SKKN Xây dựng chủ đề sinh lý tuần hoàn ở người trong bồi dưỡng thi học sinh giỏi môn Sinh học

1. MÔ TẢ SÁNG KIẾN: 

• Tình trạng các giải pháp đã biết.  

Trong chương trình sinh học phổ thông, số tiết về sinh lý tuần hoàn rất hạn chế, kiến thức sách giáo khoa ngắn gọn, chưa đi sâu khai thác bản chất vấn đề, các câu hỏi ở mức đơn giản nên học sinh thường gặp lúng túng trong học và ôn thi học sinh giỏi. 

Xuất phát từ thực tế trên, là giáo viên trực tiếp tham gia giảng dạy lớp chuyên Sinh và bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi, để giúp các em học kiến thức chuyên sâu về nội dung này và có thể củng cố luyện tập, tôi biên soạn nội dung “ Xây dựng chủ đề sinh lý tuần hoàn ở người trong bồi dưỡng thi học sinh giỏi môn Sinh học” hi vọng làm tài liệu học tập và ôn luyện cho các em học sinh trong đội tuyển thi học sinh giỏi các cấp môn Sinh học. 

• Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến. 

• Mục đích của giải pháp: Giới thiệu lý thuyết chuyên sâu sinh lý tuần hoàn ở người, xây dựng hệ thống câu hỏi nhằm ôn tập, củng cố kiến thức và các câu hỏi vận dụng mang tính tư duy cao làm tư liệu ôn thi HSG về sinh lý tuần hoàn ở người. 
• Nội dung giải pháp:   
• Trình bày cơ sở lý luận của sáng kiến: các khái niệm cơ bản: hệ tuần hoàn, thành phần của hệ tuần hoàn ở người, sinh lý tuần hoàn ở người.  
• Xây dựng lý thuyết chuyên sâu về sinh lý tuần hoàn ở người bao gồm các vấn đề chính: sinh lý tim, sinh lý hệ mạch, sinh lý máu, điều hòa hoạt động tim mạch, tuần hoàn bạch huyết và tuần hoàn thai nhi. 
• Xây dựng hệ thống câu hỏi bồi dưỡng học sinh giỏi phần sinh lý tuần hoàn ở người theo mạch kiến thức: câu hỏi về sinh lý tim, câu hỏi về các dị tật ở tim, câu hỏi về sinh lý hệ mạch và câu hỏi về sinh lý máu. 

• Khả năng áp dụng của giải pháp.  

Có thể áp dụng kiến thức lý thuyết chuyên sâu vào phần liên hệ, mở rộng, tìm tòi khám phá trên đối tượng học sinh giảng dạy trên lớp đại trà. Tuy nhiên mục đích chính của sáng kiến là bồi dưỡng học sinh giỏi, do đó giáo viên ở tất cả các trường THPT có thể sử dụng nội dung lý thuyết chuyên sâu và hệ thống câu hỏi này khi ôn luyện đội tuyển thi học sinh giỏi về sinh lý tuần hoàn ở người.  

• Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp. 

• Thời gian áp dụng: tháng 9/2021 (với đội tuyển thi học sinh giỏi cấp tỉnh) và tháng 11 (với đội tuyển thi học sinh giỏi quốc gia) theo kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi của nhà trường. 

• Hiệu quả và lợi ích thu được: 

+ Học sinh có kiến thức chuyên sâu về sinh lý tuần hoàn ở người, vận dụng được lý thuyết để giải quyết các tình huống trong các đề thi cũng như các tình huống trong thực tiễn đời sống. 

+ Kết quả khảo sát trên đối tượng học sinh ôn bồi dưỡng HSG giai đoạn chuẩn bị thi cấp quốc gia năm học 2020 – 2021 của trường THPT chuyên Nguyễn Tất Thành trước khi áp dụng sáng kiến: 

Kết quả khảo sát trên đối tượng học sinh ôn bồi dưỡng HSG giai đoạn chuẩn bị thi cấp quốc gia năm học 2021 – 2022 của trường THPT chuyên Nguyễn Tất Thành khi áp dụng sáng kiến: 

Ma trận đề kiểm tra: Thời gian: 50 phút; số câu: 6 câu; hình thức: tự luận 

Như vậy, sau khi áp dụng sáng kiến, chất lượng học tập của học sinh tăng lên, nguyên nhân do học sinh được học kiến thức chuyên sâu một cách bài bản, khai thác được bản chất vấn đề, kết nối được các kiến thức với nhau, đặc biệt với hệ thống câu hỏi luyện tập đều ở dạng vận dụng, đòi hỏi tư duy, học sinh rèn luyện được cách phân tích dữ liệu đề bài, phân tích sơ đồ, bảng biểu… rèn được cách viết câu trả lời chặt chẽ, từ đó học sinh vận dụng được để giải quyết các tình huống mới trong bài kiểm tra. 

• Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu (nếu có):   Không 

• Các thông tin cần được bảo mật: không 

• Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: giáo viên có thể bổ sung thêm hình ảnh, video trực quan khi giảng dạy từng nội dung lý thuyết trước khi hướng dẫn các em vận dụng lý thuyết vào trả lời câu hỏi ôn tập. 

• Tài liệu gửi kèm: Bản thuyết minh chi tiết về sáng kiến kèm theo. 

 III. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền 

Tôi xin cam kết sáng kiến “Xây dựng chủ đề sinh lý tuần hoàn ở người trong bồi dưỡng thi học sinh giỏi môn Sinh học” do chính tôi thiết kế, xây dựng, không có sự sao chép và không vi phạm bản quyền. 

Yên Bái, ngày 18 tháng  1  năm 2022 

Người viết báo cáo 

      Ngô Thị Phương Thanh 

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG 

VỀ VIỆC TRIỂN KHAI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN TẠI ĐƠN VỊ 

(Nhận xét về việc triển khai sáng kiến tại đơn vị, số người đã áp dụng, hiệu quả, ký tên, đóng dấu xác nhận) 

………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………… 

BẢN THUYẾT MINH CHI TIẾT SÁNG KIẾN 

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU 

• Lý do chọn sáng kiến. 

Trong các kì thi lớn, đặc biệt là các kì thi học sinh giỏi các cấp ở trong nước và quốc tế thì những nội dung kiến thức của phần sinh lí học động vật được đề cập đến rất nhiều, trong đó sinh lý tuần hoàn ở người là một chủ đề kiến thức rất quan trọng. 

Trong chương trình sinh học phổ thông, số tiết về sinh lý tuần hoàn rất hạn chế, kiến thức sách giáo khoa ngắn gọn, chưa đi sâu khai thác bản chất vấn đề, các câu hỏi ở mức đơn giản nên học sinh thường gặp lúng túng trong học và ôn thi học sinh giỏi. 

Xuất phát từ thực tế trên, là giáo viên trực tiếp tham gia giảng dạy lớp chuyên Sinh và bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi, để giúp các em học kiến thức chuyên sâu về nội dung này và có thể củng cố luyện tập, tôi biên soạn nội dung “Xây dựng chủ đề sinh lý tuần hoàn ở người trong bồi dưỡng thi học sinh giỏi môn Sinh học” hi vọng làm tài liệu học tập và ôn luyện cho các em học sinh trong đội tuyển thi học sinh giỏi các cấp môn Sinh học. 

• Mục đích của sáng kiến. 

Giới thiệu lý thuyết chuyên sâu sinh lý tuần hoàn ở người, xây dựng hệ thống câu hỏi nhằm ôn tập, củng cố kiến thức và các câu hỏi vận dụng mang tính tư duy cao làm tư liệu ôn thi HSG về sinh lý tuần hoàn ở người.  

• Giới hạn, phạm vi nội dung nghiên cứu. 

Nội dung của sáng kiến nằm trong chương trình Sinh học cấp trung học phổ thông, có thể triển khai áp dụng vào việc giảng dạy môn Sinh 11 đối với tất cả các đơn