SKKN Lý thuyết và bài tập về cấu trúc lặp trong ngôn ngữ lập trình Python

1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng

– Là (nhóm tác giả) đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Lý thuyết và bài tập về cấu trúc lặp trong ngôn ngữ lập trình Python”.

– Lĩnh vực áp dụng: Môn Tin học.

2. Nội dung

a. Giải pháp cũ thường làm:

Ngày nay, trên thế giới đang diễn ra quá trình tin học hoá trên nhiều lĩnh vực hoạt động của xã hội loài người và đem lại nhiều hiệu quả to lớn. Việc sử dụng máy tính không còn chỉ bó hẹp trong viện nghiên cứu, các trường đại học, các trung tâm máy tính mà còn mở rộng ra mọi cơ quan, tổ chức kinh tế,.. và trong các gia đình. Song song với quá trình trên, việc giảng dạy Tin học trong các trường đại học, THPT cũng được đẩy mạnh. Việc tiếp cận với Tin học đang rất được phụ huynh và học sinh quan tâm.

Chính vì vậy, đối với mỗi giáo viên giảng dạy môn Tin học ở các trường phổ thông, việc tìm hiểu, nghiên cứu các vấn đề về Tin học, cùng với việc tìm các biện pháp giảng dạy Tin học trong nhà trường phổ thông là một công việc cần phải làm thường xuyên, nhằm đáp ứng với sự đòi hỏi ngày càng cao của gia đình, nhà trường và xã hội.

Những năm gần đây việc thay đổi sách giáo khoa là một bước tiến lớn trong giáo dục nói chung và với môn Tin học nói riêng. Đối với môn Tin học đã có nhiều đổi mới, học sinh được tiếp cận với Tin học qua đầy đủ các chủ đề. Một trong những chủ đề được học sinh yêu thích đó là chủ đề F “Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính”. Ngôn ngữ lập trình được lựa chọn để giảng dạy và học tập là ngôn ngữ lập trình Python, đây là ngôn ngữ mới và có nhiều tính năng ưu việt. Tuy nhiên, do là ngôn ngữ mới, nên tài liệu tiếng việt chưa phong phú, học sinh khó khăn khi tìm kiếm tài liệu học tập. Đặc biệt, khi giảng dạy cho học sinh phần câu lệnh lặp, chúng tôi nhận thấy học sinh vẫn còn gặp phải nhiều vấn đề khó khăn như: nhiều học sinh còn lúng túng, chưa phân biệt rõ được các loại câu lệnh lặp, dẫn đến không biết nên lựa chọn và sử dụng câu lệnh lặp nào cho phù hợp với yêu cầu bài toán và tối ưu hóa thuật toán? Một số học sinh khá, giỏi có thể sử dụng cấu trúc lặp để mô tả nhưng đa số chưa biết tối ưu hóa thuật toán để giảm số lần lặp, các em cũng chưa biết cách sử dụng linh hoạt cấu trúc lặp vào giải quyết các bài toán.

Chính vì vậy chúng tôi đã lựa chọn đề tài: “Lý thuyết và bài tập cấu trúc lặp trong ngôn ngữ lập trình Python”. Với mong muốn tạo ra một tài liệu hữu ích cho học sinh và giáo viên khi tiếp cận ngôn ngữ mới.

b. Giải pháp mới được cải tiến

Tài liệu được viết cho bài 8, bài 9: Câu lệnh lặp nằm trong chủ đê F “Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính”, sách giáo khoa tin học 10, dùng ngôn ngữ Python để minh hoạ. Nội dung chia làm 3 phần: Lý thuyết, bài tập có lời giải và bài tập áp dụng học sinh tự tìm kiếm lời giải.

Phần lý thuyết bám sát nội dung sách giáo khoa, được viết rõ ràng, có ví dụ cụ thể cho từng phần và phân tích kỹ ví dụ để học sinh nắm và hiểu được kỹ phần kiến thức đưa ra.

Phần bài tập có lời giải được viết từ các bài tập đơn giản nhất tới các bài toán phức tạp hơn giúp học sinh dễ dàng nắm được kiến thức và cách thức sử dụng cấu trúc lặp. Các bài tập được viết với các cách khác nhau, được giải thích kỹ, đưa ra được ứng dụng của các bài toán. Phần bài tập không có lời giải đưa ra 1 số bài tập có thể sử dụng cấu trúc lặp để giải quyết, các bài tập từ đơn giản đến khó giúp học sinh tự kiểm tra lại kiến thức, khả năng áp dụng kiến thức vào các bài toán khác nhau.

Bài tập có tích hợp giải quyết các bài toán thực tế và các môn học khác như toán học, sinh học… giúp học sinh thấy được ứng dụng của môn Tin học vào giải quyết các bài toán thực tế, thấy được khả năng sử dụng môn học để giải quyết các môn học khác. Từ đó, nắm được tính ứng dụng cao của môn học, tăng thêm niềm yêu thích và động lực học tập cho học sinh.

3. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được

Hiện tại sách và tài liệu về bộ môn Tin học dành cho học sinh còn ít so với các bộ môn khác, học sinh trong trường rất khó khăn khi mua tài liệu tham khảo, học sinh thường tìm kiếm trên mạng, trên thực tế các tài liệu trên mạng cũng ít và sơ sài. Chính vì vậy việc nghiên cứu và xây dựng các bộ tài liệu chi tiết phù hợp cho học sinh là việc làm hết sức cần thiết, giúp các em học sinh có thể tiếp cận được dễ dàng kiến thức của môn học, từ đó thêm yêu thích và mong muốn học tập nghiên cứu về môn học hơn.