SKKN Một số biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất ở trường THPT

A. ĐẶT VẤN ĐỀ 

• Lí do chọn đề tài 

Chương trình giáo dục phổ thông mới (hay còn gọi là chương trình giáo dục phổ thông 2018) là bước đột phá trong việc nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Trước tiên là thay đổi cách tiếp cận từ nội dung sang hình thành và phát triển phẩm chất năng lực người học; được xây dựng trên quan điểm coi mục tiêu giáo dục phổ thông là giáo dục con người toàn diện, phát triển hài hoà về đức, trí, thể, mỹ, kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho người học tiếp tục học lên chương trình giáo dục Đại học, giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. 

Để thực hiện có hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới, ngoài vai trò của cán bộ quản lí và đội ngũ giáo viên thì điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường có vai trò vô cùng quan trọng. Thực tế đã chứng minh rằng hiệu quả của việc dạy học phụ thuộc một phần vào điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học nhà trường. Bởi vì cơ sở vật chất, thiết bị dạy học là yếu tố tác động trực tiếp đến quá trình dạy học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 

Là cán bộ quản lí, chúng tôi nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của cơ sở vật chất, thiết bị dạy học trong việc nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chúng tôi luôn trăn trở, suy nghĩ để tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí cơ sở vật chất, thiết bị dạy học. Từ thực tiễn công tác, chúng tôi mạnh dạn chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất ở trường trung học phổ thông”.  

• MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

Đề ra một số giải pháp quản lí cơ sở vật chất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng trong hoạt động giáo dục của nhà trường. 

• ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

Công tác quản lí cơ sở vật chất tại trường THPT. 

Đề tài nghiên cứu biện pháp quản lí cơ sở vật chất tại trường THPT Diễn Châu 5 từ năm học 2019 – 2020 đến nay.  

• NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

Hệ thống hóa cơ sở lí luận của công tác quản lí cơ sở vật chất trường học 

Đánh giá thực trạng công tác quản lí cơ sở vật chất của trường THPT Diễn Châu 5 từ năm học 2019 – 2020 đến nay. 

Đề xuất một số giải pháp trong công tác quản lí cơ sở vật chất tại trường phổ thông hiện nay và trong thời gian tới. 

• PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

1. 1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết  

Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tư liệu có liên quan như: 

 Các văn kiện, nghị quyết của Đảng, của các cấp về giáo dục- đào tạo và quản lí giáo dục; luật giáo dục năm 2005 được bổ sung sửa đổi năm 2009; chiến lược phát triển giáo dục năm 2009 – 2020, chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, các quy chế về hoạt động của trường THPT Diễn Châu 5 trong những năm học gần đây.  

1. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn bao gồm: 

Phương pháp quan sát thực tế: Trực tiếp quan sát các vấn đề liên quan, các hoạt động quản lí cơ sở vật chất tại trường THPT Diễn Châu 5 để tìm hiểu thực trạng, phát hiện những việc đã làm được và tồn tại cần khắc phục. 

Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Nghiên cứu những kết quả và kinh nghiệm thực tiễn trong quản lí cơ sở vật chất, thiết bị dạy học để làm rõ thực trạng vấn đề cần nghiên cứu. 

Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để tổng hợp kết quả điều tra và xử lí số liệu trong quá trình nghiên cứu. 

• NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

Trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu, tôi nhận thấy đề tài về biện pháp quản lí cơ sở vật chất đã có một số tác giả viết nhưng đều ở dạng khái quát, chung chung chứ chưa đi vào các biện pháp thật cụ thể trong công tác quản lí cơ sở vật chất và thiếu các minh chứng kèm theo. 

Đề tài có khả năng vận dụng vào thực tiễn quản lí cơ sở vật chất tại các trường phổ thông, góp phần quan trọng nhằm thúc đẩy đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018. 

1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 

1. Cơ sở lí luận. 
   1. Khái niệm về cơ sở vật chất trường phổ thông. 

Cơ sở vật chất trường phổ thông là tất cả các phương tiện được sử dụng cho mục đích giảng dạy, học tập và các hoạt động khác liên quan đến bồi dưỡng, đào tạo tại trường nhằm giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy và học sinh nâng cao khả năng tiếp thu, lĩnh hội, trải nghiệm kiến thức, đồng thời rèn luyện và hoàn thiện các kỹ năng cần thiết trong quá trình học tập tại trường. Cơ sở vật chất – kĩ thuật của nhà trường là các khối công trình, nhà cửa, sân chơi, thư viện, thiết bị dạy học và các trang thiết bị được trang bị riêng cho nhà trường và chia ra làm 3 bộ phận: trường sở, thiết bị giáo dục và thư viện. Các bộ phận này nhà trường trực tiếp quản lí và sử dụng. 

1. Quan điểm của Đảng, Quốc hội, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam về quản lí cơ sở vật chất trường học.  

Vấn đề quản lí cơ sở vật chất các trường học đã được Đảng và Nhà nước quan tâm, điều này thể hiện qua các văn bản sau: 

Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng, khóa VIII đã xác định mục tiêu đến năm 2020 là “Tiêu chuẩn hóa và hiện đại hóa các điều kiện dạy và học” và đề ra các yêu cầu quy định như: “chấm dứt tình trạng lớp học ca ba, bảo đảm diện tích đất đai và sân chơi cho các trường theo quy định của Nhà nước, tất cả các trường phải có công trình vệ sinh hợp quy cách. Ban hành chuẩn 

Quốc gia về trường học. Tất cả các trường phổ thông đều có tủ sách, thư viện và các trang bị tối thiểu để thực hiện các thí nghiệm trong chương trình”. 

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ IX của Đảng tiếp tục khẳng định “… Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lí giáo dục; thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa… Thực hiện phương châm: học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với đời sống xã hội”. 

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ X của Đảng, tiếp tục khẳng định nhiệm vụ và giải pháp phát triển giáo dục đào tạo là “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. 

Đổi mới cơ cấu, tổ chức, nội dung, phương pháp dạy và học theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa”. 

Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2011-2020 xác định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”. 

Các văn kiện quan trọng khác của Đảng, Nhà nước trong nhiệm kỳ Đại hội XI, XII tiếp tục cụ thể hóa chủ trương đổi mới giáo dục và đào tạo. Hội nghị Trung ương 6 khóa XI khẳng định: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là một yêu cầu khách quan và cấp bách”, đòi hỏi phải: đổi mới tư duy, đổi mới mục tiêu đào tạo; hệ thống tổ chức, loại hình giáo dục và đào tạo; đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học; cơ chế quản lý xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện bảo đảm … trong toàn hệ thống giáo dục quốc dân, tiếp tục cần được cụ thể hóa trong từng giai đoạn. 

Để tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, ngày 27/08/2021 Bộ giáo dục đào tạo đã ban hành công văn 3699/BGDĐT- GDTrH về nhiệm vụ của giáo dục trung học năm học 2021 – 2022, trong đó có nội dung: 

1. Bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, học liệu để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ năm học; đầu tư và tận dụng tối đa cơ sở vật chất của nhà trường để tổ chức dạy học nhiều hơn 06 buổi/tuần, bảo đảm chủ động, linh hoạt thực hiện chương trình trong bối cảnh ứng phó với tình hình dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp. 
2. Bảo đảm phòng học và phòng chức năng phù hợp với các thiết bị dạy học theo chương trình giáo dục trung học; tăng cường cơ sở vật chất, hạ tầng kĩ thuật để bảo đảm chất lượng việc dạy học và kiểm tra, đánh giá trực tuyến; khai thác và sử dụng có hiệu quả thiết bị, đồ dùng dạy học, không để thiết bị dạy học được trang bị đến trường nhưng không được đưa ra lớp để sử dụng; tăng cường kiểm tra, giám sát tần suất sử dụng thiết bị và đồ dùng học tập trong quá trình dạy học. 
3. Phát triển kho video bài dạy minh họa, kho học liệu điện tử; xây dựng tài liệu hướng dẫn dạy học trực tuyến để hỗ trợ giáo viên tổ chức dạy học trực tuyến bảo đảm chất lượng; phân công các trường dạy học và ghi hình bài học theo môn học để tổ chức dạy học trên truyền hình, sử dụng trong dạy học trực tuyến. Lựa chọn giáo viên giỏi các môn học, hoạt động giáo dục để tổ chức xây dựng các video bài giảng hỗ trợ dạy học trực tuyến, dạy học trên truyền hình theo hướng dẫn của Bộ GDĐT; đồng thời sử dụng để hỗ trợ trực tiếp học sinh học tập trong trường hợp học sinh không có điều kiện tiếp cận học trực tuyến, học trên truyền hình. 
4. Tổ chức biên soạn, thẩm định Tài liệu giáo dục của địa phương của các khối lớp tiếp theo bảo đảm chất lượng và tiến độ. Tổ chức hiệu quả việc góp ý sách giáo khoa theo hướng dẫn của Bộ GDĐT; tổ chức lựa chọn, cung ứng, tập huấn sử dụng sách giáo khoa theo Chương trình GDPT 2018 chuẩn bị cho các năm học tiếp theo, bảo đảm kịp thời, chất lượng, đúng quy định…”