SKKN Một số biện pháp dạy phần đọc hiểu môn Tiếng Anh hiệu quả cho học sinh lớp 7 (Bộ sách Thí điểm)

PHẦN MỞ ĐẦU

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Đổi mới phương pháp dạy học trong giảng dạy môn Tiếng Anh ngày càng trở nên là một yêu cầu cấp thiết. Trọng tâm đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay là học sinh giữ vai trò trung tâm, chuyển vai trò thụ động tiếp thu kiến thức của học sinh sang vai trò chủ động. Một trong những yếu tố quan trọng để giáo viên tiến hành các giờ dạy thành công, giúp học sinh nắm được lượng kiến thức cơ bản của một tiết học, các kĩ năng cần tập trung phát triển trong một tiết học đó là xác định đúng mục đích yêu cầu của bài giảng.

Nghe, nói, đọc, viết được Tiếng Anh một cách thành thạo sẽ giúp chúng ta dễ dàng tiếp cận với tin học, khoa học công nghệ và sẽ rất thuận lợi trong việc giao tiếp. Đặc biệt, phân môn đọc hiểu là một trong những kỹ năng cơ bản được chú trọng trong quá trình dạy và học ngoại ngữ. Vì vậy, nếu học sinh có khả năng đọc hiểu Tiếng Anh tốt thì các em có thể đọc hiểu được sách, báo, tài liệu bằng Tiếng Anh với những nội dung phù hợp trình độ và lứa tuổi của học sinh; giúp học sinh có điều kiện thu nhận thông tin, nâng cao trình độ Tiếng Anh, và có thể hiểu biết thêm về xã hội. Trong một tiết dạy đọc hiểu giáo viên không chỉ đơn thuần giúp học sinh hiểu được ngữ liệu trong mỗi đoạn văn mà còn phải biết vận dụng một cách linh hoạt các thủ thuật, sao cho phù hợp với nội dung cụ thể của từng bài để gây hứng thú cho học sinh và tạo ra những hoạt động luyện tập giúp học sinh thực hành tốt hơn. Tuy nhiên phần lớn học sinh rất ngại luyện tập, nguyên nhân là do Tiếng Anh hoàn toàn khác với tiếng mẹ đẻ, khó học, khó nhớ; đọc bằng tiếng mẹ đẻ dễ hơn đọc bằng tiếng nước ngoài. Vì thế, học sinh không gặp khó khăn trong việc hiểu nội dung bài. Còn khi đọc bằng tiếng nước ngoài nhất định học sinh sẽ gặp phải những từ và cấu trúc ngữ pháp mới. Đọc bằng tiếng Anh còn khó hơn nhiều do sự khác nhau giữa chữ viết và cách phát âm. Hơn nữa cuộc sống người dân còn khó khăn, họ thiếu quan tâm đến việc học tập của các em ở trường cũng như ở nhà, vốn từ vựng của các em quá ít vì các em lười học từ vựng, chuẩn bị bài ở nhà quá sơ sài, các em lạm  dụng sách hướng dẫn học tốt dẫn đến việc lười tư duy, học đối phó, nhất là những học sinh yếu kém vì sợ nói sai nên các em rất ngại phát biểu làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học bộ môn Tiếng Anh, đôi khi bị khống chế đến kết  quả học tập chung của các em.

Một trong những hạn chế là việc dạy và học phần đọc hiểu ở chương trình Tiếng Anh lớp 7. Đa số học sinh trả lời câu hỏi và làm bài tập một cách máy móc, rập khuôn theo sách giáo khoa. Khi soạn giảng nhiều giáo viên yêu cầu học sinh còn chung chung trong tiết dạy đọc hiểu, điều này không thể chấp nhận vì mỗi tiết dạy có một nội dung kiến thức khác nhau. Giáo viên còn bỏ qua việc lưu ý giúp học sinh nắm được chức năng ngôn ngữ của từng cấu trúc câu. Vì vậy, khi các em làm bài kiểm tra hay làm bài thi ở phần đọc hiểu, các em gặp một số bài khoá nội dung không có trong sách giáo khoa thì các em không biết cách làm hoặc làm bài đạt điểm không cao. Nguyên nhân làm hạn chế kĩ năng học tiết đọc hiểu trong chương trình Tiếng Anh lớp 7 là do đâu? Bên cạnh đó,  phương pháp dạy của giáo viên chưa xác định được mục đích, yêu cầu của bài giảng. Tức là đầu giờ học giáo viên sẽ dạy gì cho học sinh và cuối giờ học học sinh sẽ hiểu biết được gì? Để đáp ứng được yêu cầu thực tế, mỗi giáo viên cần phải tìm cho mình một phương pháp dạy học tối ưu, phù hợp với từng đối tượng thực tế của học sinh để đạt kết quả cao mới là vấn đề, là mục đích của mỗi giáo viên đang đứng lớp phải trăn trở, phải suy nghĩ. Nhằm góp phần nâng cao hiệu quả tiết dạy, tôi đã tìm tòi phương pháp giảng dạy và tích lũy được một số kinh nghiệm nhằm tháo gỡ đi  hạn chế trên. Đó là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp dạy phần đọc hiểu môn Tiếng Anh hiệu quả cho học sinh lớp 7” theo bộ sách Thí điểm.

II. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI

Năm học ……. , tôi đã  áp dụng giải pháp giúp giáo viên dạy tốt phần đọc hiểu môn Tiếng Anh lớp 7 để viết thành đề tài SKKN. Nhưng do khả năng, thời gian nghiên cứu nên tôi chỉ nghiên cứu nội dung trên ở phạm vi là một giải pháp trong các giải pháp để nâng cao chất lượng môn Tiếng Anh ở trường THCS. Với sáng kiến này – năm học ……., tôi viết thành  đề tài riêng, đồng thời để làm rõ hơn đề tài tôi đã bổ sung thêm cách tổ chức và dạy kĩ năng đọc hiểu để học sinh nắm vững  kiến thức.

III. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đề tài mà tôi nghiên cứu nhằm để phát triển kĩ năng đọc hiểu, nhằm giúp cho học sinh phong phú thêm vốn từ và vốn kiến thức, giúp cho các em biết cách tự học để nắm vững và sử dụng Tiếng Anh trong học tập và dùng trong đời sống. Qua thực tế giảng dạy, đề tài này tôi áp dụng cho học sinh khối lớp 7 tại trường Trung học cơ sở …; và cũng có thể áp dụng cho các trường trung học cơ sở thuộc vùng đồng Tháp Mười của tỉnh Long An. Tôi nhận thấy kĩ năng đọc hiểu môn Tiếng Anh của học sinh mình còn hạn chế, nên tôi mạnh dạn nghiên cứu vấn đề này để giúp các em học tốt tiết đọc hiểu hơn.

IV. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Mục đích của việc nghiên cứu đề tài này là nhằm tìm hiểu tầm quan trọng của kĩ năng đọc hiểu Tiếng Anh. Từ đó, giúp giáo viên  dạy kĩ năng đọc hiểu Tiếng Anh ở trường Trung học cơ sở được cải tiến, phương  pháp giảng dạy  theo hướng tích cực phù hợp với từng bài, từng đối tượng học sinh .

PHẦN NỘI DUNG

I. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI

Qua các năm dạy Tiếng Anh 7, tôi gặp rất nhiều khó khăn trong việc giảng dạy tiết đọc hiểu. Đầu năm học ……., tôi đã tiến hành khảo sát kĩ năng đọc hiểu của học sinh ở bài kiểm tra một tiết ở các lớp tôi phụ trách và kết quả đạt được như sau:

Bảng 1: Kết quả khảo sát đầu năm học …….

Qua số liệu thống kê cho thấy: số lượng học sinh giỏi, khá chiếm 54,04 %; số lượng học sinh trung bình, yếu chiếm 45,96%. Cho nên chất lượng học tập của các em chưa cao, không đồng đều.

* Nguyên nhân của tình hình trên là do:

– Các em chưa có ý thức tự học, không chuẩn bị bài trước ở nhà hoặc chuẩn bị sơ sài dẫn đến khả năng tiếp thu bài của các em còn hạn chế.

– Các em chưa nắm vững kiến thức ở lớp dưới (từ vựng, cấu trúc câu…). Các em ít học từ vựng và luôn nghĩ Tiếng Anh khó học mà dễ quên làm các em chán nản, không thích học.

– Chưa có kỹ năng để làm các dạng bài tập đọc hiểu.

– Cha mẹ không quan tâm đến việc học của con em mình.

– Bên cạnh đó các em lười học từ vựng; vì luôn nghĩ môn Tiếng Anh khó học, khó nhớ, học xong đó rồi lại quên đó làm cho các em chán nản, không thích học môn Tiếng Anh.

* Ngoài ra, giáo viên cũng góp phần không nhỏ vào những nguyên nhân trên là do:

– Chưa hướng dẫn các em học bài kỹ bài cũ ở nhà và chuẩn bị bài mới thật tốt.

– Chưa phân loại học sinh yếu kém và khá giỏi để có phương pháp phụ đạo và bồi dưỡng.

– Giáo viên chưa đầu tư vào phương pháp đặc trưng của bộ môn .

Hơn thế nữa, trong quá trình giảng dạy giáo viên cũng phạm phải những lỗi nhỏ. Tuy không đáng kể nhưng nó cũng góp phần làm giảm hiệu quả tiết dạy.

+ Giọng giáo viên chưa đảm bảo chuẩn tiết tấu, trọng âm, ngữ điệu nên không thu hút được sự chú ý lắng nghe của học sinh.

+ Trên lớp thời gian có hạn, giáo viên không thể sửa hết lỗi phát âm của từng học sinh.

Vấn đề được đặt ra là làm thế nào để tạo không khí học tập sôi nổi, tránh những tiết học buồn chán, tạo thế chủ động và tự tin cho học sinh bằng các hoạt động vui tươi, gần gũi và cụ thể, khuyến khích và khơi dậy ở học sinh khả năng tham gia vào bài học trên lớp một cách tích cực nhất.

* Để giúp học sinh học tốt phần này bản thân tôi là giáo viên trực tiếp đứng lớp tôi cần  thấy mình phải giải quyết một số vấn đề  sau:

+ Bước chuẩn bị của giáo viên :

– Xác định mục tiêu tiết dạy, điều học sinh đạt được sau tiết dạy.

– Lựa chọn phương pháp thủ thuật thích hợp nhất là áp dụng vào tiết dạy.

– Giáo án, đồ dùng dạy học cần thiết.

Ngoài ra giáo viên cần phải quan tâm những điều sau :

– Đối tượng học sinh, điểm mạnh, điểm yếu, vốn kiến thức và  kĩ năng đã có.

– Sử dụng thành thạo các thủ thuật dạy học cũng như các phương tiện trực quan và các phương tiện dạy học sẽ dùng vào bài.

– Các dạng bài tập theo trình tự từ dễ đến khó, những bài tập, câu hỏi nào dành cho học sinh yếu, bài nào dành cho học sinh trung bình, khá, giỏi

– Phân bố thời gian hợp lý cho tiết dạy.

+ Bước chuẩn bị của học sinh :

– Các em phải học thuộc bài cũ.

– Bên cạnh đó các em cũng phải soạn trước từ vựng và chép vào tập bài soạn mỗi từ 5 lần để cho các em quen trước mặt chữ, tập phát âm từ vựng ở nhà. Ngoài việc trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa, các em còn phải tự soạn một số câu hỏi và trả lời theo nội dung của bài mà tôi đã hướng dẫn ở tiết chuẩn bị ở nhà. Trong tiết dạy đọc hiểu, vai trò của người giáo viên chỉ là hỗ trợ, gợi ý hướng ra yêu cầu và kiểm tra, còn học sinh phải tự học, chủ động nắm bắt nội dung. Tiết học có thể tiến hành theo ba giai đoạn sau :

+ Trước khi đọc ( Pre- reading )

+ Trong khi đọc ( While – reading )

+ Sau khi đọc ( Post – reading )

II. CÁC GIẢI PHÁP

Đọc là một kĩ năng quan trọng nhất, cần thiết trong việc dạy và học ngôn ngữ ở trường Trung học cơ sở. Trong lớp, học sinh đọc để lấy thông tin, để kiểm tra lại các dữ kiện để tìm ra câu trả lời cho những câu hỏi hoặc làm sáng tỏ một số vấn đề nào đó nếu không đọc được thì học sinh sẽ khó tiếp thu và ghi nhớ những dữ kiện thông tin lâu dài.

Trong cuộc sống hàng ngày, học sinh lưu trữ những quan trọng qua việc dạy chữ viết, từ việc học theo sách vở trong trường đến việc đọc những thông tin nhắn qua quảng cáo, tiếp thị hướng dẫn sử dụng thông tin máy móc. Dạy  đọc có nghĩa là người dạy phải làm thế nào để đưa người học nhận ra ý nghĩa và nội dung của thông tin.

Việc dạy đọc thành thạo một câu hoặc một bài văn Tiếng Anh là một việc khó đối với nhiều giáo viên, đối tượng học sinh của chúng ta không đồng đều vì từ Tiếng Anh không thể đánh vần như Tiếng Việt.

Ngoài ra, tôi đưa ra những hoạt động đọc thường được tổ chức nhằm cũng cố những hoạt động rèn luyện trước đó như các hoạt động nghe nói.

Việc dạy đọc ở trong lớp theo phương pháp cũ thường mang tính ép buộc vì giáo viên thường ra bài tập để học sinh thực hiện để việc dạy đọc có hiệu quả và mang tính giao tiếp hơn giáo viên cần phải chuẩn bị tốt bài dạy áp dụng ngay vào việc thực hành các bài học cần phải chuẩn xác về ngôn ngữ, phong phú và đa dạng về thể loại có nội dung liên quan và làm phong phú thêm về kinh nghiệm sống của học sinh, gây hứng thú để việc đọc không bị nhàm chán. Lời hướng dẫn thực hiện các bài tập đọc cần chú ý nhấn mạnh hướng dẫn các kỹ thuật đọc và thảo luận mở rộng đề tài của bài đọc. Trong một tiết học môn đọc hiểu, học sinh đọc để tìm lấy thông tin, để kiểm tra lại các dữ kiện, tìm ra câu trả lời cho những câu hỏi hoặc làm sáng tỏ một số vấn đề nào đó .

Dựa vào chất lượng học tập môn Tiếng Anh nói chung và tình hình học tập tiết đọc hiểu nói riêng, tôi đã tìm ra các biện pháp để giải quyết các nội dung trên như sau:

1. Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài tốt ở nhà:

Để giúp học sinh tiếp thu bài mới một cách dễ dàng thì khâu chuẩn bị bài ở nhà là hết sức quan trọng. Sau mỗi tiết học giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh thật kỹ những việc cần làm ở nhà và yêu cầu các em ghi vào vở bài tập chuẩn bị ở nhà; nhờ đó học sinh biết cách học bài cũ và chuẩn bị bài mới như thế nào.

* Đối với bài vừa học, học sinh cần:

+ Học từ mới: đọc lại từ, chú ý phát âm chính xác, học thuộc nghĩa và cách viết từ đó. Việc ôn lại từ là rất cần thiết, giúp học sinh ghi nhớ từ lâu hơn.

+ Học thuộc cấu trúc, cho vài ví dụ với cấu trúc đó.

+ Đọc lại bài, chú ý các từ vựng và cấu trúc mới vừa học.

+ Làm nhiều bài tập để ôn lại cấu trúc và mở rộng vốn từ.

* Đối với bài mới và đặc biệt là bài đọc hiểu lượng từ nhiều, vì vậy học sinh cần:

+ Đọc kỹ bài mới, xác định ý chính của bài.

+ Soạn trước các từ mới (ghi cụ thể từ loại), hoặc những từ đã học mà quên nghĩa thì tra lại trong tự điển. Các em vào tập bài soạn mỗi từ năm lần để các em quen trước mặt chữ và tập phát âm ở nhà.

+ Chuẩn bị trước các bài tập trong sách giáo khoa.

Nếu học sinh chuẩn bị tốt các hoạt động trên thì các em sẽ cảm thấy tự tin khi vào bài mới và tích cực tham gia các hoạt động trong suốt tiết học.

2. Làm tốt giai đoạn chuẩn bị (Pre-reading)

2.1. Giới thiệu chủ điểm

Trong lớp có nhiều đối tượng học sinh nên tôi phải suy nghĩ cách dẫn dắt học sinh vào bài một cách nhẹ nhàng. Tôi giới thiệu tổng quát về nội dung bài bằng cách sử dụng các dữ kiện có liên quan đến nội dung của bài để học sinh dễ hiểu và dễ tiếp cận thông tin của bài. Ở phần này, tôi nêu vài câu hỏi gợi mở, các câu hỏi này thể hiện cấu trúc cơ bản của bài đọc và là phương tiện để giúp các em quan tâm đến chủ đề sắp được học và đọc, từ đó chuyển sang đọc một bài khoá một cách tự nhiên.

Ví dụ: Unit 7: Traffic (trang 6 tiếng Anh 7 bộ sách Thí điểm tập 2)

Để dạy nội dung bài học này, tôi lần lượt đặt một số câu hỏi giúp học sinh đoán được nội dung bài học.