SKKN Một số biện pháp chỉ đạo việc dạy – học giải toán có lời văn ở lớp năm

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
2. Cơ sở lý luận 

Chương trình toán của tiểu học có vị trí và tầm quan trọng rất lớn. Toán học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về số học, các số tự nhiên, các số thập phân, các đại lượng cơ bản, giải toán có lời văn ứng dụng thiết thực trong đời sống và một số yếu tố hình học đơn giản.

Môn toán ở tiểu học bước đầu hình thành và phát triển năng lực trừu tượng hoá, khái quán hoá, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán, phát triển hợp lý khả năng suy luận và biết diễn đạt đúng bằng lời, bằng viết, các, suy luận đơn giản, góp phần rèn luyện phương pháp học tập và làm việc khoa học, linh hoạt sáng tạo.

Mục tiêu nói trên được thông qua việc dạy học các môn học, đặc biệt là môn toán. Môn toán là ”chìa khoá” mở cửa cho tất cả các ngành khoa học khác, nó là công cụ cần thiết của người lao động trong thời đại mới. Vì vậy, môn toán là bộ môn không thể thiếu được trong nhà trường, nó giúp con người phát triển toàn diện, nó góp phần giáo dục tình cảm, trách nhiệm, niềm tin và sự phồn vinh của quê hương đất nước.

Cho nên ở học sinh lớp 5, khả năng nhận thức của các em đã được hình thành và phát triển ở các lớp trước, tư duy đã bắt đầu có chiều hướng bền vững và đang ở giai đoạn phát triển. Tuy nhiên trình độ nhận thức của học sinh không đồng đều, yêu cầu đặt ra khi giải các bài toán có lời văn cao hơn những lớp trước, các em phải đọc nhiều, viết nhiều, bài làm phải trả lời chính xác với phép tính, với các yêu cầu của bài toán đưa ra nên thường vướng mắc về vấn đề trình bày bài giải: sai sót do viết không đúng chính tả hoặc viết thiếu, viết từ thừa. Một sai sót đáng kể khác là học sinh thường không chú ý phân tích theo các điều kiện của bài toán nên đã lựa chọn sai phép tính.

Trong giải toán, học sinh phải tư duy một cách tích cực và linh hoạt, huy động tích cực các kiến thức và khả năng đã có vào tình huống khác nhau, trong nhiều trường hợp phải biết phát hiện những dữ kiện hay điều kiện chưa được nêu ra một cách tường minh và trong chừng mực nào đó, phải biết suy nghĩ năng động, sáng tạo. Vì vậy có thể coi giải toán có lời văn là một trong những biểu hiện năng động nhất của hoạt động trí tuệ của học sinh.

2. Cơ sở thực tiễn

Hiện nay, các nhà trường đang tích cực đẩy mạnh đổi mới PPDH ở các môn học trong đó có môn Toán. Học sinh thì yêu thích môn toán nhưng vẫn còn ngại giải toán có lời văn bởi vì các bài toán có lời văn là sự tổng hợp các tri thức và kĩ năng về toán ở tiểu học với kiến thức cuộc sống cho nên trong giảng dạy , GV gặp nhiều khó khăn trong việc tìm ra phương pháp hướng cho học sinh cách tìm tòi khám phá suy luận nhằm phát huy tính tích cực , chủ động , sáng tạo trong học tập của học sinh. Để thực hiện tốt mục tiêu đó, đòi hỏi giáo viên cần phải nghiên cứu, lựa chọn phương pháp giảng dạy thích hợp, giúp các em giải bài toán một cách vững vàng, hiểu sâu được bản chất của vấn đề cần tìm, mặt khác giúp các em có phương pháp suy luận toán lôgic thông qua cách trình bày, lời giải đúng, ngắn gọn, sáng tạo trong cách thực hiện, từ đó mới giúp các em hứng thú, say mê học toán. Bên cạnh đó cũng cần có  sự quản lí chỉ đạo chuyên môn của nhà trường.

    Xuất phát từ lý luận và thực tiễn nêu trên, với nhiệm vụ được giao, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp chỉ đạo việc dạy – học giải toán có lời văn ở lớp năm ” để nghiên cứu và thực hiện ở đơn vị trường. 

1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của đề tài là:

– Tìm hiểu nội dung, chương trình giải toán có lời văn ở lớp năm.

– Tìm hiểu những kỹ năng cơ bản cần trang bị để phục vụ việc giải toán có lời văn cho học sinh lớp năm.

– Khảo sát và hướng dẫn giải cụ thể một số bài toán hợp ở lớp năm từ đó đúc rút kinh nghiệm, đề xuất một số ý kiến góp phần nâng cao chất lượng dạy học giải toán có lời văn ở tiểu học.

– Một số biện pháp chỉ đạo việc dạy –học toán có lời văn ở lớp năm bằng phương pháp tích cực đối với GV trực tiếp giảng dạy ở đơn vị .

III. Nhiệm vụ nghiên cứu 

Để đạt được mục đích trên, tôi xác định những nhiệm vụ nghiên cứu đề tài như sau : 

1. Nghiên cứu lý thuyết : đọc nội dung chương trình về giải toán có lời văn ở lớp 5 trong sách giáo khoa, xem thiết kế bài dạy của GV, và nghiên cứu các thiết kế bài dạy môn toán 5 trên mạng internet, …….. 
2. Quan sát thực trạng dạy giải toán có lời văn của giáo viên lớp năm thông qua bài soạn, dự giờ, bài làm trong vở học sinh , các bài kiểm tra định kì .v.v…..
3. Xây dựng một số biện pháp chỉ đạo việc dạy –học toán có lời văn ở lớp năm 
4. Phương pháp nghiên cứu 

– Nhằm thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu đề tài, tôi lựa chọn và sử dụng các phương pháp sau : 

– Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn, lý luận đọc và phân tích, tổng hợp tài liệu.

– Điều tra quan sát, so sánh và thực nghiệm thông qua khảo sát chất lượng dự giờ. Tổ chức trao đổi với giáo viên hay đàm thoại đối với học sinh.

– Bước đầu tự đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm. 

1. Lịch sử đề tài 

Toán có lời văn thực chất là những bài toán thực tế. Nội dung bài toán được thông qua những câu văn nói về những quan hệ, tương quan và phụ thuộc, có liên quan đến cuộc sống thường xẩy ra hành ngày. Cái khó của bài toán có lời văn là phải lược bỏ những yếu tố về lời văn đã che đậy bản chất toán học của bài toán, hay nói cách khác là chỉ ra các mối quan hệ giữa các yếu tố toán học chứa đựng trong bài toán và nêu ra phép tính thích hợp để từ đó tìm được đáp số bài toán.

1. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

+ Phạm vi nghiên cứu: Giải toán có lời văn ở lớp năm .

+ Đối tượng:  Nghiên cứu dạy- học theo phương pháp dạy- học tích cực  

+ Thời gian thực hiện : Từ tháng  ……….

Phần thứ hai

 NỘI DUNG 

1. Cơ sở lý luận để chỉ đạo việc dạy – học giải toán có lời văn .

– Trong dạy học toán ở trường tiểu học, giải toán chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng. Các bài toán được sử dụng để gợi động cơ tìm hiểu kiến thức, củng cố, luyện tập kiến thức, giải toán giúp cho việc nâng cao năng lực tư duy của học sinh.

– Chúng ta đã biết rằng chương trình toán ở tiểu học là chương trình thống nhất nhưng khả năng tiếp thu bài ở các em không đồng đều. Đối với học sinh khá giỏi các em dễ dàng tiếp thu và giải được các dạng toán ở nhiều dạng khác nhau. Tuy nhiên đối với học sinh trung bình khá thường hay có sự nhầm lẫn ở một số dạng toán. Vì vậy việc chọn phương pháp giải phù hợp là rất quan trọng.

– Quan niệm đổi mới giáo dục hiện nay là phương pháp dạy học dựa trên định hướng hình thành con người năng động, sáng tạo, nên cách dạy của giáo viên hiện nay là lấy học sinh làm trung tâm. Để các yêu cầu nêu trên, việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với trình độ, đặc điểm tâm lí của từng em trong lớp là hết sức quan trọng và tương đối khó, đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo, nhạy bén với sự đổi mới hiện nay. Nếu dạy học mà không nắm được khả năng nhận thức ở học sinh thì việc dạy học sẽ không đạt hiệu quả cao. Vì vậy Giáo viên phải đổi mới phương pháp và các hình thức dạy học để nâng cao hiệu dạy – học môn Toán ở Tiểu học nói chung và dạy – học giải toán có lời văn ở Tiểu học nói riêng . 

– Mà giải toán là một trong năm mạch kiến thức cơ bản xuyên suốt chương trình Toán ở Tiểu học . Thông qua giải toán, các em được phát triển trí tuệ, được rèn luyện kỹ năng tổng hợp: đọc, viết, diễn đạt, trình bày, tính toán. Giải toán là mạch kiến thức tổng hợp của các mạch kiến thức toán học. Các em sẽ được giải các loại toán về số học, các yếu tố đại số, các yếu tố hình học và đo đại lượng. Giải toán là chiếc cầu nối giữa toán học và thực tế đời sống, giữa toán học với các môn học khác.Vì vậy, lớp năm là lớp cuối cấp học sinh cần phải nắm vững các bước giải một bài toán có lời văn từ đơn gỉan đến phức tạp.

Chính vì vậy, việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy toán có lời văn ở cấp Tiểu học nói chung và ở lớp năm nói riêng là một việc rất cần thiết mà mỗi giáo viên cần phải thực hiện để nâng cao chất lượng dạy học toán cho học sinh lớp mình