SKKN Một số kinh nghiệm quản lý nhằm nân cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường THPT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Năm học 2019 – 2020 khi dịch bệnh Covid – 19 bắt đầu xuất hiện Trường THPT 

Diễn Châu 4 đã thực hiện dạy học trực tuyến theo văn bản hướng dẫn của cấp trên. Năm học 2021-2022 là năm đầu tiên ngành Giáo dục thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025; Nghị quyết số 50/NQ-CP (ngày 20/5/2021) của Chính phủ về 

Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội và văn bản chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giáo dục và đào tạo; cũng Quyết định ban hành Chương trình hành động của Bộ GDĐT triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. 

Năm học 2021-2021 toàn ngành Giáo dục tiếp tục thực hiện nhiệm vụ kép, vừa tích cực thực hiện các giải pháp phòng, chống dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, bảo đảm an toàn trường học; vừa ra sức phấn đấu khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ năm học, đáp ứng yêu cầu đổi mới và bảo đảm chất lượng giáo dục, đào tạo. 

 Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ, cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang đem lại  cho con người nhiều cơ hội phát triển cũng như đặt ra nhiều thách thức đối với các ngành, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đặc biệt ngành Giáo dục có ảnh hưởng và trực tiếp góp phần tạo ra những thay đổi đó, là ngành tiên phong trong lĩnh vực ứng dụng và khắc phục những khó khăn do cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đem lại. 

Dạy học trực tuyến là hình thức giáo dục phổ biến nhiều quốc gia. Trong bối cảnh hiện nay, dịch bệnh Covid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp, nhiều trường học được trưng dụng cho công tác phòng, chống dịch, nhiều công trình xây dựng, sửa chữa trường lớp bị tạm ngưng, còn có một số giáo viên, học sinh là F0 đang điều trị tại nhà hoặc khu cách ly hay bệnh viện. Chính vì thế hình thức dạy học trực tuyến là một lựa chọn phù hợp và được quan tâm nhất của đội ngũ nhà giáo ngành giáo dục. Làm thế nào để dạy học trực tuyến mang lại hiệu quả nhất đang là vấn đề khiến các nhà quản lý giáo dục, giáo viên, cha mẹ và học sinh quan tâm. 

 Vì vậy, ngày 30/3/2021 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 09/TT-

BGĐTquy định về quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến trong các cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên, để đảm bảo hoàn thành chương trình giáo dục theo quy định của Bộ GD&ĐT trước tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp khó lường,  

Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã đưa ra nhiều văn bản hướng dẫn tổ chức dạy học trực tuyến năm học 2021-2022 cho học sinh trong các cơ sở giáo dục phổ thông, GDNNGDTX trên địa bàn tỉnh.  

Trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu đóng trên địa bàn bắc Diễn Châu, tỉnh Nghệ An cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc của đại dịch covid-19. Hòa mình cùng thực hiện chủ trương “tạm dừng đến trường, không dừng việc học”, chúng tôi đã thực hiện dạy học trực tuyến đáp ứng nhu cầu giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh với tinh thần“ không bỏ lại học sinh nào ở phía sau”… 

Mặt khác,trong quá trình thực hiện, bản thân cán bộ quản lý, giáo viên dạy và học sinh cũng gặp nhiều khó khăn.  

Vấn đề đặt ra: Tổ chức dạy học trực tuyến, ai sẽ chịu trách nhiệm về chất lượng giảng dạy? Điều này cần được quy định rõ trong quy định của nhà trường. Việc giao trách nhiệm gần như toàn quyền cho giáo viên, từ xây dựng kế hoạch, triển khai đến đánh giá…liệu có đảm bảo công bằng giữa các học sinh của lớp học và toàn khối. 

Vì vậy, Ban giám hiệu nhà trường đã thực hiện xây dựng kế hoạch quản lý và dạy học trực tuyến và với sự tìm tòi, sáng tạo linh hoạt trong cách quản lý, tổ chức dạy học, trường THPT Diễn Châu 4 chúng tôi đã có được kết quả đáng ghi nhận. 

Xuất phát từ thực trạng dạy học trực tuyến của ngành giáo dụcnói chung, tỉnh Nghệ An và trường THPT Diễn Châu 4 nói riêng, để nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường, chúng tôi đã lựa chọn: “MỘT SỐ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC DẠY HỌC TRỰC TUYẾN TẠI TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4, HUYỆN DIỄN CHÂU, TỈNH NGHỆ AN ” làm SKKN.  

• Mục đích nghiên cứu 

2.1. Duy trì việc dạy học của nhà trường trong trường hợp không thể đến trường. 

• Đưa ra phương án tổ chức dạy học hợp lý, giúp giáo viên, học sinh thực hiện chương trình học tập năm học 2021-2022 trong thời gian nghỉ học, nghỉ dạy tại trường để phòng chống Covid-19 với phương châm “tạm dừng đến trường, không dừng việc học” và giáo viên diện f0, f1 không thể dạy trực tiếp cũng có thể tham gia dạy học trực tuyến cho học sinh tại các đơn vị lớp học. 
• Mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, tạo điều kiện để học sinh được học ở mọi nơi, mọi lúc. 

1. Kết hợp với dạy học trực tiếp để nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. 

-Thực hiện nâng cao chất lượng dạy học và hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông. 

1. Nâng cao khả năng ứng dụng CNTT của giáo viên, nhân viên và học sinh trong nhà trường, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số các hoạt động giáo dục của nhà trường.  

• Phát triển năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học; thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành Giáo dục. 

2.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý có hiệu quả việc dạy học trực tuyến ở trường THPT Diễn Châu 4. 

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 

• Các phần mềm và Wedsize có ứng dụng dạy học trực tuyến. 
• Các giải pháp quản lý việc dạy học trực tuyến của giáo viên, học sinh trường THPT 

Diễn Châu 4 

• Phương pháp nghiên cứu 

1. 1. 1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Đọc và tìm hiểu các tài liệu liên quan đến dạy học trực tuyến. 
      2. Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm so sánh kết quả đánh giá học sinh qua từng giai đoạn, để kiểm chứng các hình thức đã nghiên cứu có phù hợp chưa và có mang lại kết quả tốt không. 
      3. Phương pháp đàm thoại: Tăng cườngsinh hoạt chuyên môn, trao đổi các kinh nghiệm với đồng nghiệp trong  trường, trong huyện và tỉnh để có thêm nhiều phương pháp hay, cách thức tiếp cận bài dạy có hiệu quả cao nhất… 
      4. Phương pháp thống kê toán học để đánh giá kết quả thực nghiệm 

• Tính mới và đóng góp của đề tài 

Nghiên cứu về dạy học trực tuyến thì có rất nhiều tác giả đã đề cập tới, chủ yếu giải quyết các vấn đề của một tiết dạy, bài dạy hoặc một khó khăn chung; tuy nhiên công tác quản lý để nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến thì chưa có tác giả nào đề cập tới.  

Trước diễn biến của dịch Covid-19, ngành giáo dục các địa phương cũng như mỗi đơn vị trường học đã chủ động chuẩn bị phương án dạy học trực tuyến, trực tiếp và kết hợp. Mục tiêu không để gián đoạn việc học và không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau. 

Trong điều kiện nhiều nơi hiện chưa thể thực hiện hình thức dạy học truyền thống, thì dạy học online được xem là giải pháp tối ưu, nhằm đảm bảo tiến độ chương trình, kế hoạch năm học. 

Mặc dù đang bị “mắc kẹt” ở tâm dịch nhưng các em học sinh vẫn khát khao được đến trường, được đi học. Trong bối cảnh đó, nhiều phương án dạy học đã được trường THPT Diễn Châu 4 linh hoạt triển khai để tránh thiệt thòi cho học sinh, tạo nên những lớp học “ghép”; những “Trường quay” trong lớp học. 

Những cố gắng của  nhà trường, thầy cô đã thực sự làm ấm lòng phụ huynh, học sinh đang ở phương xa. Và đó sẽ là động lực để tiếp thêm niềm tin cho các em và để toàn ngành Giáo dục thực hiện mục tiêu “nghỉ dịch nhưng không nghỉ học”… 

Áp dụng nhiều tình huống linh hoạt, phù hợp đảm bảo việc thực hiện mục tiêu kép hiện nay, được Báo Nghệ An và Truyền hình Nghệ An, Báo Giáo dục thời đại làm phóng sự tuyên truyền cho các trường, các cấp học áp dụng đạt hiệu quả cao. 

Các biện pháp trong SKKN đã đáp ứng được nhu cầu học tập, giảng dạy mọi lúc, mọi nơi của học sinh và giáo viên. 

Cán bộ quản lý có thể thực hiện dự giờ, kiểm tra việc dạy- học của GV, HS bất cứ thời gian nào. 

Tạo cho học sinh hứng thú trong học tập theo mô hình mới ở Việt Nam, rèn luyện tính tự giác, phát huy năng lực tự học trong học sinh. 

Giúp giáo viên tự tin và có thêm kỹ năng dạy học online qua Internet 

Phụ huynh hăng hái và hỗ trợ các em học sinh, tin tưởng giáo viên về hiệu quả giảng dạy và chất lượng giáo dục của nhà trường. 

PHẦN II.  NỘI DUNG 

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 
2. Khái niệm:  

• Hình thức tổ chức dạy học: là cách tiến hành tổ chức quá trình học tập cho học sinh phù hợp với mục đích, nội dung bài học nhằm đạt được kết quả tối ưu cho bài học.  Hình thức tổ chức dạy học đa dạng: Căn cứ vào địa điểm diễn ra quá trình dạy học, có hình thức tổ chức dạy học trên lớp và ngoài lớp. Căn cứ theo cách chỉ định số lượng học sinh tham gia học tập, có dạy học toàn lớp, theo nhóm hoặc cá nhân…Mỗi hình thức đều có những đặc điểm riêng, có chức năng và vai trò nhất định trong quá trình dạy học, song giữa các hình thức tổ chức dạy học luôn có có sự liên hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ lẫn nhau.Trong đó, hình thức dạy học trên lớp là hình thức tổ chức dạy học cơ bản hiện nay. 
• Dạy học trực tuyến: Dạy học trực tuyến (hay còn gọi là e-learning) là phương thức học ảo thông qua máy vi tính, điện thoại thông minh nối mạng đối với một máy chủ ở nơi khác. Giáo viên có thể truyền tải hình ảnh và âm thanh qua đường truyền băng thông rộng hoặc kết nối không dây (WiFi, WiMAX), mạng nội bộ (LAN). 

Dạy học trực tuyến (online), dạy học lai ghép (Hybrid), dạy học phối hợp (blended) trực tuyến với trực tiếp (trực diện) là giải pháp được nhiều quốc gia và các tổ chức giáo dục lựa chọn trong thời kỳ COVID-19. Trong đó, dạy học trực tuyến phương pháp giảng dạy khá hiệu quả mà giáo viên và học sinh, sinh viên cần áp dụng một cách có định hướng để truyền tải kiến thức đến học sinh, sinh viên một cách linh hoạt, giúp cho người học theo được mạch bài giảng đạt được mục tiêu của bài học và môn học… Dạy học trực tuyến đã, đang và sẽ trở thành xu hướng được tăng cường, củng cố và dần trở thành một xu thế tất yếu, nhiệm vụ chính trong các nhiệm vụ triển khai năm học để thích ứng với tình hình mới. 

+ Ưu điểm 

Tiết kiệm chi phí: Dạy học trực tuyến giúp tiết kiệm chi phí đi lại, thuê phòng học và các chi phí khác cho người dạy và người học 

Dạy học mọi lúc, mọi nơi: Người dạy và người học có thể chủ động sắp xếp lịch học mà không phụ thuộc vào thời gian, không gian, thời tiết hay bất cứ tổ chức trường học nào. 

Chủ động lựa chọn các chương trình học mong muốn: Người học có thể chọn bất cứ chương trình học nào mà mình yêu thích trên các nền tảng học trực tuyến. 

Tiết kiệm thời gian học tập: Người học và người dạy có thể tiết kiệm được thời gian đi lại. Bên cạnh đó, việc học trực tuyến giúp người học có thể rút ngắn thời gian học tập của mình vì không phụ thuộc vào các yếu tố khác. 

+ Nhược điểm 

Bên cạnh những ưu điểm trên, dạy học trực tuyến vẫn còn một số nhược điểm như: 

Phụ thuộc vào kết nối mạng: Nếu kết nối mạng chậm/mất kết nối mạng, buổi học sẽ bị gián đoạn. Điều này ảnh hưởng đến tâm trạng của người dạy, người học và tiến trình bài giảng. 

 Phụ thuộc sự chủ động, tính kỷ luật của người học: Người dạy khó có thể quản lý, kiểm tra đôn đốc việc học của người học. Người học ít có cơ hội trao đổi với người dạy và bạn bè nên giảm hứng thú học tập. Vì thế, dạy học trực tuyến đòi hỏi mỗi người học phải có ý thức tự giác, kỷ luật cao. 

+ Các hình thức dạy học trực tuyến: Theo tài liệu nghiên cứu về “ Đảm bảo chất lượng trong dạy học trực tuyến ” của trung tâm nghiên cứu giáo dục đại học, việc ứng dụng dạy học trực tuyến được thực hiện theo 3 cách sau: 

Cách 1: Dạy học trực tiếp theo cách truyền thống: Trong thời gian học sinh có thể tham dự các bài giảng trực tiếp trên lớp thì giáo viên có thể sử dụng CNTT để cung cấp thêm nguồn tài liệu cho hs tham khảo, cung cấp thêm tài nguyên giáo dục, cán bộ quản lý ứng dụng trong quản trị dạy học… 

Cách 2: Dạy học hoàn toàn trực tuyến: có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức. Hiện nay, chương trình học của học sinh trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, giáo viên cung cấp giảng dạy hoàn toàn trực tuyến, không yêu cầu học sinh phải đến lớp. Tài nguyên học tập được cung cấp trực tuyến, các hoạt động tương tác, liên lạc, đánh giá diễn ra thông qua một hệ thống quản lý học tập hoặc các nền tảng công nghệ- kỹ thuật khác. 

Cách 3: Dạy học hỗn hợp: là phương thức phổ biến nhất trong giai đoạn hiện nay. Học sinh có thể tham dự một số giờ học trực tuyến/ trực tiếp nhưng đồng thời cũng truy cập tài nguyên, tương tác với giáo viên và giữa học sinh với học sinh; tham gia các hoạt động học tập trong môi trường trực tuyến. Bên cạnh đó, một phần chương trình học có thể cung cấp cho học sinh hoàn toàn trực tuyến. 

• Quản lý: 

Theo từ điển Giáo dục học: là hoạt động hay tác động có định hướng, có chủ định của chủ thể quản lý( người quản lý) đến khách thể quản lý ( người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức. Dựa vào vai trò các nguồn lực trong quản lý, tác giả Trần Kiếm khẳng định: “ Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động,phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực ( nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức ( chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất”. 

Từ những điểm chung của các quan niệm trên, có thể hiểu: Quản lý là những tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý đến đối tượng và khách thể quản lý trong một tổ chức, bằng việc sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục tiêu đặt ra.