SKKN Thiết kế giáo án vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong tiết NÓI VÀ NGHE: THẢO LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC CÓ Ý KIẾN KHÁC NHAU Ngữ văn 10 (KNTT) nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh – KNTT

A. MỞ ĐẦU 

I. Lý do chọn đề tài 

Theo nghị quyết số: 29-NQ/TW, ngày 4/11/2013 “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã xem giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân; Giáo dục lấy học sinh làm trung tâm, nhà trường là nền tảng, giáo viên làm động lực và việc đổi mới mạnh mẽ tư duy từ trang bị kiến thức sang trang bị năng lực, phẩm chất toàn diện cho học sinh là cần thiết. Hội nghị trung ương 8 khóa XI cũng nhấn mạnh “tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học hiện đại, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức kĩ năng người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, khuyến khích người học tự học, tạo cơ sở cho người học tự cập nhật và đổi mới tri thức…”. Với yêu cầu thiết thực đó cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin khi mà HS rất dễ tiếp cận các nguồn kiến thức mới từ Internet, sách báo, truyền thông,…kiến thức không còn gói gọn trong sách giáo khoa thì vấn đề cấp thiết đặt ra hiện nay là cần phải có một phương pháp dạy học mới, phát huy được năng lực của HS. Lớp học đảo ngược là một phương thức thiết kế dạy học theo mô hình kết hợp (Strayer, 2012) đã và đang phát triển tại nhiều quốc gia. Dạy học vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược 

(LHĐN) là một trong những phương pháp dạy học hiện đại và đáp ứng được những yêu cầu nêu trên. Phương pháp này giúp HS phát huy và rèn luyện ý thức tự học, tính chủ động làm chủ quá trình học tập của chính bản thân mà không còn bị động, phụ thuộc trong quá trình khám phá tri thức. 

Vấn đề “Vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong dạy học Ngữ Văn THPT nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh” rất quan trọng và đang gặp nhiều khó khăn cho giáo viên, học sinh trong quá trình dạy học. Bởi vì đổi mới phương pháp đồng hành với việc đổi mới hình thức tổ chức lớp học, đổi mới thiết kế kế hoạch bài dạy cho phù hợp với mục tiêu dạy học, phù hợp với đặc điểm người học và điều kiện cơ sở vật chất trường lớp… Có những tiết học áp dụng công nghệ thông tin, kết hợp phương pháp mới trong giảng dạy nhưng thực sự chưa hiệu quả, còn hình thức, khiên cưỡng. Hơn thế nữa, đối với chương trình sách giáo khoa 

Ngữ Văn mới rất coi trọng phát huy năng lực của học sinh để học sinh không chỉ nắm được kiến thức mà còn phát triển năng lực toàn diện của bản thân. 

Trong quá trình dạy học, chúng tôi đã trăn trở tìm tòi, đưa ra một số giải pháp và thể nghiệm vấn đề “Vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong dạy học Ngữ Văn THPT nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh” trong những năm qua và đã đạt được một số kết quả đáng kể. 

      Vì vậy chúng tôi xin trình bày đề tài: “Thiết kế giáo án vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong tiết NÓI VÀ NGHE: THẢO LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ VĂN HỌC CÓ Ý KIẾN KHÁC NHAU Ngữ văn 10 (KNTT) nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh”.                                    

         Đề tài này là công trình của chúng tôi, chưa được cá nhân, tập thể và công trình khoa học giáo dục nào công bố trên các tài liệu sách báo và diễn đàn giáo dục hiện nay. 

II. Phạm vi, đối tượng 

     1. Phạm vi:  

Đề tài tập trung vào Vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong tiết NÓI VÀ 

NGHE nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh tại lớp 10A3, 10C3, 10C2, 10C5 trường THPT Đặng Thúc Hứa. 

     2.  Đối tượng nghiên cứu:  

Đề tài tập trung vào Vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong tiết NÓI VÀ NGHE nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh. 

     III. Phương pháp giải quyết 

Trong quá trình nghiên cứu, thực hiện sáng kiến, chúng tôi sử dụng các nhóm phương pháp sau: 

1. Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết: phân tích, tổng hợp, so sánh- đối chiếu, suy luận… 
2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp điều tra khảo sát, phương pháp thực nghiệm sư phạm, phương pháp thống kê. 

     IV. Cấu trúc 

 Ngoài mở đầu và kết luận, nội dung đề tài tập trung vào một số vấn đề chính sau: 

1. Cơ sở của đề tài. 
2. Một số giải pháp. 
3. Triển khai thực hiện. 

B. NỘI DUNG 

 I. Cơ sở của đề tài 

   1. Cơ sơ lý luận 

         1.1. Một số khái niệm và thuật ngữ. 

 1.1.1. Khái niệm tự học và năng lực tự học. 

Trong thời đại khoa học kĩ thuật phát triển nhanh chóng như hiện nay, đứng trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhà trường dù tốt đến mấy cũng không thể đáp ứng hết nhu cầu học tập của người học cũng như đòi hỏi ngày càng cao của đời sống xã hội. Vì vậy, bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường phổ thông là một công việc có vị trí rất quan trọng. Chỉ có tự học, tự bồi đắp tri thức bằng nhiều con đường, nhiều cách thức khác nhau mỗi học sinh mới có thể bù đắp được những thiếu khuyết về tri thức, về đời sống xã hội.  Từ đó, có được sự tự tin trong cuộc sống và công việc. Vấn đề tự học của người học đã được Đảng, Nhà nước quan tâm quán triệt sâu sắc từ nhiều năm qua. Nghị quyết Trung ương V khóa 8 từng nêu rõ: “Tập trung sức nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra năng lực tự học, tự sáng tạo của học sinh, sinh viên; Bảo đảm mọi điều kiện và thời gian tự học cho học sinh, sinh viên, phát triển mạnh mẽ phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”. Ngày 04/11/2013 tại Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, Nghị quyết chỉ rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” 

Vậy có thể hiểu khái niệm tự học và năng lực tự học như thế nào? 

Theo Nguyễn Cảnh Toàn và cộng sự (1998, tr 59-60): “Tự học là tự mình động não, suy nghĩ, sử dụng các năng lực trí tuệ (quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp, …) và có khi cả cơ bắp (khi phải sử dụng công cụ) cùng các phẩm chất của mình, rồi cả động cơ, tình cảm, cả nhân sinh quan, thế giới quan (như tính trung thực, khách quan, có chí tiến thủ, không ngại khó, ngại khổ, kiên trì, nhẫn nại, lòng say mê khoa học, ý muốn thi đỗ, biến khó khăn thành thuận lợi,…) để chiếm lĩnh một lĩnh vực hiểu biết nào đó của nhân loại, biến lĩnh vực đó thành sở hữu của mình”. Còn theo Nguyễn Công Khanh và Đào Thị Oanh (2019): “Năng lực tự học là khả năng làm chủ những hệ thống kiến thức, kĩ năng, thái độ và vận hành (kết nối) chúng một cách hợp lí vào thực hiện thành công nhiệm vụ hoặc giải quyết hiệu quả vấn đề đặt ra của cuộc sống”. 

       Dù hiểu theo cách hiểu nào thì tự học là hoạt động độc lập của người học nhằm chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo để hoàn thiện bản thân. Tự học có thể diễn ra ở nhà hoặc ở trên lớp, do bản thân người học ý thức được nhiệm vụ học tập và lập ra kế hoạch học, từ đó làm chủ việc xác định mục đích, nội dung và cách thức học tập cho bản thân. 

Như vậy, có thể thấy được rằng việc dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh là vừa phát triển cả về mặt hoạt động trí tuệ lẫn năng lực thực hiện hoạt động tự học thông qua việc giải quyết vấn đề thực tiễn.