SKKN Sử dụng phương pháp dạy học dự án trong dạy học tích hợp chương di truyền học người môn Sinh học 12

1. MÔ TẢ SÁNG KIẾN. 
2. Tình trạng các giải pháp đã biết

Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học nghĩa là từ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, vận dụng kiến thức, hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh.  

Đổi mới phương pháp dạy học là điều không thể thiếu để giúp cho việc dạy và học đạt kết quả tốt hơn. Đổi mới phương pháp dạy học sao cho phù hợp với sự phát triển chung của giáo dục thế giới cũng như sự phát triển của công nghệ hiện đại lại là một vấn đề cần được quan tâm hơn.  

Theo Nghị quyết 29 – NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Bộ GD&ĐT chỉ đạo các cơ sở giáo dục khuyến khích giáo viên dạy học theo hướng “tích hợp, liên môn”. Khi giải quyết một vấn đề trong thực tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức tổng hợp, liên quan đến nhiều môn học. Vì vậy, dạy học cần phải tăng cường theo hướng tích hợp, liên môn.  

Trong quá trình đổi mới dạy học, bên cạnh các phương pháp dạy học tích cực mà giáo viên thường áp dụng thì việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực mới như : Phương pháp bàn tay nặn bột, phương pháp dạy học theo trạm, phương pháp dạy học theo dự án … cũng là  điều hết sức cần thiết. Sau nhiều năm giảng dạy bộ môn Sinh học nói chung và Sinh học 12 nói riêng tôi nhận thấy: phương pháp dạy học truyền thống bên cạnh những tác dụng của nó là cung cấp một lượng lớn thông tin cho học sinh trong một thời gian ngắn thì vẫn có hạn chế là học sinh rất khó để tiếp thu một lượng kiến thức lớn của cả một hoặc hai chương trong một tiết học. Mặt khác, đa số  học sinh không chọn môn Sinh học là môn xét khối thi thì cách dạy này chỉ mang tính chất nhồi nhét mà chưa thực sự hiệu quả, điều đó khiến học sinh mệt mỏi, giảm hứng thú và quan trọng hơn là không phát huy được tính tích cực, sự chủ động và khả năng sáng tạo ở học sinh . sử dụng phương pháp dạy học theo dự án nhằm mục đích khắc phục những hạn chế của phương pháp dạy học truyền thống đồng thời gây hứng thú cho học sinh, phát huy một cách tính tích cực, chủ động và sự sáng tạo của học sinh trong tiết học và hơn hết là giúp học sinh nắm chắc được kiến thức theo cách riêng của mình chỉ trong 1 tiết học, đồng thời làm tăng tính đoàn kết của các học sinh trong nhóm dự án và giúp học sinh áp dụng kiến thức để trả lời nhanh các câu hỏi với các mức độ từ dễ đến khó của giáo viên liên quan đến nội dung học, từ đó hình thành kĩ năng làm bài tạo kết quả tốt cho các bài kiểm tra thường xuyên và định kì. 

Trong chương trình sinh học nói chung và sinh học lớp 12 nói riêng, trong nội dung dạy học của từng bài có thể tích hợp với kiến thức nội môn và cả kiến thức liên môn như: môn vật lý, môn hóa học, môn địa lý, môn toán học… tích hợp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống, rèn luyện kỹ năng sống cho các em; Đồng thời có thể sử dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực để tăng hứng thú học tập, phát triển kỹ năng tư duy, sáng tạo, chủ động tiếp nhận kiến thức, hình thành năng lực giải quyết các vấn đề thực tiễn liên quan của học sinh. Từ những lí do trên, bằng những kinh nghiệm và kết quả thực tế qua những tiết dạy của mình, tôi đã thực hiện đề tài “Sử dụng phương pháp dạy học dự án trong dạy học tích hợp chương di truyền học người sinh học 12” 

• Nội dung (các) giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến: 

2.1 Mục đích của (các) giải pháp:  

• Tăng cường sự tham gia, tạo hứng thú và cảm giác thoải mái cho học sinh: Học sinh được sáng tạo theo sở thích phù hợp với phong cách học, các hoạt động 

học tập đa dạng, luôn thay đổi nên tạo được hứng thú và sự thoải mái cho học sinh. 

• Học sinh được học sâu và hiệu quả bền vững; học sinh được tìm hiểu một nội dung theo những cách khác nhau: nghiên cứu lí thuyết, thí nghiệm, quan sát và áp dụng do đó học sinh hiểu sâu, nhớ lâu hơn so với phương pháp thuyết trình (học sinh nghe giáo viên giảng bài một cách thụ động) 
• Dạy học theo dự án sẽ tạo không gian mở cho học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động. Các nhiệm vụ và hình thức học tập được giao theo dự án tạo động cơ, kích thích tính tích cực của học sinh tránh sự nhàm chán, thụ động ghi chép lắng nghe. 
• Giáo viên có nhiều thời gian để hỗ trợ cá nhân, học sinh có nhiều cơ hội được trợ giúp, do đó tạo ra sự tương tác tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh thay cho độc thoại của giáo viên trong suốt giờ học. 
• Dạy học theo dự án đã phát triển ở học sinh năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, do đó nó đề cao vai trò của học sinh: học bằng hoạt động, thông qua hoạt động của chính bản thân mình mà học sinh chiếm lĩnh kiến thức. 
• Dạy học theo dự án giúp học sinh hoàn toàn chủ động tìm tòi vấn đề mà các em yêu thích, tự lực nghiên cứu giải quyết vấn đề và trình bày kết quả. Đây cũng là một đặc trưng của việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm. 
• Với việc tổ chức dạy học theo dự án còn tạo điều kiện cho học sinh được tham gia đánh giá lẫn nhau, phát triển kĩ năng tự đánh giá. 

2.2 Nội dung (các) giải pháp  

2.2.1. Cơ sở lý luận 

2.2.1.1. Phương pháp dạy học dự án  

• Khái niệm dạy học theo dự án  

Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của dạy học dự án. 

• Đặc trưng cơ bản của dạy học dự án 

• Người học là trung tâm của quá trình dạy học.  
• Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn với các chuẩn. 
• Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi khung chương trình. 
• Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên.  
• Dự án có tính liên hệ với thực tế.  
• Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm và quá trình thực hiện. 
• Công nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học.  
• Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong phương pháp dạy học dự án.  

* Đặc điểm của dạy học dự án 

• Thiết lập mối quan hệ giữa nội dung học tập với cuộc sống ngoài trường học, hướng tới các vấn đề của thực tiễn sinh động đang diễn ra. 
• Phát triển kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn. 
• Tạo điều kiện cho học sinh tự tìm hiểu chính mình, tự khẳng định bản thân mình. 
• Phát triển các kỹ năng sống: Giao tiếp, hợp tác, quản lí, điều hành…là những kỹ năng quyết định đến sự thành công của một con người. 
• Phát kiển kỹ năng tư duy bậc cao