SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc khai thác, theo dõi và đánh giá tình hình sử dụng tbdh phát triển năng lực cho học sinh môn vật lý, hóa học, sinh học

MỤC LỤC 

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 

Phần I – ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………….. 1 

1. Lý do chọn đề tài ………………………………………………………………………………………………… 1 
2. Mục đích nghiên cứu: ………………………………………………………………………………………… 3 
3. Nhiệm vụ nghiên cứu …………………………………………………………………………………………. 3 
4. Tổng quan sáng kiến ………………………………………………………………………………………….. 3 
5. Tính mới của sáng kiến: …………………………………………………………………………………….. 4 
6. Khả năng áp dụng của sáng kiến: ………………………………………………………………………. 4 Phần II – NỘI DUNG ……………………………………………………………………………….. 5 

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC QUẢN LÍ THIẾT 

BỊ Ở TRƯỜNG THPT ……………………………………………………………………………… 5 

1.1. Cơ sở lý luận ……………………………………………………………………………………………………. 5 

1. Về đổi mới phương pháp dạy học và các app hổ trợ dạy học trực tuyến ………… 5 
2. Về việc xây dựng kế hoạch quản lí thiết bị học ở trường THPT ………………. 5 
3. Tìm hiểu về quản lí theo dõi sử dụng TBDH ……………………………………………… 6 

1.2. Cơ sở thực tiễn ………………………………………………………………………………………………… 7 

1. Thực trạng nghiên cứu …………………………………………………………………………………. 7 
2. Yêu cầu của việc sử dụng thiết bị trong dạy học ……………………………………….. 8 
3. Thực trạng quản lý và khai thác TBDH ở một số trường THPT nói chung và trường THPT Diễn Châu 2 trên địa bàn. ………………………………………………………….. 9 

1. Công tác mượn, trả thiết bị thí nghiệm trong dạy học của giáo viên theo phương pháp truyền thống.…………………………………………………………………………………… 10 
2. Khâu quản lý, theo dõi, kiểm tra, đánh giá tình hình sử dụng thiết bị, thí nghiệm trong dạy học ở trường THPT. ……………………………………………………………….. 11 

CHƯƠNG 2. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÍ THIẾT BỊ TRONG DẠY HỌC 

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH …………………………………………………… 16 

1. Giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong việc khai thác và theo dõi, đánh giá tình hình sử dụng TBDH trong trường THPT. …………………………………….. 16 
2. Thiết lập phần mềm quản lý, kiểm tra, đánh giá tình hình sử dụng TBDH trong trường THPT. ………………………………………………………………………………………………. 16 
3. Sử dụng website http://dienchau2.edu.vn để đăng ký mượn thiết bị, thí nghiệm. ………………………………………………………………………………………………………………….. 18 
4. Sử dụng website http://dienchau2.edu.vn  để theo dõi, quản lý, đánh giá, lập báo cáo, thống kê…  việc sử dụng TBDH trong trường THPT …………………………. 27 

1. Theo dõi tình hình sử dụng và kiểm duyệt phiếu mượn TBDH. ……………… 28 
2. Trích xuất lịch học phòng học bộ môn từ phiếu mượn TBDH của giáo viên ………………………………………………………………………………………………………. 29 
3. Thống kê phiếu mượn hàng tháng theo tên giáo viên. ……………………………… 30 
4. Thống kê phiếu mượn theo tiết học lý thuyết, tiết học thực hành của từng giáo viên. ……………………………………………………………………………………………………………….. 31 
5. Thống kê phiếu mượn theo môn học và lớp học. ……………………………………… 32 
6. Tiện ích tải bảng dữ liệu đăng ký mượn TBDH của giáo viên xuống máy tính dưới dạng file Excel. ……………………………………………………………………………………… 33 
7. Quản lý thiết bị trong kho thiết bị. …………………………………………………………….. 34 

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ………………………………………………. 35 

1. Mục đích thực nghiệm …………………………………………………………………………………… 35 
2. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm ……………………………………………………………….. 35 
3. Nội dung thực nghiệm …………………………………………………………………………………… 35 
4. Phương pháp thực nghiệm …………………………………………………………………………….. 36 
5. Kết quả thực nghiệm và xử lí kết quả thực nghiệm …………………………………….. 36 

1. Kết quả kiểm tra trước thực nghiệm ………………………………………………………….. 36 
2. Kết quả kiểm tra sau thực nghiệm …………………………………………………………….. 36 

3.6. Kết quả đạt được trong quá trình triển khai đề tài.………………………………………. 37 

Phần III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ…………………………………………………….. 39 

1. Kết quả của việc ứng dụng đề tài. ……………………………………………………………………. 39 
2. Kiến nghị đề xuất ……………………………………………………………………………………………… 39 TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………………………………….. 42 

PHỤ LỤC 1 

PHỤ LỤC 2 

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 

DANH MỤC HÌNH ẢNH 

Hình 1: Sổ mượn thiết bị giáo dục môn Sinh ……………………………………………… 12 

Hình 2: Nhật ký quản lý mượn và trả thiết bị của một giáo viên môn Vật lý …. 12 

Hình 3: Lịch học phòng học bộ môn được lên bằng phương pháp thủ công …… 14 

Hình 4: HS mượn TBHD thì phải kí sổ một cách thủ công truyền thống ………. 14 

Hình 5: Giao diện khi truy cập vào website ……………………………………………….. 17 

Hình 6: Giao diện khi truy cập vào website và có kết nối hổ trợ qua Mesenger, 

Zalo, gọi ĐT trực tiếp ……………………………………………………………………………… 17 

Hình 7: Giao diện kế hoạch sử dụng thiết bị theo tiết PPCT môn vật lý 10 ……. 18 

Hình 8: Giao diện chức năng mượn TBDH theo danh mục hiện có của trường 19 

Hình 9: Bước 1 đăng nhập vào hệ thống bằng tài khoản đã được Admin cấp phép … 20 

Hình 10: Bước 2 Chọn chức năng “Mượn thiết bị theo bài học” ………………….. 20 

Hình 11: Danh sách bài học và thiết bị cần dùng của môn Vật lý lớp 11 ……….. 21 Hình 12: Danh sách bài học và thiết bị cần dùng của môn Hóa học lớp 10 ……. 22 Hình 13: Danh sách bài học và thiết bị cần dùng môn Sinh học lớp 10 …………. 22 

Hình 14: Bước 3 click chọn vào nút dấu “+” để gửi yêu cầu mượn TBDH tới hệ thống ……………………………………………………………………………………………….. 23 

Hình 15: Hoàn thành quá trình gửi lệnh đăng ký mượn thiết bị, thí nghiệm …… 24 

Hình 16: Tiến hành mượn TBDH theo danh mục hiện có của trường …………… 25 

Hình 17: Hoàn thành quá trình gửi lệnh đăng ký mượn thiết bị, thí nghiệm …… 25 Hình 18: Nhật ký mượn thiết bị, thí nghiệm của nhiều giáo viên ………………….. 26 

Hình 19: Nhật ký mượn thiết bị, thí nghiệm của giáo viên Trần Đình Hiếu …… 26 

Hình 20: Nhật ký mượn thiết bị của giáo viên được tải xuống dưới dạng file Excel .. 27 Hình 21: Đăng nhập hệ thống bằng tài khoản Admin …………………………………. 28 

Hình 22: Thao tác duyệt, từ chối, in phiếu mượn thiết bị trên bảng dữ liệu ……. 29 Hình 23: Các bước tiến hành xuất lịch học phòng học bộ môn …………………….. 30 

Hình 24: Lịch học phòng học bộ môn Vật lý tuần 7/10/2021 đến 13/10/2021 .. 30 

Hình 25: Phiếu mượn được thống kê theo giáo viên Nguyễn Thu Hương ……… 31 

Hình 27: Thao tác lọc dữ liệu theo môn học và lớp học ………………………………. 32 Hình 28: Phiếu mượn đã được lọc theo môn Vật lý –  lớp 10A …………………….. 33 

Hình 29: Thao tác tải xuống bảng dữ liệu nhật ký mượn TBDH của giáo viên dưới dạng file Excel ……………………………………………………………………………….. 33 Hình 30: File Excel đã được tải xuống máy tính ………………………………………… 34 Hình 31: Chức năng quản lý thiết bị theo danh mục hiện có của trường ……….. 34 

Phần I – ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Thực tiễn đã cho thấy vai trò vô cùng quan trọng của thiết bị dạy học (TBDH) trong quá trình dạy học. TBDH là nguồn tri thức, là phương tiện chứa đựng, truyền tải thông tin và điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh (HS), là yếu tố đặc biệt quan trọng trong việc đổi mới, cải tiến phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Do vậy, sự thay đổi về chương trình (CT) và phương pháp dạy học cũng làm thay đổi hệ thống TBDH ở một phạm vi, mức độ nào đó và ngược lại. Hiện nay, cả nước đang dạy với nhiều bộ sách giáo khoa nhưng phải đảm bảo các mạch kiến thức cốt lõi đáp ứng phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực. Với sự thay đổi của mục tiêu, cấu trúc CT, nội dung CT thì TBDH cũng có những thay đổi nhất định nhằm hỗ trợ việc đổi mới phương pháp và các hình thức dạy học. CTGD phổ thông (GDPT) 2018 được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của người học, tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp HS phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần; trở thành người học tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn hóa, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới [6]. Để thực hiện thành công CT GDPT 2018, cần phải có sự đổi mới đồng bộ về CT, nội dung, phương pháp dạy học cũng như các điều kiện đảm bảo thực hiện CT. Cùng với các điều kiện về tổ chức và quản lí (QL) nhà trường; Cán bộ QL, giáo viên (GV), nhân viên; Xã hội hóa GD; CSVC… thì các điều kiện về TBDH cũng cần được đổi mới, trong đó quan trọng nhất là tổ chức QL và sử dụng TBDH đáp ứng yêu cầu dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học của CT GDPT 2018. 

Đổi mới phương pháp dạy học đang là một vấn đề vô cùng quan trọng trong việc quyết định chất lượng giáo dục của mỗi quốc gia trong xu hướng phát triển của thế giới. Hiện nay các quốc gia trên thế giới đang nỗ lực đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục – đào tạo với nhiều mô hình, biện pháp khác nhau nhằm mở rộng qui mô, nâng cao tính tích cực trong dạy và học một cách toàn diện, dạy làm sao để giúp người học hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Muốn vậy cần phải nâng cao, cải tiến đồng bộ các thành tố liên quan, trong đó phương tiện dạy và học là một thành tố quan trọng. Phương tiện dạy học vừa hỗ trợ cho giáo viên nâng cao chất lượng dạy học vừa giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách khoa học và thuận lợi. Khi có được các phương tiện thích hợp, người giáo viên sẽ phát huy hết năng lực sáng tạo của mình trong công tác giảng dạy, làm cho hoạt động nhận thức của học sinh trở nên nhẹ nhàng và hấp dẫn hơn, tạo ra cho học sinh những tình cảm tốt đẹp với môn học. Do đặc điểm của quá trình nhận thức, mức độ tiếp thu kiến thức mới của học sinh tăng dần theo các cấp độ của tri giác: nghe – thấy – làm được và vận dụng được (những gì nghe được không bằng những gì nhìn thấy và những gì nhìn thấy thì không bằng những gì tự tay làm từ đó vận dụng để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn), học tập đi đôi với thực hành là một phương pháp giáo dục đúng đắn và khoa học. 

Trong đổi mới nội dung và phương pháp thì thiết bị dạy học (TBDH) là yếu tố đặc biệt quan trọng, giữ vai trò không thể thiếu trong quá trình này. TBDH vừa là nguồn tri thức, vừa là phương tiện chứa đựng chuyển tải thông tin và điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh. TBDH là công cụ hỗ trợ hiệu quả nhất trong tiết dạy, làm cho tiết học trở nên sinh động, dễ hiểu. Lý thuyết được kết hợp với thực hành giúp cho học sinh nhớ kiến thức lâu và sâu hơn, giúp việc học trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả. Rèn luyện cho học sinh kỹ năng thao tác với dụng cụ, thí nghiệm; kỹ năng làm việc theo nhóm… từ đó hình thành kỹ năng tư duy logic và khoa học. 

TBDH là một trong những phương tiện quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học, giúp cho giáo viên và học sinh thực hiện có hiệu quả mục tiêu, yêu cầu của bài học. TBDH cũng tạo điều kiện trực tiếp cho học sinh phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo trong tiếp thu kiến thức, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Trong những năm qua Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An cũng đã có nhiều văn bản hướng dẫn các trường học thực hiện tốt việc quản lý, khai thác, sử dụng, bảo quản thiết bị, đồ dùng dạy học. Tuy nhiên, để nắm bắt thực trạng, hiệu quả việc quản lý, sử dụng trang thiết bị và đồ dùng dạy học tại các trường phổ thông cần có phương pháp quản lý, kiểm tra, giám sát thực tế, đánh giá hiệu quả thiết thực việc sử dụng TBDH của giáo viên trong các bài giảng. 

Nhận thức được tầm quan trọng của việc sử dụng nghiêm túc và có tính sáng tạo TBDH vào các bài giảng, nhiều trường THPT cũng đã nghiên cứu đưa ra các biện pháp đôn đốc, quản lý, kiểm tra giám sát, đánh giá việc sử dụng TBDH của giáo viên trong các bài giảng và đã đạt được những kết quả khả quan. Tuy nhiên hiện nay mặc dù hầu hết các trường THPT đã được trang bị tương đối đầy đủ danh mục TBDH tối thiểu cho tất cả các môn học phù hợp với chương trình GDPT 2018, nhưng còn rất nhiều giáo viên chưa khai thác hiệu quả và triệt để TBDH trong các bài giảng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Quá trình mượn, trả TBDH của giáo viên còn gặp nhiều bất cập. 

Nghiệp vụ quản lý TBDH của cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách thiết bị còn hạn chế. Công tác quản lý và theo dõi gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là công tác theo dõi và đánh giá kết quả việc sử dụng TBDH của giáo viên mất nhiều thời gian và không chính xác. Kết quả kiểm tra định kỳ việc sử dụng TBDH của giáo viên chỉ mang tính tương đối, chưa đưa ra được kết quả cụ thể cho từng giáo viên, từ đó chưa phát hiện kịp thời những thiếu sót của giáo viên. Hiệu quả khai thác TBDH không cao, gây lãng phí kinh phí đầu từ trang thiết bị của Nhà nước và thực hiện không đúng với nội dung chương trình đổi mới giáo dục. Quản lý hồ sơ mượn, trả TBDH trên giấy tờ, sổ sách còn gặp nhiều hạn chế, đặc biệt khi ta cần lọc dữ liệu, tổng hợp, tách dữ liệu, …  

Từ thực trạng nêu trên chúng tôi thấy giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và qua quá trình thực tế triển khai tại trường THPT Diễn Châu 2 và một số trường trên địa bàn tôi thấy rất hiệu quả và cơ bản đã giảm tải được về mặt thủ tục, giấy tờ hồ sơ, sổ sách; tiết kiệm được nhiều thời gian cho giáo viên và được giáo viên bộ môn Lí, hóa sinh hưởng ứng rất nhiệt tình. Qua nhiều năm công tác quản lí thiết bị dạy học đã thôi thúc bản thân chúng tôi và chúng tôi đã đúc kết được kinh nghiệm và đưa ra được giải pháp nhằm nâng cao tình hình quản lý, kiểm tra giám sát, thống kê đánh giá việc sử dụng TBDH của giáo viên qua đề tài sáng kiến “Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc khai thác, theo dõi và đánh giá tình hình sử dụng TBDH phát triển năng lực học sinh cho môn Vật lý, Hóa học, Sinh học ở trường THPT Diễn Châu 2” để đưa vào áp dụng trong trường học từ năm học 2019 đến nay. 

2. Mục đích nghiên cứu:  

• Nghiên cứu ứng dụng CNTT trong việc khai thác, theo dõi đánh giá tình hình sử dùng TBDH ở nhà trường 
• Nghiên cứu sử dụng TB môn: Lí, Hóa, Sinh phát triển năng lực học sinh 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 
• Nghiên cứu về nội dung kiến thức, đối tượng HS và điều kiện dạy học 
• Nghiên cứu cách thiết kế và hệ thống kế hoạch dạy mượn trả, sử dụng 

thiết bị 

• Tiến hành thực nghiệm, đánh giá kết quả; 

• Tổng quan sáng kiến 

• Phạm vi nghiên cứu của đề tài. 

Thiết kế và sử dụng hệ thống quản lí TBDH trong việc khai thác, theo dõi và đánh giá tình hình sử dụng TBDH phát triển năng lực học sinh cho môn Vật lý, Hóa học, Sinh. 

• Kế hoạch nghiên cứu.