Biện pháp phát huy sự chủ động sáng tạo của học sinh trong môn ngữ văn 7 thông qua hình thức sân khấu hóa

Trong bối cảnh Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 lấy học sinh làm trung tâm, việc phát huy tính chủ động và năng lực sáng tạo của người học ngày càng được chú trọng. Đặc biệt, trong môn Ngữ văn, việc vận dụng các phương pháp mới mẻ, hấp dẫn sẽ giúp học sinh yêu thích môn học hơn và phát triển năng lực toàn diện. Xuất phát từ thực tiễn đó, sáng kiến kinh nghiệm “Biện pháp phát huy sự chủ động sáng tạo của học sinh trong môn Ngữ văn 7 thông qua hình thức sân khấu hóa” được triển khai nhằm giúp giáo viên tổ chức hiệu quả các hoạt động học tập sáng tạo, góp phần nâng cao hứng thú, sự tích cực và khả năng diễn đạt của học sinh.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Thực tế giảng dạy cho thấy học sinh ở lứa tuổi THCS rất năng động, giàu cảm xúc và có nhu cầu thể hiện bản thân. Tuy nhiên, việc giảng dạy Ngữ văn hiện nay vẫn còn thiên về lý thuyết, chưa tạo được nhiều không gian cho học sinh sáng tạo và thể hiện cá tính học tập. Vì vậy, tôi chọn đề tài này với mong muốn đổi mới hình thức dạy học thông qua sân khấu hóa, tạo môi trường học tập tích cực, phát huy tối đa khả năng tưởng tượng, diễn đạt và cảm thụ văn học của học sinh.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch và quy trình tổ chức hoạt động sân khấu hóa

Biện pháp đầu tiên tập trung vào việc lập kế hoạch rõ ràng cho hoạt động sân khấu hóa: lựa chọn tác phẩm phù hợp, phân vai, biên tập lời thoại, chuẩn bị trang phục và đạo cụ. Học sinh được phân công nhiệm vụ cụ thể trong nhóm như biên kịch, đạo diễn, diễn viên, hậu cần… Việc xây dựng quy trình tổ chức khoa học không chỉ giúp học sinh chủ động thực hiện nhiệm vụ mà còn nâng cao năng lực quản lý thời gian và hợp tác nhóm. Đây là bước nền tảng để tạo nên những hoạt động sân khấu hóa hiệu quả và hấp dẫn trong giờ học văn.

Biện pháp 2: Sân khấu hóa tái hiện tác phẩm văn học giúp học sinh nâng cao khả năng phân tích và cảm thụ

Trong biện pháp này, học sinh được lựa chọn các trích đoạn văn học tiêu biểu và chuyển thể chúng thành các phân cảnh kịch ngắn. Việc nhập vai và tái hiện nhân vật trên sân khấu giúp học sinh hiểu sâu hơn nội dung, nghệ thuật và thông điệp của tác phẩm. Đồng thời, các em còn có cơ hội rèn luyện kỹ năng diễn đạt, biểu cảm và tư duy phản biện khi thảo luận nội dung kịch bản. Đây là điểm sáng tạo khi biến quá trình học văn trở thành hành trình cảm thụ sống động, mang đậm dấu ấn cá nhân.

Biện pháp 3: Lồng ghép hoạt động hội họa và diễn xuất sân khấu hóa

Biện pháp này kết hợp giữa mỹ thuật và sân khấu để tăng cường tính thẩm mỹ và sáng tạo cho hoạt động học tập. Học sinh không chỉ diễn xuất mà còn được thiết kế sân khấu, vẽ tranh minh họa cho từng cảnh diễn hoặc sáng tạo bảng phân cảnh hình ảnh. Việc lồng ghép hội họa không những giúp học sinh phát huy năng khiếu cá nhân mà còn nâng cao khả năng cảm nhận đa chiều về tác phẩm văn học. Đây là một hình thức tích hợp nghệ thuật mang lại hiệu quả giáo dục toàn diện, kích thích trí tưởng tượng và óc sáng tạo.

Biện pháp 4: Tiến hành ghi hình và dựng video sân khấu hóa tác phẩm văn học tại nhà theo hình thức suy luận

Biện pháp cuối cùng khuyến khích học sinh tự thực hiện các video sân khấu hóa tại nhà theo góc nhìn sáng tạo. Học sinh có thể phát triển kịch bản từ suy luận cá nhân như “nếu câu chuyện diễn ra ở bối cảnh hiện đại thì sẽ ra sao?” hoặc “nhân vật sẽ ứng xử thế nào nếu có lựa chọn khác?”. Sau khi ghi hình, học sinh dựng lại video và chia sẻ với lớp. Cách làm này phát huy tối đa sự chủ động, sáng tạo, đồng thời giúp các em tự tin thể hiện quan điểm văn học cá nhân thông qua phương tiện công nghệ.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Tích hợp hình thức sân khấu hóa vào dạy học văn học theo hướng sáng tạo, chủ động.

• Kết hợp hội họa, diễn xuất và công nghệ để xây dựng tiết học đa phương tiện, hấp dẫn.

• Học sinh được tự do phát triển kịch bản và trình bày góc nhìn riêng đối với tác phẩm văn học.

• Tạo môi trường học tập sinh động, tăng khả năng hợp tác, giao tiếp và thể hiện cá nhân.

• Đổi mới hình thức kiểm tra – đánh giá thông qua sản phẩm biểu diễn và video sáng tạo.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh chủ động, tích cực và hứng thú hơn trong học Ngữ văn.

• Tăng khả năng làm việc nhóm, lập kế hoạch và trình bày sáng tạo.

• Học sinh hiểu sâu sắc hơn giá trị của tác phẩm văn học nhờ vào trải nghiệm nhập vai.

• Giáo viên dễ đánh giá năng lực học sinh qua sản phẩm cụ thể và mức độ tham gia nhóm.

• Nhà trường và phụ huynh ghi nhận sự tiến bộ rõ rệt của học sinh về kỹ năng và thái độ học tập.

Sáng kiến “Biện pháp phát huy sự chủ động sáng tạo của học sinh trong môn Ngữ văn 7 thông qua hình thức sân khấu hóa” là một hướng tiếp cận mới, góp phần đổi mới phương pháp dạy học văn học theo hướng phát triển năng lực. Qua đó, học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn hình thành nhiều kỹ năng quan trọng cho tương lai. Kính mời quý thầy cô truy cập đường dẫn sau để tham khảo và tải về tài liệu đầy đủ: Biện pháp phát huy sự chủ động sáng tạo của học sinh trong môn ngữ văn 7 thông qua hình thức sân khấu hóa