SKKN Một số biện pháp chỉ đạo dạy học kiến thức hình tam giác, hình thang cho học sinh lớp 5

1. MỞ ĐẦU

 1.1.  Lý do chọn đề tài:

           Để phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ là mục tiêu của mọi xã hội. Nghị quyết Trung ương II khoá 8 đã khẳng định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Chính vì vậy mà Đảng và nhân dân đã không ngừng quan tâm đến chất lượng giáo dục, đào tạo nhân lực cho đất nước. 

Chương trình toán của Tiểu học có vị trí và tầm quan trọng rất lớn. Toán học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về số học, các số tự nhiên, các số thập phân, các đại lượng cơ bản, giải toán có lời văn ứng dụng thiết thực trong đời sống và một số yếu tố hình học đơn giản.

Môn toán ở Tiểu học bước đầu hình thành và phát triển năng lực trừu tượng hoá, khái quán hoá, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán, phát triển hợp lý khả năng suy luận và biết diễn đạt đúng bằng lời, bằng viết, các, suy luận đơn giản, góp phần rèn luyện phương pháp học tập và làm việc khoa học, linh hoạt sáng tạo.

Trong dạy – học toán ở Tiểu học, cùng với các mạch kiến thức khác thì mạch kiến thức hình học cũng là một nội dung cơ bản của chương trình. Kiến thức về hình học được rải đều ở tất cả các khối lớp và được nâng cao dần về mức độ theo nguyên tắc đồng tâm: Từ nhận diện hình đơn giản ở lớp 1 như hình vuông, hình tam giác, hình tròn, điểm, đoạn thẳng; sang lớp 2 đó là hình chữ nhật, hình tứ giác, tính chu vi hình tam giác, chu vi hình tứ giác đến tính chu vi, diện tích, thể tích một số các hình khác ở các lớp 3, 4, 5. Nói chung, hình học là môn học tương đối khó trong chương trình môn Toán vì nó đòi hỏi ở người học khả năng tư duy trừu tượng, những em có khả năng tư duy tốt sẽ rất thích học môn này, ngược lại những em có khả năng tư duy chậm hơn thì rất ngại học dẫn đến tình trạng học sinh tiếp thu chậm, chưa hoàn thành môn học ở môn toán chiếm tỉ lệ khá cao so với các môn học khác. 

Trong chương trình Toán 5  nội dung kiến thức về hình học được sắp xếp thành một chương riêng biệt ( chương ba: Hình học). Việc dạy kiến  thức về hình học cho học sinh  bước đầu từ nhận diện hình đến vận dụng công thức để  tính chu vi, diện tích,  thể tích các hình không khó nhưng  cũng còn những hạn chế đó là các em chưa nắm rõ bản chất của các đơn vị kiến thức do vậy ngoài việc vận dụng được các công thức chính về tính chu vi, diện tích, thể tích các hình thì việc vận dụng công thức chính để xây dựng các công thức phụ tính các yếu tố như chiều dài, chiều rộng, chiều cao hay đáy lớn, đáy bé …học sinh vẫn còn lúng túng, kết quả là chưa đáp ứng được yêu cầu của bài tập thực hành. 

Xuất phát từ những hạn chế và thực tế khó khăn của học sinh khi học kiến thức hình tam giác, hình thang tôi đã suy nghĩ, lựa chọn đề tài  “Một số biện pháp chỉ đạo dạy học kiến thức hình tam giác, hình thang cho học sinh lớp 5” để nghiên cứu; chỉ đạo; tìm biện pháp giảng dạy thích hợp giúp các em học sinh lớp 5 hiểu sâu được bản chất của vấn đề cần tìm, mặt khác giúp các em có phương pháp suy luận lôgic. Từ đó giúp các em hứng thú, say mê học toán. 

1.2. Mục đích nghiên cứu:       

          + Nghiên cứu và làm sáng tỏ một số khó khăn, tồn tại, các nguyên nhân trong quá trình dạy học kiến thức hình tam giác, hình thang cho học sinh lớp 5;

+ Tìm hiểu nội dung, chương trình và những phương pháp dùng để giảng dạy toán về hình tam giác, hình thang;

+ Tìm hiểu những kỹ năng cơ bản cần trang bị để phục vụ việc   dạy toán về hình tam giác, hình thang cho học sinh lớp Năm.

         + Khảo sát và hướng dẫn giải cụ thể một số bài toán, một số dạng toán về hình tam giác, hình thang ở lớp Năm, từ đó đúc rút kinh nghiệm, đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm góp phần hình thành, phát triển kỹ năng và nâng cao chất lượng dạy học.

1.3. Đối tượng nghiên cứu: 

      *Thực trạng và biện pháp chỉ đạo dạy học kiến thức hình tam giác, hình thang cho học sinh lớp 5.     

      * Nghiên cứu khách thể:

          + Giáo viên dạy lớp 5.

          + Học sinh lớp 5.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

         + Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận;

         + Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

               * Phương pháp quan sát;

               * Phương pháp điều tra bằng anket;

               * Phương pháp điều tra bằng trò chuyện;

               * Phương pháp nghiên cứu sản phẩm.

        + Nhóm phương pháp thống kê toán học.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

2.1. Cơ sở lý luận:

         2.1.1. Khái niệm về chỉ đạo dạy học:

                  Chỉ đạo là quá trình tác động ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến hành vi và thái độ của những người khác nhằm đạt tới các mục tiêu đã đặt ra. Chỉ đạo là thể hiện quá trình ảnh hưởng qua lại giữa chủ thể quản lý và mọi thành viên trong tổ  chức nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu đã đặt ra.

                  Trong nhà trường, chỉ đạo dạy học là giao việc cho các thành viên hướng dẫn, giám sát, động viên, uốn nắn, điều chỉnh mọi hoạt động theo đúng hướng, đúng kế hoạch, đúng mục tiêu đã đặt ra.

      2.1.2. Tầm quan trọng của việc chỉ đạo dạy- học môn toán lớp 5.

            Chỉ đạo là một trong bốn chức năng của quản lý được thực hiện sau các chức năng “kế hoạch” và “tổ chức”.

              Hiện nay trong nhà trường Tiểu học chương trình và sách giáo khoa môn toán lớp 5 đã thay đổi cơ bản về cấu trúc và nội dung nên người quản lý thường giữ vai trò là cầu nối quan trọng giữa giáo viên và thực hiện nội dung chương trình cũng như nắm bắt được phương pháp dạy học theo hướng đổi mới. Do đó việc chỉ đạo đúng đắn, kịp thời của người quản lý để nắm bắt được thực trạng thực hiện dạy học của giáo viewen, hoạt động học tập của học sinh, đồng thời phát hiện được những sai lệch kịp thời điều chỉnh, uốn nắn, sửa chữa, có hình thức động viên, khuyến khích cán bộ giáo viên, học sinh đã thực hiện tốt hoạt động dạy – học theo hướng chỉ đạo của quản lý trường học.

    2.1.3. Vị trí, nhiệm vụ của môn toán: 

        Toán học có vị trí rất quan trọng. Là công cụ cần thiết cho các môn học khác và để giúp học sinh nhận thức thế giới xung quanh, để hoạt động có hiệu quả trong thực tiễn.

         Khả năng giáo dục nhiều mặt của môn toán rất to lớn, nó có khả năng phát triển tư duy lôgic, phát triển trí tuệ. Nó có vai trò to lớn trong việc rèn luyện  phương pháp suy nghĩ,  phương pháp suy luận,  phương pháp giải quyết vấn đề có suy luận, có khoa học toàn diện, chính xác, có nhiều tác dụng phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, linh hoạt…góp phần giáo dục ý chí nhẫn nại, ý chí vượt khó khăn.

         Từ vị trí và nhiệm vụ vô cùng quan trọng của môn toán, vấn đề đặt ra cho người dạy là làm thế nào để giờ dạy – học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát triển tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức toán học. Vậy giáo viên phải có  phương pháp dạy học như thế nào? Để truyền đạt kiến thức và khả năng học bộ môn này tới học sinh tiểu học.

Phương pháp dạy học bao giờ cũng phải xuất phát từ vị trí mục đích và nhiệm vụ, mục tiêu giáo dục của môn toán  và trong giờ dạy toán lớp 5 nói riêng. Nó không phải là cách thức truyền thụ kiến thức toán học, rèn kỹ năng giải toán mà là phương tiện tinh vi để tổ chức hoạt động nhận thức tích cực, độc lập và giáo dục phong cách làm việc một cách khoa học, hiệu quả cho học sinh tức là dạy cách học. Vì vậy giáo viên phải đổi mới  phương pháp và các hình thức dạy học để giúp học sinh tiếp thu và vận dụng kiến thức về hình tam giác, hình thang đạt kết quả cao hơn.  

    2.1.4. Hiện nay toàn ngành giáo dục nói chung và giáo dục Tiểu học nói riêng đang thực hiện từng bước để nâng cao chất lượng học tập cho học sinh theo hướng phát huy tính tính cực của học sinh, làm cho hoạt động dạy trên lớp “nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả”. Để đạt được yêu cầu đó giáo viên phải có sự chuẩn bị bài chu đáo, phương pháp và hình thức dạy học để nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh, vừa phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của lứa tuổi tiểu học và trình độ nhận thức của học sinh. Để đáp ứng với công cuộc đổi mới của đất nước nói chung và của ngành giáo dục tiểu học nói riêng .