SKKN Một số giải pháp đưa trò chơi dân gian vật cù vào trong trường học nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa địa phương ở trường thpt

PHẦN I: MỞ ĐẦU 

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Nghị quyết số 29-NQ/TW (01/11/2013); Thông tư 32/2018/TT-BGDDT đều nhấn mạnh mục đích của đổi mới phương pháp dạy học trong chương trình GDPT 2018 chính là phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng qua đó hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất. Đặc biệt trong đó có nhấn mạnh nội dung “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn” (Nghị quyết số 29-NQ/TW). 

Trong nhiều nội dung mà Nghị quyết đề cập đến, có nội dung khá quan trọng đó là “Học đi đôi với hành; lí luận với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”. Học sinh đến trường không chỉ được tiếp cận về kiến thức mà quan trọng hơn là được rèn luyện để phát triển trí tuệ, thể chất, bồi dưỡng năng khiếu định hướng nghề nghiệp. Trong trường THPT, thông qua nhiều hoạt động chuyên môn, hoạt động ngoại khóa, chuyên đề… nhà trường lồng ghép việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Đó cách “Học đi đôi với hành; lí luận với thực tiễn, giúp học sinh nhận diện và xử lí tốt các tình huống cụ thể của cuộc sống. Bên cạnh đó, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cần phải tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh. Để làm được điều này, nhà trường cần phải chú ý đến việc phát triển kĩ năng thông qua việc đưa các trò chơi dân gian vào trường học 

Trò chơi dân gian không những nâng cánh cho tâm hồn mà còn giúp học sinh phát triển khả tư duy, sáng tạo, khéo léo mà quan trọng hơn là giáo dục học sinh biết gìn giữ bảo tồn nét đẹp văn hóa dân tộc. Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa địa phương trong trường học là nhiệm vụ chung của toàn xã hội trong đó giáo dục giữ vai trò quan trọng nhất, bằng con đường giáo dục và thông qua giáo dục, các giá trị về vật chất và tinh thần, các kinh nghiệm hoạt động thực tiễn, kinh nghiệm ứng xử, lối sống, ngôn ngữ, phong tục, tập quán… của các địa phương được lưu truyền, nối tiếp qua các thế hệ. Giáo dục giúp cho học sinh hiểu biết về truyền thống, bản sắc văn hóa địa phương từ đó biết tôn trọng, giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống văn hóa của dân tộc mình. Giáo dục văn hóa dân tộc (VHDT) trong trường phổ thông nhằm mục đích cung cấp cho học sinh (HS) những kiến thức cơ bản, những hiểu biết về vốn văn hoá truyền thống của địa phương mình. Giáo dục truyền thống văn hoá, còn bồi dưỡng ý thức dân tộc, nâng cao thái độ trân trọng di sản văn hoá dân tộc và sẽ hình thành ở HS tình cảm trong sáng, cao đẹp, yêu thương, gắn bó đoàn kết với cộng đồng. Đồng thời việc giáo dục bồi dưỡng giá trị văn hóa còn làm phong phú nội dung giáo dục đặc thù trong trường học, góp phần giáo dục cho học sinh nhân cách con người mới có tri thức và văn hoá, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội ở các địa phương huyện miền núi. 

Hiện nay, các trò chơi dân gian hiện nay ít được thế hệ trẻ quan tâm, điều đó dẫn đến việc duy trì và bảo tồn văn hóa ở các địa phương và trường học gặp nhiều khó khăn. Tốc độ đô thị hóa và sự du nhập của công nghệ, đặc biệt là các trò chơi điện tử đã thu hút giới trẻ một cách cuồng nhiệt. Thực tế, các trò chơi dân gian như bịt mắt bắt dê, nhảy dây, kéo co, nhảy bì … đã trở nên xa lạ, thậm chí không còn tồn tại trong nhà trường. Thay vào đó, các em bị cuốn vào những trò giải trí hiện đại như game, các cuộc thi ca hát, giải trí khác … Việc dành nhiều thời gian vào những trò chơi điện tử, sân chơi giải trí hiện đại đã “cướp” đi thời gian dành cho các trò chơi truyền thống của học sinh trong các nhà trường. Khi học sinh tiếp xúc nhiều với trò chơi công nghệ đã dẫn đến những hệ lụy đáng buồn như tự cô lập mình trong thế giới của công nghệ, trở thành nạn nhân của những trò game nguy hiểm, bỏ bê việc học, thành tích học tập giảm sút, ảnh hưởng đến sức khỏe, hao tốn tiền của, thậm chí dễ bị lôi kéo vào tệ nạn xã hội… 

Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm mà còn giúp học sinh rèn luyện khả năng ứng xử văn hóa, không sa vào những games bạo lực vô bổ đang tràn lan cũng như các tệ nạn xã hội đang nổi lên như một thách thức trong các trường học. 

Trong các trò chơi dân gian phổ biến ở địa bàn huyện Thanh Chương thì trò chơi Vật cù là trò chơi mang bản sắc văn hóa địa phương nhất, lại là trò chơi không tốn kém, không nguy hiểm, lại dễ chơi. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố chủ quan và khách quan mà trò chơi này chủ yếu đang diễn ra ở các địa phương trên chứ chưa xuất hiện nhiều trong trường học. Vấn đề ở chỗ, do khoảng cách lịch sử khá lớn, nên các em học sinh chưa thực sự hiểu hết được ý nghĩa của các trò chơi dân gian, trong đó có trò chơi Vật cù. Cho nên vai trò của người tổ chức quan trọng ở chỗ phải hiểu được tầm quan trọng cũng như ý nghĩa lớn lao của trò chơi Vật cù trong đời sống văn hóa của người dân địa phương. Đồng thời phải tạo được niềm đam mê, hứng thú thật sự cho học sinh trong quá trình tiếp nhận trò chơi này.  

Trong thời gian qua, ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách đã tích cực tổ chức một số trò chơi dân gian cho học sinh, trong đó có trò chơi Vật cù. Bản thân chúng tôi là giáo viên, trong quá trình giảng dạy, giáo dục học sinh luôn có nhiều biện pháp tích cực để cố gắng đưa trò chơi dân gian Vật cù vào trường học, duy trì và nhân rộng mô hình bằng hình thức lồng ghép vào các tiết sinh hoạt ngoại khóa, giờ Thể dục… Điều này có ý nghĩa không những tạo ra sân chơi lành mạnh, góp phần thực hiện hiệu quả phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa ở địa phương. 

Đó chính là lí do tôi quyết định chọn đề tài: Một số giải pháp đưa trò chơi dân gian Vật cù vào trong trường học nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa địa phương ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách. 

II. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

• Đề tài đã phân tích và hệ thống nội dung từ cơ sở lí luận đến cơ sở thực tiễn, qua đó đề xuất được một số giải pháp mới trong công tác giáo dục toàn diện của nhà trường hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. – Xác định được các nguyên tắc xây dựng giải pháp đưa trò chơi dân gian Vật cù vào trong trường học nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa địa phương ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.  
• Trình bày được phương pháp thực nghiệm, kết quả và bài học kinh nghiệm 

III. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG, MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

1. Phạm vi nghiên cứu  

• Một số giải pháp đưa trò chơi dân gian Vật cù vào trong trường học nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa địa phương. 
• Cách thức tổ chức trò chơi dân gian Vật cù trong trường THPT Nguyễn Sỹ Sách. 

2. Đối tượng nghiên cứu  

• Học sinh trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.  
• Tổ chức Đoàn thanh niên, giáo viên nhóm Thể dục, giáo viên chủ nhiệm trường THPT Nguyễn Sỹ Sách.  

3. Mục đích nghiên cứu 

3.1. Đối với nhà trường: 

• Nâng cao công tác quản lý, điều hành, triển khai chủ trương các mặt giáo dục ở nhà trường, địa phương. 
• Thông qua đội ngũ GVCN, GV Giáo dục thể chất (GDTC) và tổ chức Đoàn trường, nhà trường phát huy hơn nữa công tác giáo dục truyền thống văn hóa địa phương tại nhà trường 

3.2. Đối với giáo viên: 

• Ngoài kiến thức về chuyên môn, giáo viên có điều kiện tìm hiểu, mở rộng, nâng cao kiến thức văn hóa xã hội. 
• Góp phần đổi mới phương pháp dạy học, gắn lý thuyết với thực tiễn; đồng thời góp phần hình thành và hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa, văn minh, nâng cao ý thức, trách nhiệm cho thế hệ trẻ trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của dân tộc. 

3.3. Đối với học sinh: 

• Đề tài góp phần giáo dục kỹ năng sống cho học sinh vùng nông thôn trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa địa phương. 
• Nâng cao ý thức, trách nhiệm cho thế hệ trẻ trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của dân tộc. 

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

– Phương pháp phân tích, so sánh, quy nạp, đối chiếu, thực nghiệm. – Phương pháp thu thập, khảo sát, so sánh số liệu. 

V. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI 

Ngoài Mở đầu và Kết luận, Nội dung đề tài tập trung vào một số vấn đề chính như sau: 

1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 
2. Một số giải pháp đưa trò chơi dân gian Vật cù vào trong trường học nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa địa phương ở trường THPT Nguyễn Sỹ Sách. 
3. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của đề tài. 
4. Thực nghiệm và kết quả đạt được.