SKKN Ứng dụng một số trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả và tăng hứng thú học tập trong bộ môn Âm nhạc 6

PHẦN I. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Âm nhạc  là một “ món ăn tinh thần’’ không thể thiếu của loài người, là ngôn ngữ âm thanh đặc biệt do con người sáng tạo ra để thể hiện những tình cảm trong lao động cũng như trong cuộc sống.

Âm nhạc không giúp cho ta khỏi lạnh, khỏi nóng, khỏi đói, khỏi khát cũng không giúp chúng ta chống lại vi trùng, thú dữ. Không ai ăn uống được âm nhạc. Vậy thì âm nhạc từ đâu mà có và có tác dụng như thế nào đến tình cảm, cá tính, thậm chí sức khỏe, trạng thái tâm sinh lý của con người?

Trước hết âm nhạc không phải từ trên trời rơi xuống, mà xuất phát từ trong cuộc sống. Từ thời tiền sử, tai con người đã nghe những tiếng sấm sét, tiếng núi lở, tiếng thác đổ, tiếng voi gầm ngựa hí ….Nói chung là những tiếng gây khiếp sợ. Nhưng họ cũng nghe tiếng chim hót, tiếng cây lá rì rào, tiếng suối reo… rất êm tai.

Như một bản năng, khi nhiều người khiêng một vật nặng họ cùng cất lên tiếng hô một lúc để kế hợp sức đúng lúc. Bài hát Kéo thuyền trên sông Volga được hình thành khi người lao động hợp sức kéo thuyền ngược sông. Những bài hát ru con được hình thành khi người mẹ bắt chước tiếng lá xào xạc, tiếng suối reo, cất tiếng thủ thỉ bên tai bé, mong bé ngủ ngon. Nói tóm lại, âm nhạc xuất phát từ cuộc sống và trở lại phục vụ cuộc sống. Âm nhạc xuất hiện từ thời khai thiên lập địa, từ thời nguyên thủy và vẫn tồn tại, được truyền lại cho đến ngày nay. Loài người đã sử dụng âm nhạc như một phương tiện làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú góp phần cải tạo và nâng cao chất lượng cuộc sống. Vậy âm nhạc có tác dụng như thế nào lên mỗi người và vì sao âm nhạc lại quan trọng đến thế trong việc thể hiện những tâm tư tình cảm của con người?

Ngày nay với sự phát triển của xã hội nhu cầu được nói lên tiếng nói, bộc lộ cá tính riêng của bản thân chưa khi nào lại phổ biến như bây giờ. Và âm nhạc cũng là một lĩnh vực để các cá nhân thể hiện cái tôi rõ ràng nhất. Ngoài ra âm nhạc còn có tác dụng thúc đẩy khả năng sáng tạo, có tính hấp dẫn, tính tập hợp, tính cổ vũ động viên, tính liên tưởng, tăng khả năng hòa nhập cộng đồng và phát huy óc tưởng tượng của mỗi người.

Chính vì những tác dụng to lớn mà âm nhạc mang lại, nên chưa bao giờ bộ môn âm nhạc lại được quan tâm đến thế trong các trường học phổ thông ngày nay. Tuy nhiên vì nhiều lí do, cả khách quan và chủ quan mà các em học sinh vẫn chưa nhận thức được tầm quan trọng của âm nhạc đối với việc học tập cũng như những tác động của âm nhạc mang lại. Các em có thể thích xem ca nhạc, thần tượng các ca sĩ nhưng đối với môn âm nhạc trong trường học lại không mấy hứng thú và quan tâm. Phải chăng những giờ học âm nhạc còn mang tính hình thức, chủ yếu dạy lý thuyết mà không tạo ra môi trường học tập sôi nổi để các em tiếp cận một cách dễ dàng cũng như hào hứng hơn đối với bộ môn âm nhạc?

Hiện nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu về việc áp dụng các trò chơi vào môn Âm nhạc mà chỉ có một số ý kiến của các nhà chuyên môn về việc nên đưa các trò chơi vào dạy âm nhạc. Từ đó, đa số giáo viên tự tìm hiểu các trò chơi và áp dụng vào tiết học nên chưa có sự thống nhất chung về cách thức tổ chức các trò chơi. Bên cạnh đó một số giáo viên sử dụng trò chơi chưa phù hợp hoặc thời gian trò chơi kéo dài, cần phải tổ chức cầu kì. Học sinh thay vì sau khi được chơi trò chơi sẽ thêm hứng thú và khắc sâu kiến thức lại sa đà vào việc chơi để lấy thành tích, chơi chỉ để giải trí đơn thuần nên trò chơi âm nhạc lúc này chưa thật sự mang lại hiểu quả cho giờ học.

Vì lí do này nên tôi đã tìm hiểu dựa trên một số ý kiến của các nhà chuyên môn, nhà nghiên cứu âm nhạc và mạnh dạn áp dụng một số trò chơi âm nhạc vào một số phân môn, từ đó giúp các em học sinh thêm yêu thích và có nhiều hứng thú hơn trong các giờ học âm nhạc qua đề tài:“Ứng dụng một số trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả và tăng hứng thú học tập trong bộ môn Âm nhạc 6 ở Trường THCS Lương Chí“.

2. Mục đích nghiên cứu

Đối với việc học tập ở trường phổ thông đặc biệt là ở lứa tuổi Trung học cơ sở (THCS), âm nhạc vừa có tác dụng kích thích sự ham muốn tìm tòi học hỏi của học sinh, nuôi dưỡng và củng cố niềm ham thích và sự tham gia của học sinh vào những hoạt động âm nhạc. Việc này giúp các em đạt được kết quả học tập tốt và có những lối cư sử đúng mực, thái độ tích cực và phẩm chất tốt hơn trong cuộc sống.

Qua thực tế, tôi nhận thấy hầu hết các em học sinh khối 6 chưa có nhiều hứng thú đối với môn Âm nhạc , vì thế tiết học chưa sôi nổi và đạt hiệu quả. Khi đưa ra các trò chơi áp dụng vào các phân môn trong giờ học âm nhạc,, mục đích của tôi thông  qua các trò chơi này là, học sinh thêm yêu thích và thấy môn Âm nhạc không còn là môn học lí thuyết đơn thuần và nhàm chán.

3. Đối tượng nghiên cứu

Bản thân tôi là giáo viên âm nhạc tại trường THCS Lương Chí đã có nhiều năm và khi đi vào thực tế giảng dạy thì tôi nhận ra rằng, với các em học sinh Trường THCS Lương Chí môn âm nhạc vẫn còn chưa được các em quan tâm đúng mức,  nhận thức về tầm quan trọng của âm nhạc còn hạn chế. Vì thế các tiết học diễn ra chưa thực sự hiệu quả trong việc giúp nâng cao thẩm mỹ, đồng thời chưa phát huy hết được các tác dụng mà âm nhạc mang lại. Từ thực tế đó, trong quá trình lên lớp, tôi đã nghiên cứu và áp dụng một số trò chơi nhằm kích thích và gây hừng thú chho  các em, qua đó nâng cao hiệu quả trong việc dạy và học môn Âm nhạc.

Các trò chơi đã được tôi áp dụng và tổng hợp trong đề tài nghiên cứu : “Ứng dụng một số trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả và nâng cao hứng thú học tập trong bộ môn Âm nhạc 6 ở Trường THCC Lương Chí ’’ với mong muốn đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân về cách tổ chức một số trò chơi giúp cho học sinh khối 6 có thể học tốt hơn môn Âm nhạc và thêm hứng thú với bộ môn này.

1. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã vận dụng chặt chẽ các phương pháp nghiên cứu sau :

Phương pháp điều tra qua khảo sát thực tế: Để xây dựng và đáp ứng được nhu cầu dạy và học phải trải qua quá trình thu thập và nghiên cứu tài liệu xử lý và tóm tắt tài liệu có liên quan đến ý tưởng, đề tài như tạp chí khoa hoc, tài liệu hội thảo chuyên đề, và một số sách tham khảo khác.

Phương pháp quan sát, phân tích, tổng hợp.

Phương pháp thống kế.

Từ thực tiễn giảng dạy cũng như việc học của học sinh, trong gần một năm qua, bản thân tôi nhận thấy việc dạy học môn âm nhạc góp phần không nhỏ giúp cho học sinh có khả năng vận dụng vào thực tiễn cuộc sống sinh hoạt văn hóa văn nghệ trong và ngoài nhà trường giải quyết những vấn đề trong cuộc sống, đồng thời góp phần thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên. Vì vậy , đó là nguồn động lực  thôi thúc tôi đi sâu nghiên cứu đề tài  “Ứng dụng một số trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả và nâng cao hứng thú học tập trong bộ môn Âm nhạc 6 ở Trường THCS  Lương Chí ’’.

PHẦN II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lí luận

 Khái niệm trò chơi âm nhạc

Cũng giống như các bộ môn khác, khi giảng dạy âm nhạc trong trường THCS , giáo viên (GV) phải biết tận dụng các phương pháp dạy khác nhau như thuyết giảng, trình bày, phát vấn … bên cạnh các hình thức học tập của học sinh (HS) như tự nghiên cứu, thảo luận nhóm, thuyết tŕnh, biểu diễn. Riêng âm nhạc là bộ môn có thể phát huy được nhiều nhất thế mạnh về hướng dẫn trò chơi trong giờ học. Vậy trò chơi âm nhạc là gì?

Trò chơi âm nhạc là một hoạt động học tập được diễn ra theo trình tự hoạt động của một trò chơi trong một tiết học âm nhạc. Tham gia trò chơi , học sinh được tìm hiểu về vấn đề , thực hiện một nhiệm vụ học tập hay thể hiện những hành động , những thái độ và tăng thêm hứng thú học tập thông qua một số trò chơi nào đó. Từ đó tạo ra được hiệu ứng lớn trong việc giúp các em khắc sâu kiến thức, phát triển kĩ năng và đặc biệt là phát huy tính tích cực của HS theo mục tiêu đổi mới.

Trò chơi âm nhạc có những đặc điểm sau :

Nội dung của âm nhạc gắn liền với kiến thức, kĩ năng, thái độ của một phân môn âm nhạc hoặc một bài học cụ thể.

Trò chơi âm nhạc được diễn ra trong thời gian, không gian nhất định của một tiết học.

Sau khi tham gia trò chơi , mọi HS đều nhận được những nội dung học tập phù hợp với trình độ cũng như tâm lí lứa tuổi của các em.

Khác với các trò chơi vận động rèn luyện sức khỏe hoặc nhằm mục đích giải trí, trò chơi được sử dụng trong môn âm nhạc hướng tới sự hiểu biết âm nhạc gắn với các nội dung học tập cụ thể là môn học, bài học.

Cách thức tổ chức âm nhạc

Âm nhạc có rất nhiều lợi thế. Đây là bộ môn nghệ thuật động, nghệ thuật của âm thanh, của ca từ. Lợi thế đó rất phù hợp với nhu cầu tâm sinh lý của lứa tuổi THCS , đây là lứa tuổi hiếu động, thích được thể hiện mình. Trò chơi trong âm nhạc sẽ đưa lớp học vào một không gian đặc biệt, tạo nên được không khí sinh động trong giờ dạy. Nó chưa có ma lực cuốn hút và gây nhiều hứng thú cho học sinh kể cả những em lười học, thụ động. Không khí sôi động đó sẽ choán chỗ và đẩy lùi được cách dạy lý thuyết suông nặng nề, nhàm chán. Không mạng tính hàn lâm bác học theo kiểu “ đạo to, bứa lớn”. Các giờ học mang “ bộ áo trò chơi” sẽ cuốn các em vào “ cuộc chơi tri thức” lành mạnh, làm giàu thêm vốn văn hóa âm nhạc phổ thông cho lứa tuổi thiếu niên nhi đồng.

Khi áp dụng trò chơi vào giờ học âm nhạc cần phải theo một quy trình nhất định: Trước hết giáo viên lựa chọn trò chơi phù hợp với yêu cầu của bài học, sau đó chuẩn bị các phương tiện cần thiết cho trò chơi. Bước tiếp theo là phổ biến tên trò chơi, nội dung, tác dụng và luật chơi cho học sinh. Học sinh tiến hành chơi và cuối cùng là đánh giá và thảo luận về ý nghĩa của trò chơi.