SKKN Vận dụng mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học chủ đề: “sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật”

MỤC LỤC 

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………………………………. 1 

• Lí do chọn đề tài ………………………………………………………………………………………………………….. 1 

• Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………………………………………………………. 2 

• Đối tượng nghiên cứu …………………………………………………………………………………………………… 2 

• Nhiệm vụ nghiên cứu. ……………………………………………………………………………………………………….. 3 

• Phương pháp nghiên cứu. …………………………………………………………………………………………………. 3 

• Đóng góp mới của đề tài ……………………………………………………………………………………………….. 4 

PHẦN II. NỘI DUNG …………………………………………………………………………………………………………. 5 

• CƠ SỞ LÍ LUẬN ………………………………………………………………………………………………………….. 5 

1.1. Cơ sở lý luận của mô hình lớp học đảo ngược ………………………………………………………….. 5 

1.2 Ưu điểm và hạn chế của mô hình lớp học đảo ngược ………………………………………………… 7 

• Qui trình tổ chức các hoạt động trong dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược. ……….. 8 

• Cấu trúc bài học trên lớp trong mô hình lớp học đảo ngược ……………………………………… 10 

• Dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược trong việc phát triển năng lực tự học cho học 

sinh. ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10 

• CƠ SỞ THỰC TIỄN ………………………………………………………………………………………………… 11 

• Thực trạng của việc dạy học chủ đề: “ Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật” – sinh 

học 10 ………………………………………………………………………………………………………………………… 11 

• Thực trạng áp dụng mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học hiện nay. …………………. 12 

• THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC THEO MÔ HÌNH LỚP HỌC ĐẢO NGƯỢC TRONG DẠY CHỦ ĐỀ “ SINH TRƯỞNG VÀ SINH SẢN CỦA VI SINH VẬT” – SINH 

HỌC 10. ………………………………………………………………………………………………………………………… 14 

• Xác định những vấn đề cần giải quyết ……………………………………………………………………. 14 

• Những công việc cần chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học ………………………………… 15 

• Tiến trình tổ chức dạy học ……………………………………………………………………………………. 16 

• Thiết kế giáo án tổ chức dạy học chủ đề “ sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật” theo 

mô hình lớp học đảo ngược. ………………………………………………………………………………………… 17 

• THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM…………………………………………………………………………………….. 38 

• Mục đích thực nghiệm ………………………………………………………………………………………….. 38 

• Kế hoạch thực nghiệm ………………………………………………………………………………………….. 38 

• Kết quả thực nghiệm sư phạm ………………………………………………………………………………. 39 

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ……………………………………………………………………………….. 44 

• Kết luận …………………………………………………………………………………………………………………….. 44 

• Kiến nghị …………………………………………………………………………………………………………………… 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………………………………………………….. 46 

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài Chúng ta đang sống trong thời đại mà cách mạng khoa học – kỹ thuật phát triển như vũ bão. Công nghệ thông tin và truyền thông thâm nhập và chi phối hầu hết các lĩnh vực trong đó có giáo dục. Nhờ sự hỗ trợ của đó mà  chất lượng giáo  dục tăng lên cả về mặt lý thuyết lẫn thực hành. Giáo dục đã có thể thực hiện được các tiêu chí mới: học mọi nơi, học mọi lúc, học suốt đời, dạy cho mọi người ở mọi trình độ tiếp thu khác nhau 

Trong những năm qua Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã có công văn  chỉ đạo các Sở GD&ĐT, giáo viên xây dựng các chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học,  học sinh phải là  trung tâm trong quá trình  dạy và học, qua đó phát triển các năng lực của bản thân. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, HS rất dễ tiếp cận các nguồn kiến thức mới (Internet, sách báo, truyền thông,…), không chỉ gói gọn trong sách giáo khoa. Điều đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết là cần có một phương pháp dạy học  mới đáp ứng các yêu cầu  trên, phát huy được năng lực của học sinh, việc dạy học không chỉ gói gọn trong phạm vi lớp học. 

Hiện nay, tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn ra rất phức tạp dạy học trực tuyến là một xu hướng tất yếu trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và là giải pháp được nhiều cơ sở giáo dục lựa chọn nhằm đảm bảo kế hoạch dạy học. Bộ GD&ĐT đã ban hành Công văn số 1061/BGDĐT-GDTrH hướng dẫn về dạy học trực tuyến; tuy nhiên, trong quá trình triển khai cụ thể, giáo viên còn có những lúng túng nhất định về biện pháp và cách thức thực hiện. 

Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành  ngày 26 tháng 8 năm 2020 và có hiệu lực từ ngày 11/10/2020, tại Điều 7. Các loại kiểm tra, đánh giá; hệ số điểm kiểm tra, đánh giá có qui định: “Kiểm tra, đánh giá thường xuyên được thực hiện theo hình thức trực tiếp hoặc trực tuyến thông qua hỏi-đáp, viết, thuyết trình, thực hành, thí nghiệm, sản phẩm học tập; Nếu kết hợp giữa kiểm tra trực tiếp và kiểm tra trực tuyến sẽ giúp giáo viên tiết kiệm được  nhiều thời gian và công sức. 

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã xây dựng định hướng chung, tổng quát về đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) các môn học thuộc chương trình giáo dục: tập trung dạy cách học và rèn luyện NLTH, tạo cơ sở để học tập suốt đời, tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; vận dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với mục tiêu, nội dung giáo dục, đối tượng HS và điều kiện cụ thể của mỗi trường. 

Từ khi thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT có hiệu lực, được sự cho phép của nhà trường, học sinh cũng được sự ủng hộ và đồng thuận của cha mẹ học sinh cho phép và tạo điều kiện cho con mang điện thoại di động và các thiết bị điện tử có 

kết nối mạng internet để phục vụ cho việc học tập, theo thống kê có hơn 98% học sinh của trường có điện thoại, thiết bị điện tử kết nối internet phục vụ học tập. Việc tổ chức dạy học có sử dụng công nghệ thông tin trong các tiết học, nhất là trong  dạy học Sinh học được áp dụng một cách thường xuyên hơn, học sinh cũng tỏ ra hào hứng hơn. 

Theo tinh thần đó, Tôi đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong học tập và  giảng  dạy theo hướng người học có thể học qua nhiều nguồn học liệu; hướng dẫn cho người học biết tự khai thác và ứng dụng CNTT vào quá trình học tập của bản thân, thay vì chỉ tập trung vào việc chỉ đạo giáo viên (GV) ứng dụng CNTT trong giảng dạy, trong tiết giảng. 

Chủ đề dạy học “sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật” là một chủ đề gắn liền với thực tế, có tính ứng dụng cao. Nếu người giáo viên tiến hành một tiết dạy truyền thống sẽ không hiệu quả, học sinh dễ nhàm chán. Chính vì lẽ đó, mô hình  lớp học đảo ngược có thể hạn chế tối thiểu những nhược điểm nội tại đó. Trong lớp học đảo ngược, học sinh (HS) ứng dụng CNTT và truyền thông tự học ở nhà, truy tìm kiến thức, các nhóm học sẽ tương tác với nhau qua facebook, zalo… Giờ học ở lớp sẽ được GV tận dụng tối đa tổ chức cho HS vận dụng, thực hành kiến thức,  thảo luận nhóm hoặc triển khai các dự án, giải quyết các vấn đề mở, giúp HS hiểu sâu hơn đồng thời bồi dưỡng cho HS các NLTH. 

Dựa trên các phân tích ở trên, tôi hi vọng rằng việc vận dụng “ vận dụng mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học chủ đề” sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật “sẽ mang lại hiệu quả cao trong dạy học theo xu thế hiện nay. 

• Mục đích nghiên cứu. 

Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược để đề xuất quy trình vận dụng dạy học trong chủ đề “Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật”- Sinh học 10. 

Góp phần đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học ở cấp THPT, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo định hướng phát triển năng lực người học, lấy HS làm trung tâm đặt ra trong bối cảnh hiện nay. 

– Tạo niềm hứng thú cho học sinh trong giờ học và thắp lên “ngọn lửa đam mê”, bồi đắp tình yêu lâu bền đối với môn học Sinh học. Giải pháp sẽ góp phần khắc phục tình trạng học sinh chán nản, mệt mỏi, trầm lặng trong giờ học,  ngược lại, các em sẽ có tinh thần thoải mái, vui vẻ, sôi nổi và chủ động học tập. 

• Đối tượng nghiên cứu. 

• Vấn đề khai thác có hiệu quả mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học  chủ đề “sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật” để phát triển năng lực của HS. 
• Tiến hành ở khối lớp 10 trường THPT tại đơn vị tác giả công tác. 

• Nhiệm vụ nghiên cứu. 

• Nghiên cứu chủ đề sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật. 
• Nghiên cứu mô hình lớp học đảo ngược. 
• Nghiên cứu trình độ, năng lực của học sinh. 
• Xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học môn Sinh học phổ thông theo mô hình lớp học đảo ngược. 
• Xây dựng quy trình dạy học môn Sinh học phổ thông theo mô hình lớp học đảo ngược. Đề xuất phương pháp luận xây dựng chủ đề theo mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học môn Sinh học. Trên cơ sở đó thực nghiệm dạy 1 chủ đề với môn Sinh học 10. 
• Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm nghiệm, đánh giá giả thuyết đưa ra 

• Phương pháp nghiên cứu. 

• Nghiên cứu lý thuyết – Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống, khái quát hóa,… 

các thông tin, các văn kiện, tài liệu, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước và các tài liệu có liên quan đến đề tài nhằm thiết lập cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 

• Nghiên cứu lý luận về tự học, bồi dưỡng NLTH 
• Nghiên cứu video quay lại bài giảng E- learning trên mạng internet, tài liệu, sách giáo khoa Sinh học 10 và các tài liệu tham khảo nội dung kiến thức Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật. 
• Nghiên cứu chuẩn kiến thức – kĩ năng, chương trình 

• Nghiên cứu thực tiễn. 

1. • Phương pháp nghiên các tài liệu liên quan đến nội dung của đề tài: Sách giáo khoa môn Sinh học 10, sách bài tập, sách tham khảo, báo chí, internet… 
   • Phương pháp điều tra: theo bảng hỏi nhằm tìm hiểu thực trạng tự học của 

HS và ứng dụng CNTT, truyền thông trong dạy tự học môn Sinh học ở trường THPT. 

• Phương pháp thu thập thông tin: Lấy thông tin từ các giáo viên bộ môn trong trường về các nội dung liên quan đến đề tài. 
• Phương pháp thực nghiệm: Dạy minh họa 1 tiết dạy ở lớp 10C7. 
• Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn học sinh sau khi được học chủ đề này, phỏng vấn giáo viên và học sinh, các nhà quản lý giáo dục nhằm có được những thông tin trực tiếp dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược, làm sáng tỏ những nhận định khách quan của kết quả nghiên cứu. 
• Nhóm phương pháp hỗ trợ: Xin ý kiến các chuyên gia về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu cũng như quy trình dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược để đề xuất quy trình vận dụng dạy học trong chủ đề “SINH TRƯởNG VÀ SINH 

SảN CủA VI SINH VậT”- SINH HọC 10 – Phương pháp thống kê toán học sử dụng để tính toán các tham số đặc  trưng, so sánh kết quả thực nghiệm. 

• Đóng góp mới của đề tài. 

* Về lý luận: Phân tích làm sáng tỏ cơ sở lý luận về dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược. Trong đó bao gồm hệ thống các khái niệm liên quan đến dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược, bản chất, quy trình dạy học chủ đề sinh  trưưởg và sinh sản của vi sinh vật- sinh học 10 * Về thực tiễn: 

+ Đề tài góp phần làm rõ thực trạng và  ý nghĩa của  hoạt động tự học của  học sinh và ứng dụng CNTT, truyền thông trong dạy tự học môn Sinh học ở trường THPT. 

+ Đề xuất quy trình vận dụng dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược, hình thức tổ chức dạy học nhằm đáp ứng tình hình thực tế trong dạy học học sinh. Đặc biệt vào thời điểm diễn biến dịch bệnh đang rất phức tạp 

+ Thiết kế bài dạy chủ đề “sinh trưởng và sinh sản ở vi sinh vật” – sinh học 10 theo quy trình dạy học theo mô hình lớp học đảo ngược phù hợp với đối tượng người học.