TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………………………… 47 

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài: 

Chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn 2011– 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tƣớng Chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”. Để thực hiện đƣợc mục tiêu đó, yêu cầu đặt ra cho ngành giáo dục hiện nay trong giảng dạy là phải chuyển từ dạy học tiếp cận nội dung sang dạy học theo hƣớng tiếp cận năng lực, phẩm chất học sinh. Nhƣ vậy việc đổi mới phƣơng pháp dạy học là một giải pháp đƣợc xem là then chốt, có tính đột phá cho việc thực hiện chƣơng trình này, trong đó đổi mới kiểm tra đánh giá đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình dạy học. Nó là khâu không thể tách rời của quá trình dạy học.  

Dạy học tiếp cận phát triển phẩm chất năng lực chú trọng đánh giá quá trình dạy  học. Đánh giá quá trình có thể thực hiện ngay trên lớp học, trong suốt các tiết học và là một phần không thể thiếu trong nhiều hoạt động tƣơng tác giữa giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh. Đánh giá quá trình là đánh giá vì sự tiến bộ trong học tập. Một trong những hình thức kiểm tra đánh giá quá trình học giúp phát triển năng lực học sinh là đánh giá đồng đẳng. 

Đánh giá đồng đẳng (ĐGĐĐ) là hình thức đánh giá mà các học sinh trong cùng nhóm/lớp sẽ đánh giá lẫn nhau. Ƣu điểm của hình thức này là học sinh có thể học hỏi lẫn nhau và đánh giá bạn cũng là đánh giá chính mình thông qua rút kinh nghiệm. Thông qua đánh giá bạn mà xác định những điểm tốt, những điểm hạn chế trong quá trình học tập của chính mình. Đánh giá đồng đẳng giúp rèn luyện và phát triển nhiều kĩ năng, năng lực của ngƣời tham gia đánh giá nhƣ kĩ năng giao tiếp, hợp tác, kĩ năng phản biện, năng lực tự điều chỉnh, năng lực thích ứng, năng lực tự học, tự hoàn thiện. 

Đặc thù của bộ môn Sinh học là bộ môn khoa học có nhiều nội dung kiến thức gắn liền với thực tế. Đặc biệt kiến thức về Sinh trƣởng và phát triển – Sinh học 11 là kiến thức khá gần gũi với học sinh, có nhiều ứng dụng gắn liền với thực tiễn cuộc sống. Nếu trong quá trình dạy học giáo viên không tổ chức các hoạt động học tập để học sinh cùng tham gia vào quá trình nghiên cứu, tìm tòi kiến thức mà chỉ dừng lại ở việc thuyết trình thầy giảng trò nghe thì hiệu quả đạt đƣợc rất thấp. 

Hiện nay việc nghiên cứu và áp dụng đánh giá đồng đẳng vào quá trình dạy học ở trƣờng phổ thông ít đƣợc thực hiện, hoặc nếu có chỉ mới thực hiện ở mức độ sơ khởi. Giáo viên chƣa hiểu rõ về vai trò của đánh giá đồng đẳng trong dạy học phát triển năng lực phẩm chất ngƣời học, chƣa hiểu rõ quy trình đánh giá đồng đẳng, chƣa xây dựng đƣợc các tiêu chí đánh giá cụ thể cho từng hoạt động học trong từng tiết học. 

Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Rèn luyện kĩ năng đánh giá đồng đẳng cho học sinh trong dạy học phần Sinh trƣởng và phát triển – Sinh học 11”. 

• Mục tiêu đề tài: 

Xây dựng quy trình và các biện pháp rèn luyện kĩ năng đánh giá đồng đẳng thông qua dạy môn phần Sinh trƣởng và phát triển – Sinh học 11. 

• Phạm vi nghiên cứu:  

Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu quy trình, biện pháp rèn luyện kĩ năng đánh giá đồng đẳng trong dạy học phần Sinh trƣởng và phát triển – Sinh học 11. 

• Điểm mới của đề tài: 

• Góp phần hệ thống hóa lý luận và cơ sở thực tiễn về đánh giá đồng đẳng trong đánh giá quá trình dạy học. 
• Xây dựng quy trình và biện phát rèn luyện kĩ năng đánh giá đồng đẳng cho học sinh trung học phổ thông. 
• Thiết kế và sử dụng bộ tiêu chí đánh giá đồng đẳng trong dạy học phần Sinh trƣởng và phát triển – Sinh học 11. 
• Rèn luyện và phát triển nhiều kĩ năng, năng lực của ngƣời ngƣời học nhƣ kĩ năng giao tiếp, hợp tác, kĩ năng phản biện, năng lực tự điều chỉnh, năng lực thích ứng, năng lực tự học, tự hoàn thiện. 

• Phƣơng pháp nghiên cứu: 

5.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết 

• Nghiên cứu các công trình khoa học, các bài báo, tài liệu tập huấn liên quan đến đánh giá quá trình, đánh giá đồng đẳng.  
• Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung kiến thức phần Sinh trƣởng và phát triển, các ứng dụng kiến thức sinh trƣởng phát triển trong đời sống. 

5.2. Phương pháp quan sát và điều tra 

• Khảo sát, dự giờ các tiết học môn Sinh học ở trƣờng THPT. 
• Trao đổi trực tiếp với các giáo viên và học sinh về việc sử dụng hình thức đánh giá đồng đẳng trong quá trình dạy học. 
• Sử dụng phiếu điều tra đối với giáo viên và học sinh. 

• Phương pháp chuyên gia 

Trao đổi trực tiếp, xin ý kiến của các chuyên gia phƣơng pháp dạy học, giáo dục học và giáo viên dạy bộ môn Sinh học ở một số trƣờng THPT về khả năng sử dụng hình thức đánh giá đồng đẳng trong quá trình dạy học Sinh học. 

• Phương pháp thực nghiệm sư phạm 

Tiến hành thực nghiệm điều tra và thực nghiệm sƣ phạm ở trƣờng THPT nhằm: 

• Đánh giá thực trạng sử dụng các hình thức đánh giá đồng đẳng trong dạy và học bộ môn Sinh học ở trƣờng THPT. 
• Thực nghiệm tổ chức dạy một số tiết trong phần Sinh trƣởng và phát triển có sử dụng hình thức đánh giá đồng đẳng trong quá trình dạy học. 
• Kiểm tra, đánh giá hiệu quả của việc sử dụng hình thức đánh giá đồng đẳng nhằm phát triển các năng lực học sinh trong dạy học phần Sinh trƣởng và phát triển – Sinh học 11. 

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 

• Cơ sở lí luận 

• Một số vấn đề lí luận về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hƣớng phát triển năng lực 

1.1.1. Mục tiêu kiểm tra, đánh giá theo định hƣớng năng lực  

Kiểm tra đánh giá là một phần không thể thiếu của quá trình dạy học, nó diễn ra trong suốt quá trình dạy học. 

Do đó, mục tiêu của kiểm tra, đánh giá là: 

• Xác định đƣợc năng lực và kết quả học tập của mỗi HS và tập thể lớp, giúp 

HS nhận ra sự tiến bộ của mình cũng nhƣ phát hiện ra kỹ năng tự đánh giá của bản thân, từ đó khuyến khích tinh thần học tập của các em. 

• Giúp GV nhận ra những mặt mạnh, yếu của mình để hoàn thiện bản thân, nâng cao hiệu quả dạy học 
• Giúp cho các cơ quan quản lý có cơ sở để đánh giá xếp loại các mặt hàng năm của GV và HS. 

1.1.2. Nguyên tắc kiểm tra đánh giá phẩm chất và năng lực học sinh 

Theo tài liệu modul 3: KTĐG theo định hƣớng phát triển phẩm chất, năng lực HS THPT cần đảm bảo các nguyên tắc sau: 

• Đảm bảo tính toàn diện và linh hoạt: Trong quá trình thực hiện đánh giá cần sử dụng đa dạng các phƣơng pháp để nhận xét chính xác nhất năng lực của ngƣời đƣợc đánh giá. 
• Đảm bảo tính phát triển HS: Đánh giá để thấy đƣợc mặt mạnh, mặt yếu của học sinh từ đó giúp các em phát huy đƣợc mặt mạnh và hạn chế mặt còn yếu để HS ngày càng tiến bộ. 
• Đảm bảo đánh giá trong bối cảnh thực tiễn: Trong qua trình đánh giá nên đƣa các tình huống liên quan đến vấn đề thực tiễn để HS có cơ hội trải nghiệm và thể hiện mình. 
• Đảm bảo phù hợp với đặc thù môn học: Các môn học khác nhau có yêu cầu, đặc thù riêng vì vậy, việc KTĐG cũng phải đảm bảo tính đặc thù của môn học nhằm định hƣớng cho GV lựa chọn và sử dụng các phƣơng pháp, công cụ đánh giá phù hợp với mục tiêu và yêu cầu cần đạt của môn học. 

1.1.3. Qui trình kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh 

1.2. Đánh giá đồng đẳng trong dạy học 

1.2.1. Đánh giá đồng đẳng 

Cha ông ta đã khẳng định chân lý: “Học thầy không tày học bạn”, nghĩa là học từ bạn thì nhanh hơn nhiều so với học từ những ngƣời khác. Đó chính là sự thể hiện nền tảng của dạy học đồng đẳng ở nƣớc ta, đƣợc hiểu là quá trình dạy học mà ở đó diễn ra việc dạy và học giữa những ngƣời bạn với nhau hay là giữa những ngƣời có chung địa vị, hoàn cảnh xã hội… 

Đánh giá đồng đẳng là quá trình mà các cá nhân trong nhóm đánh giá bạn học của mình. Hình thức đánh giá này có thể dựa theo cuộc thảo luận trƣớc đó hoặc thỏa thuận dựa trên các tiêu chí đánh giá. Nó có thể liên quan đến việc sử dụng các công cụ đánh giá hoặc danh sách kiểm tra đã đƣợc thiết kế sẵn bởi các GV trƣớc khi thực hành đánh giá đồng đẳng, hoặc đƣợc thiết kế bởi chính nhóm HS sử dụng để đáp ứng nhu cầu đánh giá cụ thể của họ. 

Trong quá trình đánh giá, các cá nhân xem xét số lƣợng, mức độ, giá trị, phẩm chất, chất lƣợng, sự thành công của các sản phẩm hoặc kết quả học tập của các bạn cùng học trong điều kiện nhƣ nhau. 

Nhƣ vậy có thể hiểu, đánh giá đồng đẳng ở HS là quá trình HS theo dõi, nhận định về số lƣợng, mức độ, giá trị, phẩm chất, chất lƣợng, sự thành công hoặc hiệu quả sản phẩm học tập của bạn học trong cùng điều kiện so sánh với