SKKN Dạy học giáo dục STEM qua chủ đề “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền”

PHẦN I:  ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Hòa chung với phong trào đổi mới phương pháp dạy học hướng tới giáo dục phẩm, chất năng lực của người học của nhiều môn học. Đặc biệt môn Tin học ngày càng đóng vai trò rất lớn trong nền kinh tế của thời đại công nghệ 4.0. Tuy nhiên làm thế nào để thu hút được các em yêu thích và lựa chọn môn học này lại gặp nhiều khó khăn bởi đặc thù của  môn Tin học là không có trong chương trình thi  nên đa số các em không dành thời gian học tập cũng như hứng thú yêu thích môn học nếu không có phương pháp dạy học phù hợp.  

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ảnh hưởng sâu rộng vào mọi mặt đời sống, xã hội, giáo dục cũng không ngoại lệ. Vì thế đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp, học sinh phải thay đổi cách học. Do vậy, vai trò của giáo viên phải chuyển đổi từ “dạy cái gì”, “điều gì” sang dạy cho học sinh “phải làm gì” và “làm như thế nào”.  

Phương pháp dạy học STEM đã đáp ứng được yêu cầu đổi mới đó. Hiện nay phương pháp dạy học STEM đang là sự lựa chọn của nhiều nước có nền giáo dục hiện đại vì thông qua quá trình học giúp các em tự lĩnh hội được kiến thức, kĩ năng và có khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết các vấn đề thực tế. Nhưng làm thế nào để vận dụng phương pháp dạy học STEM vào trường THPT của ta để mang lại hiệu quả? Trong khi cơ sở vật chất của các trường THPT nói chung ở nước ta còn rất nhiều hạn chế và thiếu thốn. Qua thời gian tập huấn, tìm hiểu tôi vận dụng lồng ghép STEM với dạy học truyền thống, xây dựng một số chủ đề  bài học STEM theo điều kiện tối thiểu của nhà trường và đã mang lại hiệu quả khả quan, nên tôi mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài 

“Dạy học giáo dục STEM qua chủ đề “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền””. 

• Mục đích nghiên cứu 

Đề tài giúp giáo viên tiếp cận giáo dục STEM vào giảng dạy môn Tin học ở trường THPT. Giúp học sinh tự mình  hình thành kiến thức, kỹ năng và vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. 

• Nhiệm vụ  và phạm vi nghiên cứu 

• Nhiệm vụ nghiên cứu 

Dạy học giáo dục STEM qua chủ đề: “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền” 

• Phạm vi nghiên cứu:  

Đề tài được nghiên cứu trong quá trình dạy học tại trường THPT Kim liên huyện Nam Đàn. 

• Đối tƣợng nghiên cứu:  

• SGK Tin học 10 
• Tài liệu hướng dẫn xây dựng kế hoạch bài dạy STEM cấp THPT  
• Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 
• Học sinh khối 10 học kỳ 1 năm học 2022 – 2023 

5. Phƣơng pháp nghiên cứu 

• Nghiên cứu các tài liệu lý luận dạy học Tin học 
• Nghiên cứu tài liệu hướng dẫn xây dựng kế hoạch bài dạy STEM 
• Nghiên cứu các phương pháp dạy học tích cực 
• Tham khảo các tư liệu trực tuyến 

• Tính mới và đóng góp của đề tài 

• Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến 

“Dạy học giáo dục STEM qua  chủ đề “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền””  là phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận liên môn (interdisciplinary) và thông qua thực hành, ứng dụng. 

Sáng kiến cũng đề cao phong cách học tập của người học, đó là phong cách học tập sáng tạo. Đặt người học vào vai trò của một nhà phát minh,nghiên cứu, tự học, tự tìm tòi, người học sẽ phải hiểu thực chất của các kiến thức được trang bị; phải biết cách mở rộng kiến thức; phải biết cách sửa chữa, chế biến lại chúng cho phù hợp với tình huống có vấn đề mà người học đang phải giải quyết.    

• Khả năng áp dụng của sáng kiến 

 Sáng kiến không chỉ bó hẹp trong phạm vi môn Tin  học mà còn có thể vận dụng áp dụng cho các môn khoa học khác như Toán học, Vật lý, Hóa học, Công nghệ,  

• Lợi ích thiết thực của sáng kiến 

Đối với giáo viên: Qua dạy học chủ đề STEM kiến thức của GV không những được nâng lên mà các kĩ năng cũng được rèn luyện: kĩ năng tổ chức hoạt động, kĩ năng tổ chức quản lí học sinh bên trong,  ngoài lớp học 

Đối với học sinh: HS rèn luyện được tính tự học, tự giác cao, năng lực làm việc nhóm, năng lực giải quyết vấn đề trong bối cảnh thực tế. 

• Khẳng  định giá trị, kết quả đạt đƣợc của sáng kiến 

Sáng kiến được áp dụng thử nghiệm vào đầu HK I năm học 2022 – 2023, tôi nhận thấy học sinh rất hứng thú với các hoạt động trải nghiệm STEM. 

 Các em đã vận dụng kiến thức thực hành và tạo ra sản phẩm cụ thể theo từng chủ đề, mang tính ứng dụng thực tiễn cao nên đã phát triển được các phẩm chất và năng lực như: chăm chỉ, trách nhiệm, tự chủ, tự học và hợp tác. 

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. Cơ sở lý luận của vấn đề 

Tin học là môn nghiên cứu và ứng dụng rất nhiều công việc  vô cùng gần gũi với đời sống hằng ngày của con người. Bên cạnh đó, mônTin học cũng có mối quan hệ chặt chẽ với các môn học khác như Công nghệ, Vật lí, Hóa học, Toán học,… nên có thể vận dụng kiến thức của các môn học này vào giải thích các hiện tượng, tự nhiên và xã hội. Cùng với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, kiến thức Tin học ngày càng được bổ sung nhiều hơn và ngày càng rút ngắn khoảng cách giữa lí thuyết và ứng dụng. Chính vì thế các chủ đề STEM trong môn Tin học khá phong phú và đa dạng, từ những chủ đề liên quan đến soạn thảo văn bản, tính toán thuần túy, đến các vấn đề liên quan đến xã hội, ứng xử hàng ngày trên môi trường số, đến các vấn đề liên quan đến hướng nghiệp, việc làm như thiết kế quảng cáo, lập trình viên,… 

Với mục tiêu của việc dạy học là làm sao để học sinh vận dụng được các kiến thức vào thực tiễn nên tôi tiếp cận với các quan điểm dạy học định hướng tích hợp giáo dục STEM. 

Khi vận dụng phương pháp này các em sẽ thấy một chỉnh thể của khoa học trong đó Tin học không tách rời các bộ môn khoa học khác.  

Qua đó các em có sự thay đổi phần nào trong cảm nhận về các môn KHTN, Công nghệ và Tin học – những bộ môn thường bị cho rằng khô khan và khó học, ít liên quan đến thực tế và không gần gũi với các em thì nay trở thành một niềm hấp dẫn mới mẻ, khơi gợi cảm hứng, niềm yêu thích và say mê khoa học với nhiều em học sinh. Và qua việc học theo định hướng STEM, có khá nhiều em học sinh chia sẻ sẽ lựa chọn khoa học là con đường tương lai, hướng nghiệp, chọn nghề cho bản thân mình.  

Sau đó trên các diễn đàn dạy học tích cực, qua các cuộc tập huấn tôi đã biết đến giáo dục STEM. Tôi đã tìm ra câu trả lời cho những trăn trở của mình nên mạnh dạn áp dụng vào dạy học trong thời gian vừa qua và đã mang lại những tín hiệu đáng mừng. Tôi mạnh dạn trình bày những sáng kiến cũng như kinh nghiệm của bản thân và mong muốn cùng với các đồng nghiệp tạo ra những tiết học lí thú, truyền cảm hứng cho học sinh qua chủ đề cụ thể.  

Trong đề tài này tôi đề cập đến chủ “Dạy học giáo dục STEM qua  chủ đề  “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền” “thích hợp cho việc thiết kế và tổ chức dạy học theo định hướng giáo dục STEM cho học sinh trường THPT hiện nay.