SKKN Một số biện pháp nâng cao việc quản lý tài chính khi thay đổi chế độ kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp

Phần I: PHẦN MỞ ĐẦU 

1. Lý do chọn đề tài:  

 Tự chủ tài chính và quản lý công tác kế toán đơn vị sự nghiệp công lập luôn là vấn đề quan trọng không chỉ của nhà hoạch định và ban hành chính sách mà còn quan trọng đối với đơn vị thực hiện chính sách đó và toàn xã hội. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm từng bước đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập.  

 Ngày 14/2/2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 16/2015/NĐ-CP thay thế Nghị định số 43/2006/NĐ-CP theo hướng quy định các vấn đề chung, làm căn cứ cho các bộ, cơ quan liên quan xây dựng các Nghị định riêng quy định đối với từng lĩnh vực cụ thể với nhiều nội dung thay đổi trong cơ chế tài chính. Song song với cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP thì công tác quản lý kế toán đơn vị sự nghiệp cũng được Bộ Tài chính thay đổi nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn.  

 Ngày 10/10/2017, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 107/2017/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 24/11/2017 và chính thức được áp dụng vào ngày 01/01/2018.   

 Những đổi mới của Nghị định 16/2015/NĐ-CP đem lại nhiều lợi ích cho các đơn vị sự nghiệp công, nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, thúc đẩy các hoạt động của đơn vị, cung cấp sự nghiệp dịch vụ công theo hướng chất lượng, hiệu quả, nâng cao số lượng, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ công, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của xã hội. Đó là thời cơ và cũng là thách thức cho các đơn vị sự nghiệp công lập, chính vì vậy việc các đơn vị này hoạt động hiệu quả, có trách nhiệm và minh bạch thông tin, sẽ tác động làm tăng lợi thế cạnh tranh của nền kinh tế và tạo ra giá trị gia tăng cho xã hội.  

 Mặt khác, thực hiện đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, trao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc lĩnh vực giáo dục đào tạo, các đơn vị này phải chủ động chuyển đổi nguồn thu theo hướng từ một cơ cấu nguồn thu chủ yếu dựa vào sự tài trợ của Nhà nước sang một cơ chế nguồn thu đa dạng hơn, dựa nhiều hơn vào học phí cũng như những hoạt động dịch vụ khác của đơn vị.  

 Tiếp tục thực hiện đổi mới cơ chế tự chủ tài chính, Chính phủ đã ban hành Nghị định 60/2021/NĐ-CP về cơ chế tự chủ tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập nhằm nâng cao mức độ tự chủ và đáp ứng tình hình thực tiễn của các đơn vị sự nghiệp, song song với cơ chế tự chủ thì mức độ vận chụng chế độ kế toán cần được nhà quản lý xem xét nhân tố trọng yếu ảnh  hưởng  đến việc  vận dụng chế  độ kế toán theo thông tư 107/2017/TT-BTC để công tác kế toán đáp ứng yêu cầu ghi nhận đa dạng nghiệp vụ phát sinh và cung cấp đầy đủ thông tin báo cáo.  

  Hiện nay, các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh Nghệ An ngày càng nhận thức được tầm quan trọng của công tác quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu và phát triển bền vững. Tuy nhiên, qua ba năm thực hiện áp dụng thông tư 107/TT-BTC, thực trạng là công tác tổ chức kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập còn yếu kém và chưa thật sự hiệu quả. Các đơn vị thường áp dụng cứng nhắc các chế độ kế toán nên bị động, lúng túng trong ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế phát sinh mới, chậm cập nhật những thay đổi của chế độ kế toán, ít ứng dụng công nghệ thông tin; chưa xây dựng được đội ngũ nhân viên kế toán chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu của thực tiễn…  

 Xuất phát từ lý luận và thực tiễn, việc nghiên cứu và lựa chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao việc quản lý tài chính khi thay đổi chế độ kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp” với mong muốn tìm hiểu thực trạng và tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng chế độ kế toán tại các trường sau ba năm áp dụng thông tư 107/2017/TT-BTC để từ đó sẽ đề ra một số biện pháp nhằm giúp các đơn vị hành chính sự nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An có thể tổ chức công tác kế toán phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính, giúp cho việc quản lý các nguồn thu, chi tại đơn vị được chặt chẽ, rõ ràng và minh bạch, đồng thời số liệu báo cáo cho các ban ngành được chính xác, thể hiện đúng tình hình hoạt động tài chính của đơn vị là nhu cầu cấp thiết, cả trong lý luận thực tiễn hoạt động hiện tại và tương lai của các đơn vị hiện nay. 

2. Phương pháp nghiên cứu đề tài:  

• Phương pháp quan sát: Người thực hiện đề tài tự tìm tòi, nghiên cứu thông qua sách, báo, tài liệu, các phương tiện truyền thông, mạng internet,…  – Phương pháp trao đổi, thảo luận: Người thức hiện đề tài thảo luận, trao đổi về kinh nghiệm làm việc với đồng nghiệp từ đó rút ra những kinh nghiệm cho công việc. 

• Phương pháp thực nghiệm: Áp dụng các kinh nghiệm vào thực tế công việc để nhìn thấy chất lượng hiệu quả công việc sau khi áp dụng các kinh nghiệm đó. 

Phần II: NỘI DUNG 

• Cơ sở lý thuyết:  

• Khái niệm đơn vị hành chính sự nghiệp công lập:  

 Đơn vị sự nghiệp công lập chính là các tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, chính trị – xã hội thành lập theo quy định của pháp luật có tư cách pháp nhân, cung cấp các dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực như giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, văn hóa, thể dục thể thao, lao động – thương binh và xã hội, thông truyền thông và các lĩnh vực sự nghiệp khác được pháp luật quy định. 

 Là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực như giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, lao động – thương binh và xã hội, thông tin truyền thông và các lĩnh vực sự nghiệp khác được pháp luật quy định. 

• Phân loại đơn vị hành chính sự nghiệp công lập: 

  Đơn vị sự nghiệp công lập bao gồm: 

• Đơn vị sự nghiệp công lập được giao quyền tự chủ hoàn toàn về việc thực hiện các nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự. 
• Đơn vị sự nghiệp công lập chưa được giao quyền tự chủ hoàn toàn về việc thực hiện các nhiệm vụ, tài chính, tổ chức về bộ máy, nhân sự. 1.3. Các nguồn thu của các đơn vị hành chính sự nghiệp công lập: – Nguồn thu từ hoạt động dịch vụ sự nghiệp công, bao gồm cả nguồn ngân sách nhà nước đặt hàng cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá tính đủ chi phí-Nguồn thu phí theo pháp luật về phí, lệ phí được để lại chi theo quy định (phần được để lại chi thường xuyên và chi mua sắm, sửa chữa lớn trang thiết bị, tài sản phục vụ công tác thu phí). 
• Nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ phần chi phí chưa kết cấu trong giá, phí dịch vụ sự nghiệp công. 
• Ngân sách nhà nước cấp chi thường xuyên trên cơ sở số lượng người làm việc và định mức phân bổ dự toán được cấp có thẩm quyền phê duyệt. 
• Nguồn ngân sách nhà nước cấp cho các nhiệm vụ không thường xuyên (nếu có), gồm: Kinh phí thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ (đối với đơn vị không phải là tổ chức khoa học công nghệ); kinh phí các chương trình mục tiêu quốc gia; chương trình, dự án, đề án khác; kinh phí đối ứng thực hiện các dự án theo quyết định của cấp có thẩm quyền; vốn đầu tư phát triển; kinh phí mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động sự nghiệp theo dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt; kinh phí thực hiện nhiệm vụ đột xuất được cơ quan có thẩm quyền giao. 
• Nguồn vốn vay, viện trợ, tài trợ theo quy định của pháp luật. – Nguồn thu khác theo quy định của pháp luật (nếu có).