SKKN Tổ chức trò chơi học tập nhằm cải thiện chất lượng phân môn Luyện từ và câu lớp 2 (KNTT) (W+PPT)

1. Lý do chọn biện pháp

 Trong trường tiểu học, cùng với những môn học khác, Tiếng Việt là môn học có nhiều đổi mới cả về mục đích, nội dung và quan điểm dạy học. Tiếng Việt lớp 2 bao gồm sáu phân môn, mỗi phân môn có một vị trí đặc biệt quan trọng, học tốt từng phân môn là học tốt Tiếng Việt. Tiếng Việt là môn học cơ sở để tiếp thu và lĩnh hội tri thức các môn học khác.

Mỗi phân môn Tiếng Việt có một sắc thái riêng. Phân môn Luyện từ và câu tuy bản chất là cung cấp vốn từ (từ ngữ) và học về câu (ngữ pháp), song trong sách giáo khoa không đưa ra “những kiến thức đóng khung có sẵn” mà là “hệ thống các bài tập”. Học sinh muốn lĩnh hội tri thức không thể khác là thực hành làm tất cả các bài tập trong sách giáo khoa. Đặc biệt hơn nữa là với bộ sách Tiếng Việt lớp 2 – Kết nối tri thức, phân môn Luyện từ và câu trong bộ sách này được viết nhằm nhìn từ góc độ của người học để xây dựng một hệ thống chủ điểm phù hợp, bao gồm các khía cạnh từ cá nhân, gia đình, bạn bè, giáo viên, đến quốc gia, con người và thiên nhiên. Bên cạnh đó, nội dung của những chủ điểm trong sách cũng mang tính chất truyền thống sâu sắc của văn hóa Việt Nam, đồng thời đáp ứng được nhu cầu giáo dục trong thời đại hiện đại. Vậy một giờ Luyện từ và câu ở lớp 2  theo bộ sách Kết nối tri thức sẽ được tiến hành ra sao để mang lại hiệu quả?

Đối với học sinh lớp 2, ở lứa tuổi này các em tâm lí các em còn hồn nhiên, sự tập trung chú ý chưa cao. Bên cạnh học là hoạt động chủ đạo thì nhu cầu chơi, nhu cầu được giao tiếp với bạn bè… vẫn tồn tại và cần thoả mãn. Hiểu được điều đó, trong quá trình dạy học, người giáo viên biết lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lí của các em sẽ đem lại hiệu quả cao. Dạy học bằng phương pháp “trò chơi học tập” là đưa học sinh đến với các hoạt động vui chơi, giải trí có nội dung gắn liền với bài học. Trò chơi trong học tập có tác dụng giúp học sinh thay đổi động hình, chống mệt mỏi, tăng cường khả năng thực hành kiến thức của bài học, phát huy hứng thú, tạo thói quen độc lập, chủ động và sự sáng tạo của học sinh…

Xuất phát từ lý do trên tôi đã tìm tòi, nghiên cứu, đưa một số trò chơi vào trong bài giảng của mình, nhằm gây hứng thú cho học sinh lớp 2 khi học phân môn LTVC. Qua quá trình nghiên cứu và áp dụng, tôi xin chia sẻ “Tổ chức trò chơi nhằm cải thiện hứng thú học tập phân môn Luyện từ và câu lớp 2” dựa theo bộ sách Kết nối tri thức. 

2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

– Phạm vi nghiên cứu: 30 em học sinh lớp 1… trường Tiểu học …

– Đối tượng nghiên cứu: Các trò chơi học tập phù hợp nhằm cải thiện chất lượng phân môn Luyện từ và câu lớp 2 theo chương trình bộ sách Kết nối tri thức.

3. Mục đích nghiên cứu

– Nghiên cứu nội dung chương trình phân môn luyện từ và câu để nắm vững nội dung chương trình.

– Hệ thống thành các dạng bài, từ đó lựa chọn một số trò chơi phù hợp vào giảng dạy, nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, nâng cao chất lượng học tập phân môn luyện từ và câu nói riêng, môn Tiếng Việt nói chung từ đó giúp học sinh có khả năng sử dụng Tiếng Việt như một công cụ giao tiếp, học tập. 

PHẦN NỘI DUNG

1. Nội dung các biện pháp của tác giả đã thực hiện 

Mỗi một dạng bài Luyện từ và câu có mục tiêu riêng và cách khai thác riêng. Mỗi trò chơi học tập có mục đích, vai trò và hiệu quả nhất định. Vì vậy, giáo viên cần căn cứ vào từng dạng bài cụ thể để lựa chọn trò chơi chủ đạo: 

a. Dạng bài lý thuyết về từ

Đối với dạng bài lý thuyết về từ, thông thường giáo viên cho học sinh quan sát tranh để nêu từ hoặc thảo luận nhóm (nhóm đôi, hoặc nhóm 4) tìm từ và viết vào bảng nhóm. Sau đó cho đại diện các nhóm trình bày kết quả những từ đã tìm được, nhóm khác nhận xét và bổ sung thêm từ còn thiếu. Với cách dạy này, tôi thấy hầu như tất cả học sinh đã tìm được đúng từ theo yêu cầu của bài tập. Song vẫn còn một số học sinh trong nhóm không chịu thảo luận cùng bạn mà chỉ chờ bạn nêu kết quả, cô giáo chữa bài rồi viết vào vở. Do vậy, tôi đã nghiên cứu kỹ nội dung bài, lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với đối tượng học sinh của lớp, với dạng bài này tôi đã áp dụng trò chơi: “Ghép nhanh tên cho sự vật”, “Tìm nhanh các từ cùng chủ đề”…

Ví dụ: Trò chơi Ghép nhanh tên cho sự vật

– Mục đích: 

+ Tạo không khí học tập vui nhộn, thoải mái trong tiết học Luyện từ và câu

+ Giúp học sinh biết cách nhận diện và lựa chọn từ ngữ phù hợp với những hình ảnh liên quan. Từ đó cải thiện và nâng cao chất lượng học tập.

 – Áp dụng : Khi dạy bài 2, tuần 1 – Trang 15, sách Tiếng Việt, lớp 2, tập 1 – bộ sách Kết nối tri thức.

–  Chuẩn bị: Tranh ảnh (đã tô màu) theo nội dung bài tập 1 ba bộ.

       – Luật chơi:  Giáo viên gắn 3 tranh đã chuẩn bị lên bảng và lớp đếm một, hai, ba thì em thứ nhất của ba nhóm lên viết từ chỉ sự vật vào tranh ảnh phù hợp, ( Nếu em nào viết sai thì những bạn sau không được sửa lại), sau đó tiếp đến học sinh thứ hai và đến khi hết thời gian quy định.

     – Đánh giá trò chơi: Nhóm trưởng của một nhóm đọc kết quả từng hình theo số thứ tự và từ chỉ sự vật của hình đó như: Hình 1 – học sinh; hình 2 – khăn mặt; hình 3 – cô giáo; hình 4 – quần áo; hình 5 – mũ; hình 6 – bạn gái; hình 7 – cặp sách; hình 8 – bác sĩ, ban giám khảo nhận xét ghi đúng hoặc sai và thời gian của từng nhóm để bình chọn nhóm nhất, nhì, ba.

        Kết quả của nhóm 1 và nhóm 2 các em đều viết đúng được 8 từ vào 8 tranh ảnh phù hợp của bài tập 1. Riêng nhóm thứ ba, có một số từ ngữ các em nhận định chưa đúng, tôi đã nhận xét và giảng lại kiến thức cho các em.

– Hiệu quả: Với cách tổ chức trò chơi Ghép nhanh tên cho sự vật, tôi thấy tất cả học sinh trong lớp đều tích cực học tập tìm đúng các từ phù hợp với hình ảnh đã cho. Tôi cho một học sinh đọc to lại cả 8 từ  các em vừa viết ở bài tập 1 và chốt: các từ bạn vừa đọc đó là từ chỉ sự vật. 

b. Dạng bài mở rộng vốn từ

Dạng bài “mở rộng vốn từ” trong phần môn luyện từ và câu lớp 2 nhằm mục đích giúp học sinh mở rộng và nắm vững vốn từ vựng của mình thông qua các hoạt động và bài tập tương tác. Đây là một phần quan trọng trong quá trình học tập ngôn ngữ, vì việc có một vốn từ vựng phong phú sẽ giúp học sinh hiểu và sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt và chính xác hơn. Chính vì vậy, để giúp các em nắm được rõ dạng bài tập này tôi đã tổ chức một số trò chơi như: Truyền điện, giải câu đố, ai thông minh nhất,…

Ví dụ: Trò chơi Giải câu đố

– Mục đích:  Xây dựng không khí học tập thoải mái, giúp học sinh cải thiện tư duy, nâng cao khả năng tìm từ cho các em.

– Áp dụng: Khi dạy bài 1, trang 53, sách Tiếng Việt lớp 2 – bộ sách Kết nối tri thức .

– Chuẩn bị: Các nhóm cần chuẩn bị giấy, bút (ghi sẵn tên nhóm vào giấy đã chuẩn bị. VD: nhóm Mực tím; nhóm Tuổi thơ…)

– Luật chơi: Giáo viên chia học sinh thành nhiều nhóm, mỗi nhóm 4-5 học sinh. Các nhóm thảo luận với nhau để giải câu đố đã được giao rồi ghi ra giấy đã chuẩn bị. Trong khoảng 3 phút, nhóm nào giải được nhanh nhất và chính xác sẽ là nhóm chiến thắng.

– Đánh giá trò chơi: Khi các nhóm đọc xong kết quả, giáo viên cùng cả lớp dựa vào thời gian để xếp giải nhất, nhì, ba (có thể xếp đồng giải nhất, nhì, ba hoặc yêu cầu trả lời thêm câu hỏi phụ để phân rõ thứ hạng).

– Hiệu quả: Học sinh đều tích cực thảo luận nhóm, hợp tác với bạn để giải câu đố (vì nhóm nào cũng mong được giải nhất) và nêu được tác dụng của từng đồ vật. Như vậy, qua hình thức trò chơi này, tôi thấy các em học sinh lớp hai cũng có kỹ năng quan sát rất tinh và óc liên tưởng tinh tế.

c. Dạng bài tích cực hóa vốn từ

Dạng bài tập tích cực hóa vốn từ này không chỉ giúp học sinh nắm được nghĩa mà còn làm rõ khả năng kết hợp từ. Những bài tập được sử dụng ở lớp 2 là bài tập điền từ, bài tập đặt câu, bài tập tạo từ…. Chính vì vậy, tôi cũng nghiên cứu và tổ chức một số trò chơi học tập để các em học sinh có thể ghi nhớ và vận dụng tốt dạng bài tập này.