SKKN Một số biện pháp quản lý nhằm tăng cường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trường THPT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

• Lý do chọn đề tài

Công tác đổi mới quản lý giáo dục trong nhà trường hiện nay nói chung và quản lý đổi mới phương pháp dạy học nói riêng có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp đổi mới giáo dục. Trong thực tế hiện nay việc rèn kĩ năng sống của các em ở trường học còn thấp và nhiều hạn chế. Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh chưa có nét chuyển biến, nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên, phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh còn chiếu lệ, giáo viên luôn chú trọng đến việc học tốt và ngoan hiền. Xu hướng phát triển hiên nay đang có những thay đổi toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội và lối sống với tốc độ nhanh đã làm nảy sinh những vấn đề mà trước đây con người chưa gặp, chưa trải nghiệm, chưa phải ứng phó, đương đầu hoặc có những vấn đề đã xuất hiện trước đây nhưng nó chưa phức tạp, khó khăn và  đầy thách  thức như trong xã hội hiện đại nên con người dễ hành động theo cảm tính và không tránh khỏi rủi ro. Bên cạnh đó, để đến bến bờ thành công và hạnh phúc trong cuộc đời, con người sống trong xã hội trước đây ít gặp những rủi ro và thách thức như con người sống trong xã hội hiện đại 4.0 hiện nay. Do đó, con người trong xã hội hiện đại cần phải có kỹ năng sống để đáp ứng những thách thức và thời cơ trong quá trình toàn cầu hóa mà mục đích chính là nâng cao sự phát triển con người toàn diện hơn.

Trong tình hình phát triển xã hội hiện nay, thế giới đã và đang có những biến đổi sâu sắc về mọi mặt tác động đến đời sống kinh tế, chính trị và xã hội. Với một số chuẩn mực đạo đức, quy tắc ứng xử, phẩm chất đạo đức, lối sống của con người cũng bị ảnh hưởng bởi mặt trái của cơ chế thị trường. Thế hệ trẻ hôm nay dẽ dàng học đòi, bắt chước, tiêm nhiễm những thói hư tật xấu từ xã hội, từ mạng Internet…Trong các nhà trường, học sinh có xu hướng gia tăng về bạo lực học đường, về sự liều lĩnh, ứng phó không lành mạnh, dễ mắc các tệ nạn xã hội, sống ích kỉ, vô tâm, khép mình…đồng thời kĩ năng thực hành giao tiếp, kĩ năng phục vụ bản thân còn yếu, kém. Thực tế này đã khiến các nhà giáo dục đặc biệt quan tâm đến vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho thế hệ trẻ trong đó có học sinh THPT. Nhiều nước phát triển trên thế giới, thanh thiếu niên được học những kỹ năng sống về những tình huống sẽ xảy ra trong cuộc sống và họ biết cách đối diện và đương đầu với những khó khăn, biết cách vượt qua những khó khăn, cũng như biết cách tránh những mâu thuẫn, xung đột, bạo lực giữa người và người, biết cách đối phó thích ứng với các tai nạn như cháy, nổ, động đất, thiên tai. Như vậy, việc giáo dục “kỹ năng sống” cho học sinh, đặc biệt là học sinh THPT là vô cùng cần thiết. Có nhiều nguyên nhân khách quan như mặt trái của kinh tế thị trường và tiến trình hội  nhập quốc tế, nhưng theo các chuyên gia giáo dục, nguyên nhân sâu xa là do các em thiếu kỹ năng sống (KNS). Các em chưa bao giờ được dạy cách đương đầu

với những khó khăn của cuộc sống như cha mẹ ly hôn, gia đình phá sản, kết quả học tập kém… đã bị lôi cuốn vào lối sống thực dụng, đua đòi, không đủ bản lĩnh nói “không” với cái xấu. Các em không được dạy để hiểu về giá trị của cuộc  sống và những KNS. Vì vậy, mỗi chúng ta cần phải giáo dục cho thế hệ  học sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước biết và hiểu được thế nào là giá trị sống, kỹ năng sống và vai trò của nó đối với bản thân, gia đình và xã hội.

Để tăng cường công tác quản lý chương trình giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong giai đoạn hiện nay tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp quản lý nhằm  tăng cường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trường THPT Tân Kỳ 3” để nghiên cứu.

Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở lý luận, khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục KNS cho học sinh các trường THPT,  chúng tôi đề  xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giáo dục  kỹ  năng sống cho  học sinh trường THPT Tân Kỳ 3.

Nhiệm vụ nghiên cứu

Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục KNS cho học sinh THPT.

Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục  KNS cho học sinh trường THPT Tân Kỳ 3.

Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường THPT Tân Kỳ 3.

Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Một số biện pháp quản lý nhằm tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường THPT Tân Kỳ 3.

Đề tài được triển khai nghiên cứu ở trường THPT Tân Kỳ 3, huyện Tân Kỳ, tỉnh nghệ An.

Phương pháp nghiên cứu

Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Tiến hành thu thập tài liệu qua sách, báo, các văn bản liên quan đến đề tài. Trên cơ sở đó để phân tích, tổng hợp  và rút ra những vấn đề cần thiết của đề tài.

Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.

Đóng góp mới của đề tài

với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, là: “Đổi mới chương trình nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học,  hài hòa đức, trí, thể, mỹ; dạy người, dạy chữ và dạy nghề. Đổi mới nội dung  giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình  độ và ngành nghề; tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân.

Tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”, “Tiếp tục đổi  mới mạnh mẽ  phương pháp dạy và  học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo  và vận  dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự  học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học…”

PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG

• Khái niệm Kỹ năng sống

Với xu thế phát triển hiện nay thuật ngữ kỹ năng sống được người Việt Nam biết đến nhiều từ chương trình của UNICEF (1996) “Giáo dục kỹ năng sống để bảo vệ sức khỏe và phòng chống HIV/AIDS cho thanh niên trong và ngoài nhà trường”. Khái niệm kỹ năng sống được giới thiệu trong chương trình này bao gồm những kỹ năng sống cốt lõi như: kỹ năng tự nhận thức, kỹ  năng giao tiếp, kỹ năng xác định giá trị, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng kiên định và  kỹ năng đạt mục tiêu. Tham gia chương trình đầu tiên này có ngành Giáo dục và Hội chữ thập đỏ. Sang giai đoạn 2 chương trình này mang tên: “Giáo dục sống khỏe mạnh và kỹ năng sống”. Ngoài ngành giáo dục còn có Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam. Hội liên hiệp phụ nữ đã định nghĩa như sau: Kỹ năng sống là các kỹ năng thiết thực mà con người cần đến để có cuộc sống an toàn, khỏe mạnh và hiệu quả. Theo họ những kỹ năng cơ bản như: kỹ năng ra quyết định, kỹ năng từ chối, kỹ năng thương thuyết, đàm phán, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng nhận biết…  ở  đây kỹ năng giao tiếp được phân nhỏ để chị em phụ nữ dễ hiểu hơn. Khái niệm kỹ năng sống được hiểu với nội hàm đầy đủ và đa dạng hơn, đó là:

• Năng lực thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày.
• Hành vi làm cho cá nhân thích ứng và giải quyết có hiệu quả các thách thức của cuộc sống.
• Những kỹ năng liên quan đến tri thức, những giá trị.
• Năng lực đáp ứng và những hành vi tích cực giúp con người có thể giải quyết có hiệu quả những yêu cầu và thách thức của cuộc sống.
• Bốn trụ cột trong giáo dục là cách tiếp cận kỹ năng sống.