SKKN Thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tập viết cho học sinh lớp 3

1. MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

  Chữ viết là một trong những tài sản văn hóa, là vốn quí của dân tộc. Người Việt Nam chúng ta tự hào vì trong ngữ hệ ngày trước mượn tiếng Hán (gồm Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc) chúng ta đã sớm có một thứ chữ viết riêng hoàn toàn khác với chữ Hán, đó là chữ quốc ngữ. Bởi vậy, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt vừa là trách nhiệm, vừa là lương tâm của mỗi người Việt Nam yêu nước. 

  Ngày xưa, những người viết đúng, viết đẹp thường được tôn vinh, ca ngợi. Những người có “văn hay, chữ tốt” là niềm tự hào chung cho cả gia đình, tộc họ. Chữ viết “Rồng bay Phượng múa” như ông Huấn Cao (nhân vật trong tác phẩm “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân) đã có tác dụng cảm hóa cả những kẻ đối nghịch! Ngày nay, những người có chữ viết đúng, viết đẹp vẫn được tôn trọng, song do nhiều nguyên nhân tác động khác nhau của thời đại nên việc rèn luyện chữ viết đã có phần nào xao nhãng. 

  Một thực trạng đáng buồn hiện nay là học sinh ngay từ các lớp tiểu học đã không còn dùng ngòi bút “lá tre” – một loại bút có ngòi như lá tre, chấm mực để “luyện chữ” nữa mà đã dùng bút bi – một loại viết có sẵn mực, ngòi nhỏ để viết nên không có tác dụng luyện chữ. Thêm nữa, thời đại tin học phát triển, các văn bản được đánh trực tiếp trên máy vi tính nên chữ viết ít được thể hiện. Việc nói, viết đúng tiếng mẹ đẻ đang trở thành vấn đề nhức nhối của toàn xã hội nói chung, ngành giáo dục nói riêng. 

Qua thời gian dài dạy học ở trường tiểu học (TH) Nguyễn Trọng Nghĩa, tôi thấy nổi lên một vấn đề là hầu như đa số học sinh ở trường từ lớp 1 đến lớp 4 viết chữ chưa đẹp; thậm chí có nhiều em viết chữ không rõ nét nên đọc rất khó khăn; kỹ năng viết chữ còn quá yếu. Việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình, các biện pháp đầu tư cho luyện chữ viết của các em còn hạn chế. 

Phải xác định rằng, chữ viết là yếu tố không kém phần quan trọng trong quá trình học của học sinh. Nó vừa là tư cách đạo đức, vừa là ý thức thể hiện thói quen cẩn thận trong học tập. Nó ảnh hưởng rất lớn đến kết quả của tất cả các môn học khác. 

Làm thế nào để học sinh viết đúng, viết đẹp? Làm thế nào để nâng cao chất lượng môn Tập viết ở trường tiểu học? Đây là vấn đề mà đội ngũ giáo viên ở các trường và phụ huynh học sinh đang rất trăn trở, quan tâm. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Tập viết cho học sinh lớp 3 ở trường Tiểu học Nguyễn Trọng Nghĩa”. Đề tài vừa đáp ứng yêu cầu bức thiết hiện tại, vừa là tình cảm của tôi với học sinh thân yêu! 

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

 Tôi tiến hành nghiên cứu đề tài nhằm đi sâu vào đánh giá thực trạng, đề xuất có định hướng qui trình khoa học về  kỹ năng viết chữ cho học sinh trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa nhằm khắc phục tình trạng viết chữ sai, viết chữ không đẹp hiện nay. 

3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 

3.1. Khách thể nghiên cứu 

 – Thực trạng việc dạy Tập viết và chất lượng chữ viết hiện nay của học sinh ở trường tiểu học (TH) Nguyễn Trọng Nghĩa; 

3.2. Đối tượng nghiên cứu 

• Học sinh khối lớp 3 trường TH Nguyễn trọng Nghĩa (4 lớp/82 học sinh), áp dụng thực nghiệm chủ yếu ở lớp 3B (24 học sinh).  
• Các biện pháp đã và sẽ áp dụng để rèn luyện chữ viết cho học sinh trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa. 

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 

 Hiện nay, công tác rèn chữ viết cho học sinh ở trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa chưa thật sự được chú trọng, kết quả đạt được chưa cao; nếu tìm ra các biện pháp hợp lý thì hiệu quả chữ viết của học sinh sẽ tốt hơn. 

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU  

• Những vấn đề lý luận về chữ viết, lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp; 
• Những văn bản liên quan đến viết chữ (tư thế ngồi, cách cầm bút, …).  – Thực trạng chất lượng chữ viết hiện nay của học sinh khối lớp 3, trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa. 
• Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả rèn chữ viết  cho học sinh của trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa. 

 6. GIỚI HẠN PHẠM VI ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 

• Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng việc rèn chữ viết cho học sinh khối lớp 3, trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa; khảo sát thống kê chất lượng môn Tiếng Việt 5 năm gần đây của học sinh khối 3; lấy ý kiến từ đội ngũ giáo viên, đại diện phụ huynh học sinh; thăm dò thái độ từ học sinh. 
• Các biện pháp áp dụng cho việc rèn chữ viết. 

7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 

 – Phương pháp đọc sách và tài liệu: đọc những sách và tài liệu có liên quan đến việc dùng từ, viết chữ, ngữ pháp, văn bản . Từ sự tổng hợp các phương pháp, phân loại các tiêu chí đánh giá làm cơ sở cho việc đề ra các giải pháp thích hợp. 

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 

• Phương pháp điều tra xã hội học: sử dụng hệ thống câu hỏi để thu thập các ý kiến; 
• Phương pháp thống kê: thống kê kết quả đánh giá môn Tập viết 5 năm gần đây để từ đó có thêm căn cứ đánh giá đúng thực trạng. 
• Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: thăm dò, khai thác thêm ý kiến từ lãnh đạo nhà trường, giáo viên, đại diện phụ huynh học sinh để các biện pháp đề ra đạt chất lượng, giá trị áp dụng cao. 
• Phương pháp sư phạm: quan sát trực tiếp nhằm ghi nhận, thu thập, khai thác thông tin thực tế; tiếp xúc trực tiếp với giáo viên, học sinh qua giờ dạy – học trên lớp, việc tập viết ở nhà của các em để hiểu rõ, hiểu đúng thực trạng, đề ra giải pháp phù hợp, có tính khả thi cao. 

8. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 

 Đánh giá đúng thực trạng, đề ra được một số biện pháp tốt, áp dụng được rộng rãi cho việc rèn chữ viết của học sinh khối lớp 3 trường TH Nguyễn Trọng Nghĩa – Điện Quang – Điện Bàn – Quảng Nam (và có thể nhân rộng cho các khối lớp khác). 

——————————————- 

B. NỘI DUNG 

CHƯƠNG I 

 CƠ SỞ LÝ LUẬN 

I. CÁC KHÁI NIỆM CÓ LIÊN QUAN 

• Biện pháp là cách làm hay tiến hành một công việc nào đó. 
• Chất lượng là cái làm nên phẩm chất giá trị của sự vật, cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác sự vật kia. 
• Dạy học là một quá trình hoạt động thống nhất giữa giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên giữ vai trò hướng dẫn, điều khiển, tổ chức mọi hoạt động của học sinh, còn học sinh phải giữ vai trò tự tổ chức, tự điều khiển, tự học một cách chủ động, sáng tạo. 

1. TẦM QUAN TRỌNG CỦA CHỮ VIẾT VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA PHÂN 

MÔN TẬP VIẾT 

1. Tầm quan trọng của chữ viết 

Chữ viết là một hệ thống kí hiệu bằng đường nét để ghi lại ngôn ngữ thành tiếng. Chữ viết có chức năng giao tiếp và được qui định thống nhất. Trong quan niệm của người xưa “nét chữ  – nết người”, chữ viết phần nào phản ánh được óc thẩm mĩ và ý thức rèn luyện của người viết. Đồng chí Phạm Văn Đồng có nói: “Chữ viết cũng là biểu hiện của nết người. Dạy cho học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho con em tính cẩn thận, tính kỉ luật, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn đọc bài, đọc vở của mình”. 

(Nhiều tác giả, Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, Nxb GD 1997, Tr.117). 

Chữ viết là một phương tiện giao tiếp, muốn người khách đọc được chữ viết của mình thì người viết phải viết đúng, rõ ràng,  viết chữ đẹp càng tốt để đập   vào thị giác của đối tượng đọc. Nếu viết sai, quá xấu, cẩu thả sẽ gây khó khăn cho người đọc, người tìm hiểu nội dung của người muốn truyền tải ý tưởng bằng văn viết, thậm chí gây khó khăn cho chính chủ thể. Bởi một lẽ, khi viết chữ quá cẩu thả, xấu, sai sẽ gây khó khăn cho người tiếp nhận và có khi là chính bản thân vấp phải việc khó khăn khi đọc lại. 

2. Đặc trưng phân môn Tập viết 

• Tập viết là môn học luôn cần phải rèn luyện thường xuyên và có liên quan trực tiếp đến tất cả các môn học. Do đó, môn Tập viết là nền tảng vững chắc để phát triển các môn khác. Đồng thời môn Tập viết luôn tập cho học sinh có tính kiên nhẫn, khéo léo, tính thẩm mĩ cao.   
• Những yếu tố liên quan đến kỹ năng viết chữ: 

+ Tư thế ngồi: tư thế ngồi là yếu tố rất quan trọng trong khi đọc, viết. Bởi vậy, nếu ngồi viết không đúng tư thế dẫn đến sai tư thế của tay viết. Điều này gây khó khăn cho việc điều khiển bút và cuối cùng là chữ viết xấu. Hơn nữa, ngồi viết không đúng tư thế còn ảnh hưởng đến cột sống… 

Cho nên khi bắt đầu vào giờ tập viết ta nên nhắc nhở học sinh của mình ngồi đúng tư thế và luôn chú ý đến tư thế của các em trong suốt quá trình tập viết. 

+ Cách điều khiển bút: Sau tư thế  ngồi đúng thì yếu tố thứ 2 là tư thế cầm bút. Nếu cầm bút không đúng sẽ dẫn đến việc viết chậm, viết xấu. Thường người ta cầm bút bằng 3 ngón: ngón trỏ, ngón cái và ngón giữa. 

+ Các yếu tố khác:  Hiểu biết về nét viết; kích thước chữ; vị trí của dấu thanh