa là động lực góp phần quyết định tương lai của mỗi dân tộc. Với ý nghĩa đó, Đảng và Nhà nước ta khẳng định: “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của mỗi gia đình, của các lực lượng xã hội.
Để thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược phát triển GD&ĐT trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Hội nghị lần thứ VIII, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 29-NQ/TW “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”; Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông được xác định: “Chương trình giáo dục phổ thông nhằm giúp học sinh phát triển khả năng vốn có của bản thân, hình thành tính cách và thói quen, phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần; trở thành người học tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời, có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động cần cù, có tri thức và sáng tạo”.
Để thực hiện thành công việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo nước nhà, chúng ta cần phải thực hiện nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học theo định hướng “coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học của học sinh” ở tất cả các cấp như Bác Hồ đã dạy “Cách học tập: Phải lấy tự học làm gốc”.
Hiện nay ở Việt Nam, việc học quá chú trọng đến rèn luyện kĩ năng, luyện tập theo cái có sẵn. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến năng lực tự học, tự khám phá và tư duy của học sinh. Vì vậy, tập dượt cho các em biết phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong học tập, trong cuộc sống của cá nhân, gia đình và cộng đồng không chỉ có ý nghĩa ở khía cạnh phương pháp dạy học mà phải được đặt như một mục tiêu giáo dục và đào tạo. Tuy vậy, trên thực tế dạy học hiện nay ở nhà trường phổ thông thì việc phát huy nội lực của học sinh còn nhiều hạn chế. Phương pháp dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức, tình trạng học lệch, học tủ, học thêm tràn lan vẫn còn. Một thực tế nữa là hiện nay, thông tin đến với học sinh rất đa dạng, phong phú. Sách tham khảo, sách giải bài tập, mạng Internet quá nhiều khiến học sinh ỷ lại, thiếu độc lập suy nghĩ, thiếu chọn lọc thông tin để biến kiến thức của thầy, kiến thức trong sách vở thành kiến thức của mình, có thể vận dụng để phát triển hoặc vận dụng trong thực tiễn. Sự thụ động trong học tập của học sinh đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học nói chung và chất lượng dạy học bộ môn Toán nói riêng, biểu hiện ở: người học không chủ động tiếp thu kiến thức, rất ít tranh luận, thảo luận về các kiến thức liên quan, chưa tích cực phát biểu ý kiến trong lớp, ngại ghi chép bài, ít tập trung nghe giảng, không học bài và làm bài trước khi đến lớp, thiếu đầu tư, không quan tâm đến việc xây dựng kế hoạch học tập hợp lý, chưa có phương pháp học tập để đạt kết quả tối ưu, nặng về “học tủ”, “học vẹt”…Nhiều học sinh chưa thể hiện sự độc lập, tự giác trong quá trình học, việc tự học còn mang tính tự phát, chưa có sự tự nguyện hay có động cơ
thực sự. Một trong những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế nêu trên của học sinh được cho rằng vì nội dung môn Toán chưa thể hiện sự cân đối giữa “dạy chữ” với “dạy người”, giữa dung lượng kiến thức, kỹ năng và thời lượng thực hiện trong tiết học, nhiều kiến thức trở nên lạc hậu và “thừa”, sự sắp xếp giữa các bài học với nhau giữa các khối lớp còn chưa có tính hợp lý, khoa học, nhiều bài học còn thiên về kiến thức lý thuyết mà thiếu đi phần rèn luyện kỹ năng thực hành nên đã phần nào ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình dạy học. Ngoài ra, một bộ phận học sinh cho rằng môn Toán là môn học khô khan, khó học, khó hiểu và không đem lại nhiều hứng thú, niềm say mê cũng như động lực để học do phương pháp dạy học của giáo viên chưa hay, chưa hấp dẫn người học. Rõ ràng, việc đổi mới phương pháp không chỉ dừng lại ở việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy mà giáo viên còn phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm đơn giản hoá, cụ thể hoá những đơn vị kiến thức, giúp các em dễ dàng lĩnh hội kiến thức dù dễ hay khó, biết cách khơi gợi, hướng đúng đối tượng với những câu hỏi, những hoạt động phù hợp, vừa bám sát được nôi dung bài học, vừa phù hợp với khả năng của học sinh, nhằm huy động được sự hợp tác tích cực ở các em để đem lại hiệu quả cao nhất cho tiết dạy. Tuy nhiên, nhiều giáo viên chưa coi trọng vấn đề này nên không những không phát huy được tính chủ động, tích cực của người học, ngược lại, thậm chí còn làm cho học sinh có tâm lý chán nản, “sợ học toán”. Vì vậy, việc đề xuất các phương pháp hữu hiệu nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong quá trình dạy học là cần thiết và hết sức quan trọng.
Chính vì các lý do nêu trên, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu: Phát huy tính tích cực học tập cho học sinh thông qua dạy học Hình học bằng phương pháp “Bàn tay nặn bột”.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Qua kinh nghiệm thực tế giảng dạy, với những kiến thức được bồi dưỡng về đổi mới phương pháp, về triển khai chương trình GDPT 2018, hệ thống hóa làm rõ
5

nội dung của việc phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học Toán nói chung. Từ đó nghiên cứu đề xuất việc áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” vào dạy học bộ môn Hình học nhằm phát huy tính tích cực học tập cho học sinh THPT.
III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Đề tài đã đi sâu nghiên cứu: Tình hình thực tế học sinh, việc dạy học bộ môn Toán tại trường THPT Diễn Châu 5 các năm học từ 2019-2020 đến 2022- 2023. Làm rõ thực trạng của việc dạy học Toán nói chung, bộ môn Hình học nói riêng để cải tiến phương pháp nhằm thông qua việc dạy học một số nội dung của bộ môn Hình học bằng phương pháp “Bàn tay nặn bột” nhằm phát huy tính tích cực học tập cho học sinh THPT.
IV. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Phát huy tính tích cực học tập của học sinh thông qua việc dạy học bộ môn Hình học bằng phương pháp “Bàn tay nặn bột”.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
– Phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn
– Phương pháp quan sát, trao đổi, điều tra
– Phương pháp khảo sát thực tế
– Phương pháp nghiên cứu hỗ trợ: Toán học, bảng biểu, sơ đồ – Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
6

PHẦN II : NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG PHÁP “BÀN TAY NẶN BỘT”
1. Cơ sở khoa học của phương pháp “Bàn tay nặn bột”
1.1. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, không có phương pháp dạy học nào là vạn năng. Việc tìm kiếm và vận dụng các phương pháp tiên tiến vào quá trình dạy học các môn
học nói chung và môn Hình học nói riêng là vấn đề quan trọng nhằm hình thành cho học sinh phương pháp học tập độc lập, sáng tạo, có khả năng tự học, tự nghiên cứu, qua đó nâng cao chất lượng dạy học. Một trong những phương pháp có nhiều ưu điểm, đáp ứng được mục tiêu yêu cầu đổi mới và vận dụng tốt vào quá trình dạy học đó là phương pháp “Bàn tay nặn bột”. Trong những năm gần đây phương pháp “Bàn tay nặn bột” đã được được đưa vào thử nghiệm và áp dụng trong các trường học tại Việt Nam. Việc nghiên cứu áp dụng phương pháp này vào dạy học sao cho phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường là vấn đề hết sức cần thiết góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Có như vậy mới hình thành cho học sinh phương pháp học tập đúng đắn, giúp họ thực sự trở thành chủ thể tìm kiếm tri thức.
Toán học nói chung, hình học nói riêng là môn học chiếm vị trí quan trọng trong các môn học. Dạy học hình học bằng phương pháp “Bàn tay nặn bột” sẽ hình thành và phát triển cho học sinh những kỹ năng cần thiết như quan sát và làm một số thí nghiệm thực hành khoa học đơn giản gần gũi với đời sống sản xuất, nêu thắc mắc và đặt câu hỏi trong quá trình học tập, biết tìm thông tin để giải đáp. Biết diễn đạt những biểu cảm bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ, phân tích so sánh rút ra những dấu hiệu chung và riêng của một số sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên. Tăng cường tổ chức các hoạt động học tập nhằm tạo điều kiện cho học sinh phát huy tính tích cực, tự lực, tìm tòi phát hiện ra kiến thức. Qua đó hình thành và phát triển những thái độ và hành vi như: Ham hiểu biết khoa học, có ý thức vận dụng những kiến thức đã học vào đời sống, yêu con người, thiên nhiên, đất nước, yêu cái đẹp, có ý thức và hành động bảo vệ môi trường xung quanh. Hướng đổi
mới này không những nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán mà còn phù hợp với xu hướng đổi mới phương pháp dạy học và yêu cầu đào tạo con người trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Cơ sở thực tiễn.
1.2.1. Đối với giáo viên.
7

Chúng ta đã biết, môn Hình học được đưa vào giảng dạy ở tất cả các khối lớp với một dung lượng kiến thức lớn. Đội ngũ giáo viên đã có nhiều cố gắng trong việc trao đổi, học hỏi, tự bồi dưỡng cũng như trong việc cải tiến các phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm nói trên, việc dạy học môn Hình học còn có những hạn chế nhất định làm ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng dạy học môn học này.
Khó khăn lớn nhất của giáo viên trong dạy học môn Hình học đó là việc vận dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Đặc biệt là về mặt phương pháp, nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc sử dụng các phương pháp dạy học, chưa tìm thấy phương pháp dạy học hữu hiệu sao cho phù hợp với mục đích, yêu cầu của từng bài học cũng như đặc trưng của môn học. Trong khi cần chú trọng
việc hình thành cho học sinh phương pháp học tập, rèn kỹ năng và thói quen tự tìm tòi nghiên cứu để tìm ra kiến thức, sử dụng kiến thức để giải thích, giải quyết các vấn đề thực tiễn thì không ít giáo viên lại yêu cầu học sinh học thuộc lòng, nhồi nhét kiến thức, bắt học sinh phải công nhận một cách miễn cưỡng không phát huy được tính tò mò ham hiểu biết của học sinh.
1.2.2. Đối với học sinh.
Qua dự giờ tôi thấy, các em biết làm việc tập thể, hợp tác, trao đổi, trình bày các ý kiến cá nhân, biết làm một số thí nghiệm thực hành đơn giản. Tuy nhiên, giờ học thiếu sinh động, không khí học tập còn nặng nề, các em không được tự chủ trong việc tìm kiếm tri thức nên không gây được hứng thú trong học tập, thờ ơ với bài học và chưa thật sự chú tâm. Các em ít tò mò, ít đặt ra những câu hỏi thắc mắc và hầu như mơ hồ về biểu tượng của những sự vật hiện tượng mà các em được tìm hiểu, sự lập luận còn kém, các kỹ năng kỹ xảo thực hành còn vụng về, lúng túng.
Việc vận dụng những kiến thức mà các em thu thập được vào thực tiễn là khoảng cách khá xa, bởi vì các em thiếu hẳn kỹ năng thực hành. Các em chưa có thói quen ghi lại những gì mà các em quan sát được. Việc xác lập mục đích quan sát và mục đích của thí nghiệm còn kém.
2. Các nguyên tắc cơ bản của phương pháp “Bàn tay nặn bột”
Trong quá trình sử dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột”, để thực sự có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên và học sinh cần tuân thủ theo các nguyên tắc sau:
– Các em cần được quan sát một số sự vật, hiện tượng của thế giới thực tại, gần gũi, dễ cảm nhận và tiến hành thực nghiệm về chúng.
– Trong quá trình học tập, các em tự lập luận và đưa ra các lý lẽ, thảo luận những ý nghĩ và các kết quả đạt được trên cơ sở xây dựng kiến thức cho mình, một hoạt động mà hoàn toàn chỉ dựa trên sách vở là không đủ.
8

– Các hoạt động giáo viên đề ra cho học sinh được tổ chức trong các giờ học nhằm đến một sự tiến bộ trong học tập. Các hoạt động này gắn với chương trình và dành phần lớn quyền tự chủ cho học sinh.
– Mỗi học sinh có một quyển vở ghi chép thí nghiệm và các em trình bày trong đó bằng ngôn ngữ của riêng mình.
– Mục tiêu chính là sự chiếm lĩnh dần dần các khái niệm khoa học và kĩ thuật được thực hành, kèm theo sự vững vàng trong diễn đạt nói và viết.
3. Tiến trình dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề.
– Là một tình huống do giáo viên chủ động đưa ra như là một cách dẫn nhập vào bài học
– Câu hỏi nêu vấn đề là câu hỏi lớn của bài học.
– Câu hỏi phải phù hợp với trình độ học sinh, gây mâu thuẫn nhận thức và kích thích tính tò mò của học sinh.
– Giáo viên phải dùng câu hỏi mở, tuyệt đối không được dùng câu hỏi đóng.
Bước 2: Bộc lộ quan niệm ban đầu của học sinh.
– Giáo viên khuyến khích học sinh nêu những suy nghĩ, nhận thức ban đầu của mình về sự vật, hiện tượng mới.
– Giáo viên cho học sinh trình bày bằng nhiều hình thức: viết, vẽ, nói, ….
– Giáo viên không nhất thiết phải chú ý tới các quan niệm đúng, cần phải chú trọng đến các quan niệm sai.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi hay giả thuyết và thiết kế phương án thực nghiệm.
3.1. Đề xuất câu hỏi.
– Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng ban đầu, giáo viên giúp học sinh đề xuất câu hỏi.
– Giáo viên cần khéo léo chọn lựa một số biểu tượng ban đầu khác biệt trong lớp từ đó học sinh đặt câu hỏi liên quan đế bài học và để giúp học sinh so sánh.
3.2. Đề xuất phương án thực nghiệm nghiên cứu.
– Từ những câu hỏi của học sinh, giáo viên nêu câu hỏi cho học sinh, đề nghị các em đề xuất thực nghiệm để tìm ra câu trả lời cho các câu hỏi đó.
– Giáo viên ghi chú lên bảng các đề xuất của học sinh để các ý kiến sau không trùng lặp.
– Khuyến khích học sinh tự đánh giá ý kiến nhau hơn là ý kiến của giáo viên nhận xét.
Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi – nghiên cứu
9

– Quan sát tranh, mô hình và ưu tiên thực nghiệm trên vật thật
– Giúp học sinh thảo luận, tranh luận để giải quyết vấn đề
– Từ những kết quả đạt được ở các bước trên, giáo viên giúp học sinh kết luận hoặc giáo viên kết luận kết quả tìm tòi, nghiên cứu.
Bước 5: Kết luận kiến thức mới
4. Mối quan hệ giữa phương pháp “Bàn tay nặn bột” với các phương pháp dạy học khác.
Ngày nay, trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông, chúng ta thấy xuất hiện khá nhiều phương pháp và hình thức dạy học mới như: Dạy học giải quyết vấn đề; Dạy học nêu và giải quyết vấn đề; Dạy học theo lí thuyết kiến tạo, dạy học theo dự án… với nhiều kĩ thuật tổ chức hoạt động học tích
cực cho học sinh. Tuy có những điểm khác biệt nhau nhưng nhìn chung thì các chiến lược dạy học, phương pháp dạy học đó đều được xây dựng trên tinh thần dạy học giải quyết vấn đề thông qua việc tổ chức cho học sinh hoạt động tự chủ chiếm lĩnh kiến thức, hình thành và phát triển năng lực trí tuệ cũng như quan điểm đạo đức, thái độ.
Đối chiếu với tiến trình sư phạm của phương pháp BTNB, chúng ta có thể nhận thấy điểm tương đồng của phương pháp này so với các phương pháp dạy học tích cực khác là ở chỗ đều nhằm tổ chức cho học sinh hoạt động tích cực, tự lực giải quyết vấn đề. Về cơ bản thì tiến trình dạy học cũng được diễn ra theo 3 pha chính là:
1. Chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh;
2. Học sinh hoạt động tự chủ giải quyết vấn đề;
3. Báo cáo, hợp thức hóa và vận dụng kiến thức mới.
Điểm khác biệt của phương pháp BTNB so với các phương pháp khác là ở chỗ các tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề là những sự vật hay hiện tượng của thế giới thực tại, gần gũi với đời sống, dễ cảm nhận và các em sẽ thực hành trên những cái đó. Đặc biệt, phương pháp BTNB chú trọng việc giúp cho học sinh bộc lộ quan niệm ban đầu để tạo ra các mâu thuẫn nhận thức làm cơ sở đề xuất các câu hỏi và giả thuyết. Hoạt động tìm tòi – nghiên cứu trong phương pháp BTNB rất đa dạng, trong đó các phương án thí nghiệm nếu được tiến hành thì chủ yếu là các phương án được đề xuất bởi chính học sinh, với những dụng cụ đơn giản, dễ kiếm. Đặc biệt, trong phương pháp BTNB, học sinh bắt buộc phải có mỗi em một quyển
vở thí nghiệm do chính các em ghi chép theo cách thức và ngôn ngữ của chính các em. Thông qua các hoạt động như vậy, phương pháp BTNB nhằm đạt được mục tiêu chính là sự chiếm lĩnh dần dần của học sinh các khái niệm khoa học và kĩ thuật được thực hành, kèm theo là sự củng cố ngôn ngữ viết và nói.
CHƯƠNG II
10

CÁC KỸ THUẬT DẠY HỌC VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG CHO HỌC SINH TRONG PHƯƠNG PHÁP “BÀN TAY NẶN BỘT”
1. Tổ chức lớp học
– Bố trí vật dụng trong lớp học: Thực hiện dạy học khoa học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” có rất nhiều hoạt động theo nhóm. Vì vậy nếu muốn tiện lợi cho việc tổ chức thảo luận, hoạt động nhóm thì lớp học nên được sắp xếp bàn ghế theo nhóm cố định.
– Không khí làm việc trong lớp học: Phương pháp “Bàn tay nặn bột” cần một không khí làm việc thoải mái, học sinh có thể tham gia và ham thích các hoạt động dạy học.
– Cần có chỗ để các vật dụng dự kiến làm thí nghiệm cho học sinh. Không nên để sẵn các vật dụng thí nghiệm lên bàn của học sinh trước khi dạy học vì có thể sẽ mất tập trung với học sinh và có thể sẽ làm lộ ý đồ dạy học của giáo viên khi giáo viên muốn học sinh tự đề xuất thí nghiệm nghiên cứu.
2. Kỹ thuật tổ chức hoạt động thảo luận cho học sinh
Thảo luận được thực hiện ở nhiều thời điểm trong dạy học bằng phương pháp “Bàn tay nặn bột”. Có hai hình thức thảo luận trong dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”: thảo luận nhóm nhỏ (trong nhóm làm việc) và thảo luận nhóm lớn (toàn bộ lớp học).
Cần phân biệt rõ thảo luận theo truyền thống trong một số phương pháp dạy học và thảo luận trong phương pháp “Bàn tay nặn bột”. Thảo luận truyền thống được thực hiện bằng cách giáo viên đặt câu hỏi, lựa chọn một học sinh trả lời, sau đó nhận xét đúng hay sai. Thảo luận trong phương pháp “Bàn tay nặn bột” hoàn toàn khác biệt vì được thực hiện bằng sự tương tác giữa các học sinh với nhau, có nghĩa là phần trả lời của học sinh sau bổ sung cho học sinh trước, hoặc đặt câu hỏi đối với ý kiến trước; hoặc trình bày một quan điểm mới; hoặc đưa ra tranh cãi ý kiến của nhóm mình.
Như vậy, điều quan trọng là giáo viên hướng dẫn cho học sinh thảo luận, giúp các em tìm thấy sự thống nhất ý kiến và khuyến khích học sinh thảo luận tích cực.
Một tình huống đối thoại cần thoả mãn một trong các yêu cầu sau:
– Tình huống có nhiều cách giải quyết, từ đó, học sinh sẽ tìm được phương án tối ưu để mở rộng hoặc đào sâu vấn đề.
– Tình huống dẫn đến học sinh dễ mắc sai lầm, chứa đựng những khó khăn để học sinh thâm nhập vấn đề.
– Tình huống chứa đựng nhiều nội dung phong phú.
3. Kỹ thuật tổ chức hoạt động nhóm trong phương pháp “Bàn tay nặn bột”
11

– Hoạt động nhóm giúp học sinh làm quen với phong cách làm việc hợp tác với nhau giữa các cá nhân. Kỹ thuật hoạt động nhóm được thực hiện ở nhiều phương pháp dạy học khác, không phải một đặc trưng của phương pháp “Bàn tay nặn bột”. Tuy nhiên trong việc dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”, hoạt động nhóm được chú trọng nhiều.
– Không chia nhóm học sinh quá đông, mỗi nhóm chỉ từ 2, 4 đến 6 em và từ hai bàn ghép lại. Mỗi nhóm học sinh được tổ chức gồm một nhóm trưởng – là người đại diện cho nhóm trình bày trước lớp các ý kiến, quan điểm của nhóm mình và một thư kí để ghi chép chung các phần thảo luận của nhóm hay phần trình bày ra giấy.
– Không nên cho học sinh biết trước kiến thức của bài học một cách tiêu cực mà phải để cho các em tự khám phá ra chúng. Không để các em sử dụng sách giáo khoa để trả lời câu hỏi mà giáo viên đưa ra vì như vậy sẽ làm cho học sinh có thói quen ỷ lại không chịu suy nghĩ, tìm tòi trong học tập. Sách giáo khoa có thể chỉ được sử dụng làm tài liệu quy chiếu với các kết quả nghiên cứu của học sinh ở cuối tiết học.
– Không nêu tên bài học trước khi học (với những bài thể hiện nội dung bài học ở đề bài).
– Lựa chọn hoạt động phù hợp với phương pháp “Bàn tay nặn bột” để áp dụng, không nhất thiết hoạt động nào cũng áp dụng phương pháp này.
4. Kỹ thuật đặt câu hỏi của giáo viên
Trong dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”, câu hỏi của giáo viên đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công của của phương pháp và thực hiện tốt ý đồ dạy học. Câu hỏi “tốt” có thể giúp cho học sinh xác định rõ phần trả lời của mình, và làm tiến trình dạy học đi đúng hướng. Người ta gọi những câu hỏi này là câu hỏi “mở” vì nó kích thích một “hành động mở”, khuyến khích học sinh suy nghĩ tới những câu hỏi riêng của học sinh và phương án trả lời những câu hỏi đó. Trong dạy học giáo viên thường sử dụng câu hỏi nêu vấn đề và câu hỏi gợi ý.
+ Câu hỏi nêu vấn đề là câu hỏi lớn của bài học hay mô đun kiến thức. Câu hỏi nêu vấn đề là câu hỏi đặc biệt nhằm định hướng học sinh theo chủ đề của bài học nhưng cũng đủ “mở” để kích thích sự tự vấn của học sinh. Chất lượng của câu hỏi nêu vấn đề sẽ ảnh hưởng rất lớn đến ý đồ dạy học ở các bước tiếp theo của tiến trình phương pháp và sự thành công của bài học.