Đổi mới phương pháp dạy học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6 nhằm phát huy sự chủ động của học sinh

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc dạy học đọc hiểu văn bản trong môn Ngữ văn không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức một chiều mà cần hướng đến việc phát huy vai trò chủ thể, tư duy tích cực và khả năng cảm thụ cá nhân của học sinh. Xuất phát từ thực tế giảng dạy lớp 6, đề tài “Đổi mới phương pháp dạy học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6 nhằm phát huy sự chủ động của học sinh” được triển khai với mục tiêu làm mới cách tiếp cận văn bản, nâng cao hiệu quả dạy học, đồng thời khơi dậy niềm yêu thích môn Ngữ văn ở học sinh.

1. Lý do chọn đề tài

Học sinh lớp 6 thường gặp khó khăn trong việc tiếp nhận, phân tích và cảm thụ văn bản nếu chỉ tiếp cận theo lối truyền thống. Việc đổi mới phương pháp đọc hiểu thông qua các hoạt động nhóm, kỹ thuật tư duy và sân khấu hóa giúp học sinh hứng thú hơn, phát huy vai trò chủ động và sáng tạo trong tiết học. Đặc biệt, mỗi loại văn bản như kí, truyện hay thơ lại đòi hỏi cách tiếp cận riêng phù hợp với đặc điểm thể loại và tâm lý lứa tuổi.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1. Kết hợp hoạt động sưu tầm tranh ảnh và kỹ thuật KWL để soạn bài đọc hiểu văn bản kí theo nhóm giúp học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức

Giáo viên hướng dẫn học sinh thu thập tranh ảnh liên quan đến văn bản, đồng thời áp dụng bảng KWL (biết – muốn biết – học được) để kích thích tư duy, thảo luận nhóm, và chủ động tìm hiểu nội dung văn bản.

Biện pháp 2. Sử dụng chiến thuật “cuốn phim trí óc” khi đọc hiểu văn bản truyện giúp học sinh chủ động tư duy và cảm thụ tác phẩm

Khi tiếp cận truyện ngắn hoặc truyện dân gian, giáo viên hướng dẫn học sinh hình dung lại cốt truyện như một “thước phim trong đầu” để ghi nhớ chi tiết, hiểu hành động nhân vật và rút ra bài học một cách chủ động.

Biện pháp 3. Nâng cao năng lực đọc hiểu văn bản thơ thông qua sử dụng kết hợp sơ đồ tư duy và kỹ thuật trò chơi

Giáo viên cho học sinh trình bày nội dung bài thơ qua sơ đồ tư duy bằng từ khóa, hình ảnh, màu sắc. Kết hợp tổ chức trò chơi như ghép câu – nối ý – ô chữ để học sinh luyện khả năng cảm nhận và nhớ lâu.

Biện pháp 4. Phối hợp kỹ thuật khăn trải bàn kết hợp kỹ thuật trình bày một phút để giúp học sinh nâng cao khả năng cảm thụ thơ ca

Học sinh thảo luận nhóm theo mô hình “khăn trải bàn”, mỗi nhóm cùng cảm nhận một đoạn thơ. Sau đó cử đại diện trình bày trong một phút để chia sẻ cảm xúc, hình ảnh đẹp, thông điệp rút ra từ văn bản.

Biện pháp 5. Lồng ghép kỹ thuật đóng vai để xây dựng mô hình sân khấu hoá lớp học sáng tạo, mới mẻ cho học sinh

Với các văn bản truyện và kí, giáo viên cho học sinh hóa thân thành nhân vật, tái hiện tình huống truyện theo kịch bản ngắn. Qua đó, học sinh không chỉ hiểu sâu mà còn phát triển năng lực ngôn ngữ, hợp tác và sáng tạo.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Lần đầu tiên kết hợp nhiều kỹ thuật tư duy hiện đại (KWL, sơ đồ tư duy, cuốn phim trí óc) vào tiết đọc hiểu Ngữ văn 6.

• Phát triển đồng thời nhiều năng lực: cảm thụ, tư duy phản biện, hợp tác nhóm và sáng tạo.

• Thiết kế hoạt động trải nghiệm đa dạng, phù hợp với đặc điểm từng thể loại văn bản.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh chủ động tìm hiểu văn bản, tăng mức độ tham gia và hứng thú trong giờ học.

• Kỹ năng cảm thụ văn học và diễn đạt suy nghĩ rõ ràng, sinh động hơn.

• Không khí lớp học văn trở nên cởi mở, sáng tạo và tích cực hơn trước.

Đổi mới phương pháp đọc hiểu không chỉ là yêu cầu của chương trình GDPT 2018 mà còn là cách tiếp cận gần gũi để học sinh lớp 6 “kết bạn” với văn học. Sáng kiến “Đổi mới phương pháp dạy học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6 nhằm phát huy sự chủ động của học sinh” đã mở ra hướng đi thiết thực trong việc xây dựng giờ học văn hiệu quả, sáng tạo và đầy cảm hứng.

👉 Quý thầy cô có thể tham khảo thêm tài liệu tại: Đổi mới phương pháp dạy học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6 nhằm phát huy sự chủ động của học sinh