SKKN Giáo dục hành vi ứng xử trên môi trường số cho học sinh THPT thông qua bài dạy “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền – GDPT 2018

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của xã hội, công nghệ thông tin nói chung, internet và các trang mạng xã hội (MXH) nói riêng đã và đang ảnh hưởng rất lớn đến mọi mặt đời sống xã hội và sinh hoạt của con người. Khi mà con người đã coi mạng xã hội là “môi trường xã hội”, thì văn hóa ứng xử trên môi trường số ở đó lại là một vấn đề cần được quan tâm. 

Ngày nay, có lẽ chưa bao giờ cụm từ “văn hóa ứng xử trên môi trường số” lại được nhắc nhiều như ngày nay. Và điều đó như đã cho ta thấy rằng tầm quan trọng của văn hóa ứng xử trong cuộc sống cũng như sự xuống cấp và quả thật rất đáng báo động của nó đang đặt ra khiến không ít người trong chúng ta phải giật mình nhìn lại về văn hóa ứng xử của chính mình.  

Với mục đích sử dụng mạng xã hội hiệu quả, hữu ích, tránh chia sẻ những thông tin sai sự thật, xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; chia sẻ, đăng tải thông tin xâm phạm đến quyền riêng tư, quyền được pháp luật bảo hộ về danh dự và nhân phẩm của công dân; thực hiện tốt nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác và xây dựng không gian văn hóa mạng văn minh, lịch sự.  

Giáo dục, tuyên truyền và phổ biến pháp luật cho học sinh phổ thông hiện nay và giáo dục văn hóa ứng xử trên môi trường số cho học sinh phổ thông là một trong những nội dung quan trọng. Góp phần hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh trong quá trình học tập, góp phần định hướng lối sống tốt đẹp, giáo dục giá trị đạo đức, văn hóa ứng xử trên môi trường số và thực hiện tốt các quy định của pháp luật về an ninh mạng cho học sinh phổ thông. Vì lẽ đó tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Giáo dục hành vi ứng xử trên môi trường số cho học sinh THPT Tây Hiếu thông qua bài dạy “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền” (Tin học 10 CTPT 2018)” để nghiên cứu. 

• Về mặt lý luận: Đề tài đáp ứng được yêu cầu đổi mới dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 và phát huy tối đa các năng lực đặc thù của bộ môn.  
• Về mặt thực tiễn: Đề tài đã nghiên cứu và chỉ rõ tính cấp thiết của vấn đề, với nội dung xây dựng văn hóa ứng xử trên môi trường số và thực tiễn giáo dục vấn đề này cho học sinh THPT nói chung và học sinh THPT Tây Hiếu nói riêng. 

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài 
2. Cơ sở lý luận và thực tiễn 

Thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh; tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp học sinh phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, trở thành người học tích cực, tự tin, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh các tri thức và kĩ năng nền tảng, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn hoá, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới 

Giáo dục tin học góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi cho học sinh, đặc biệt có ưu thế trong việc hình thành, phát triển năng lực tin học với các thành phần sau: Sử dụng và quản lí các phương tiện công nghệ thông tin và truyền thông; ứng xử phù hợp trong môi trường số; giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và truyền thông; ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong học và tự học; hợp tác trong môi trường số. 

Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội là nhằm tạo điều kiện phát triển lành mạnh mạng xã hội tại Việt Nam, đảm bảo quyền tự do cá nhân, quyền tự do kinh doanh, không phân biệt đối xử nhà cung cấp dịch vụ trong và ngoài nước, phù hợp với chuẩn mực, thông lệ và các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia; 

Xây dựng chuẩn mực đạo đức về hành vi, ứng xử trên mạng xã hội, giáo dục ý thức, tạo thói quen tích cực trong các hành vi ứng xử của người dùng trên mạng xã hội, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh tại Việt Nam. 

Căn cứ vào các văn bản quy phạm pháp luật gồm nhiều loại trong đó có: Các bộ luật do Quốc hội ban hành và các nghị định do Chính phủ ban hành để cụ thể hoá các điều khoản của luật như: 

• Luật Giao dịch điện tử (2005) – Luật Công nghệ Thông tin (2006) – Luật an ninh mạng (2018). 
• Nghị định 90/2008/NĐ-CP ban hành ngày 13/8/2008 về chống thư rác;  
• Nghị định 72/2013/NĐ-CP ban hành ngày 15/7/2013 về quản lí, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet;  
• Nghị định 15/2020/NĐ-CP ban hành ngày 3/2/2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, CNTT và giao dịch điện tử.  
• Tháng 6/2021, Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội theo Quyết định số 874/QĐ-BTTTT ban hành ngày 17/6/2021. 

… 

1. Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng văn hóa ứng xử của học sinh THPT nói chung và trường THPT Tây Hiếu nói riêng. Qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm giáo dục hành vi ứng xử trên môi trường số cho học sinh THPT Tây Hiếu đáp ứng yêu cầu của Môn Tin học 10 – Chương trình giáo dục phổ thông 2018. 
2. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 

3.1. Đối tượng nghiên cứu:  

• Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 
• Học sinh trường THPT Tây Hiếu – thị xã Thái Hòa 
• Biện pháp giáo dục hành vi ứng xử trên môi trường số cho học sinh THPT 

Tây Hiếu thông qua bài dạy “Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền” (Tin học 10-CTPT 2018)  

3.2. Khách thể nghiên cứu 

Giáo dục hành vi ứng xử trên môi trường số cho học sinh THPT Tây Hiếu – thị xã Thái Hòa 

1. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 

4.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Nghiên cứu cơ sở lý luận của Giáo dục hành vi trên môi trường số cho học sinh ở các trường THPT – Khảo sát thực trạng Giáo dục hành vi trên môi trường số cho học sinh ở trường THPT Tây Hiếu – Đề xuất biện pháp Giáo dục hành vi trên môi trường số cho học sinh ở các trường THPT Tây Hiếu 

4.2. Phạm vi nghiên cứu 

• Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp giáo dục hành vi ứng xử trên môi trường số cho học sinh THPT Tây Hiếu đáp ứng yêu cầu của Môn Tin học 10 cho học sinh trường THPT Tây Hiếu 
• Về địa bàn: Nghiên cứu tại khối lớp 10 trường THPT Tây Hiếu  
• Về thời gian: Khảo sát thực trạng và sự cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất trong năm học 2022 – 2023: được thực hiện tại trường THPT Tây Hiếu thị xã Thái Hòa  

1. Phương pháp nghiên cứu 
   1. Phương pháp nghiên cứu lý luận, phân tích là nghiên cứu các tài liệu, lý luận khác nhau bằng cách phân tích chúng thành từng bộ phận để tìm hiểu sâu sắc về đối tượng. Tổng hợp là liên kết từng mặt, từng bộ phận thông tin đã được phân tích tạo ra một hệ thông lý thuyết mới đầy đủ và sâu sắc về đối tượng.  

Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá các tài liệu liên quan đến đề tài. 

1. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 

Là các phương pháp tác động trực tiếp vào đối tượng có trong thực tiễn để làm rõ bản chất và các quy luật của đối tượng 

1. Phương pháp quan sát sư phạm 

là phương pháp sử dụng có mục đích, có kế hoạch các giác quan, các phương 

tiện kĩ thuật để ghi nhận, thu thập những biểu hiện của các hiện tượng, quá trình giáo dục. Phương pháp này dùng để thu thập số liệu, nghiên cứu thực tiễn và là bước đầu tiên cho các nghiên cứu khoa học. 

1. Phương pháp điều tra: Điều tra là phương pháp khảo sát một nhóm đối tượng trên diện rộng để phát hiện các quy luật phân bố và các đặc điểm của đối tượng. 
2. Phương pháp đàm thoại  

Với phương pháp đàm thoại là phương pháp giáo viên khéo léo đặt hệ thống câu hỏi để học sinh trả lời nhằm gợi mở cho học sinh sáng tỏ những vấn đề mới; tự khai phá những tri thức mới bằng sự tái hiện những tài liệu đã học hoặc từ những kinh nghiêm đã tích lũy được trong cuộc sống, nhằm giúp học