SKKN Một số giải pháp nâng cao hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường thpt

I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1.1. Lý do chọn đề tài 

  Trong bối cảnh cả nước thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 

Hội nghị trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo với nội dung cốt lõi là xác định mục tiêu chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Việc học của học sinh, sinh sinh viên theo đó sẽ “đi đôi với hành”, gắn chặt chẽ lý luận với thực tiễn… Vì vậy, thực hiện nghiên cứu khoa học, trải nghiệm được đánh giá là phương pháp hiệu quả để học sinh mở rộng vốn kiến thức cũng như kỹ năng mềm của bản thân; là cơ hội để học sinh áp dụng những kiến thức lý thuyết đã học vào việc giải quyết những vấn đề thực tiễn. Khi tiến hành thực hiện nghiên cứu khoa học, cùng với sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh sẽ có điều kiện để tiếp cận với các đề tài khoa học, bắt đầu định hình được cách thức, quy trình để thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học. Không chỉ vậy, hoạt động nghiên cứu khoa học còn góp phần phát huy tính năng động, sáng tạo; khả năng tư duy độc lập, tự học hỏi của học sinh. 

 Hằng năm, Bộ GD&ĐT tổ chức nhiều cuộc thi về khoa học như cuộc thi Khoa học kỹ thuật, tin học trẻ, sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng… nhằm giúp các em tự phát hiện ra năng khiếu, sở trường của chính mình từ những hoạt động nghiên cứu khoa học. Gắn chặt nghiên cứu khoa học với việc thúc đẩy giáo dục STEM, đưa nghiên cứu khoa học đồng hành cùng chủ trương Chuyển đổi số trong giáo dục, xây dựng môi trường học đường, môi trường xã hội tiến bộ, văn minh. Tuy nhiên hoạt động ý tưởng khoa học kỹ thuật ở trường THPT đâu đó vẫn còn mang nặng hình thức, chưa phát huy nhiều tính sáng tạo của học sinh, cũng như chưa thu hút được đông đảo giáo viên tham gia. 

 Hưởng ứng cuộc thi KHKT cấp trung học hàng năm của Bộ giáo dục và Đào tạo, trong những năm qua, Sở Giáo dục – Đào tạo Nghệ An đã gặt hái được nhiều thành công trên lĩnh vực này. Cùng với cơ chế cộng điểm ưu tiên và xét tuyển thẳng vào đại học, có thể nói cuộc thi KHKT hàng năm đang được nhiều học sinh đam mê khoa học kĩ thuật quan tâm. Tuy nhiên, các cuộc thi KHKT cấp trường chưa thực sự là sân chơi trí tuệ cho học sinh đam mê khoa học ở nhiều trường phổ thông. Việc tổ chức cuộc thi KHKT cấp trường vẫn còn nhiều vướng mắc và khó khăn trong việc lựa chọn các sản phẩm dự thi cấp Tỉnh. 

Hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường THPT tạo môi trường sáng tạo cho học sinh, giúp phát triển phong trào nghiên cứu, sáng tạo khoa học, kỹ thuật, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn cuộc sống cho học sinh THPT. Ngoài ra, thông qua cuộc thi có thể tìm kiếm các ý tưởng hay, sáng tạo để bồi dưỡng và phát triển thành sản phẩm dự thi KHKT cấp Tỉnh. Qua đó giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kĩ năng, tạo cơ hội học tập chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động sáng tạo khoa học, kỹ thuật của mình.  

 Tổ chức các hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật để kích thích hứng thú cho học sinh, giúp học sinh thể hiện năng lực sáng tạo của bản thân, tạo sân chơi bổ ích,lành mạnh là hết sức cần thiết trong công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay. Chính vì những lý do đó, chúng tôi lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường THPT”. 

1.2. Mục đích nghiên cứu 

• Xây dựng các hình thức tổ chức ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường học cho học sinh.  
• Xây dựng phong trào “Sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường THPT” nhằm tạo môi trường bổ ích cho các em học sinh rèn luyện kỹ năng, năng lực tự nghiên cứu, sáng tạo trong khoa học. Góp phần quan trọng trọng định hướng nghề nghiệp của cá nhân từng học sinh trong tương lai. 

1.3. Đối tượng nghiên cứu 

 – Hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật cho học sinh. – Các em học sinh THPT, tập trung vào các học sinh có sở thích và hứng thú về hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường học. 

1.4. Nội dung nghiên cứu 

• Nghiên cứu lý luận về hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật cho học sinh. 
• Nghiên cứu các hình thức tổ chức hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật cho học sinh nhằm kích thích hứng thú để học sinh phát triển các năng lực sáng tạo của mình. 
• Nghiên cứu xây dựng một số mô hình tổ chức ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường THPT. 
• Xây dựng phong trào “sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường THPT” nhằm tạo sân chơi bổ ích cho các em học sinh, từ đó giúp các em hình thành các kỹ năng, năng lực sáng tạo cần thiết. 

1.5. Phương pháp nghiên cứu 

Chúng tôi áp dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 

• Phương pháp sư phạm 
• Phương pháp quan sát thực tế 
• Phương pháp thống kê, phân tích và tổng hợp 

1.6. Đóng góp mới của đề tài 

Tìm hiểu, phân tích vai trò của hoạt động ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật 

ở trường phổ thông đối với việc phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh. 

Xây dựng các mô hình ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật ở trường THPT nhằm phát hiện, phát triển năng khiếu, năng lực sáng tạo cho học sinh. 

Xây dựng phong trào “ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật trong trường THPT” nhằm tạo sân chơi bổ ích cho các em học sinh, phát huy năng khiếu kinh doanh, quản lý tài chính, kỹ năng tổ chức quản lý cho học sinh. 

Góp phần định hướng, xây dựng và phát triển các ý tưởng khả thi thành các sản phẩm dự thi KHKT cấp trường, cấp Tỉnh.