SKKN Một số kinh nghiệm tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp thông qua các cuộc thi trên mạng internet

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Trong bối cảnh đất nước đang bước vào con đường hội nhập với quốc tế, giáo dục cho học sinh đầy đủ các tố chất: Đức, Trí, Thể, Mỹ là một yêu cầu mà các trường phổ thông phải chú trọng. Để hình thành cho học sinh những tố chất đó, bên cạnh tri thức được tuyền đạt, tiếp thu trên lớp học thì hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những phương thức giáo dục cho học sinh kỹ năng sống, kỹ năng tổ chức ứng dụng vào thực tiễn những kiến thức đã học, phát triển năng khiếu, hình thành cho các em thói quen tìm hiểu, khám phá những điều mới mẻ trong cuộc sống để trở thành một công dân toàn cầu. 

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) ở trường phổ thông là hoạt động được tổ chức diễn ra ngoài giờ lên lớp chính khóa nhằm giáo dục học sinh theo mục tiêu giáo dục. Là sự tiếp nối hoạt động giáo dục trên lớp, là con đường gắn lý thuyết với thực tế, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức và hành động. 

Hoạt động GDNGLL, một trong những mảng hoạt động giáo dục quan trọng ở nhà trường phổ thông, đặc biệt là THPT. Hoạt động này có ý nghĩa rất lớn đối với quá trình giáo dục học sinh đó là: hỗ trợ đắc lực cho hoạt động giảng dạy trên lớp, bởi thời gian trên lớp của học sinh chỉ có giới hạn, giáo viên khó có thể đi sâu vào những chi tiết, cung cấp cho học sinh nhiều kiến thức ngoài sách giáo khoa, góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học sinh. Nội dung của hoạt động NGLL rất phong phú và đa dạng, thể hiện qua các hoạt động do nhà trường tổ chức như: hoạt động văn hóa, hoạt động văn nghệ, TDTT, tham quan, lao động, các hoạt động xã hội… Người giáo viên có thể giải quyết vấn đề này ở những buổi tổ chức HĐNGLL, nếu biết khéo lồng ghép. Nhờ đó mà các kiến thức tiếp thu được ở trên lớp có cơ hội được áp dụng, mở rộng thêm qua thực tế, đồng thời có tác dụng nâng cao hứng thú học tập cho HS đối với các tiết học chính khóa. 

Hoạt động GDNGLL còn góp phần tạo ra năng lực tổ chức các hoạt động cá nhân của học sinh, giúp học sinh hoàn thiện nhân cách và phát triển óc sáng tạo, sự hoạt bát. Không ít những trường hợp, những tài năng khác của học sinh được bộc lộ và phát hiện ở chương trình này. 

Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay, do dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp và kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác giáo dục học sinh nói chung và công tác tổ chức các HĐ NGLL trong trường học nói riêng. Tất cả các hoạt động giáo dục đều thực hiện thông qua hình thức trực tuyến qua mạng internet trong thời gian dài, học sinh không được tham gia trực tiếp các hoạt động giáo dục trong nhà trường nhằm vừa đảm bảo an toàn cho trường học, vừa thực hiện đúng tiến độ kế hoạch giáo dục trong năm học. 

Trường THPT Thanh Chương 1 cũng không đứng ngoài thực trạng đó. Trong thời gian qua, nhà trường vừa thực hiện nghiêm túc công tác phòng, chống dịch, vừa linh hoạt, thích ứng, chủ động xây dựng các giải pháp nhằm hoàn thành kế hoạch giáo dục một cách hiệu quả, trong đó quan tâm việc tổ chức các HĐ NGLL cho học sinh. Xuất phát từ những lý do khách quan, chủ quan như đã phân tích, với cương vị là một Bí thư Đoàn thanh niên trực tiếp tham gia quản lí, giáo dục học sinh của nhà trường, tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu đề tài:“Một số kinh nghiệm tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp thông qua các cuộc thi trên mạng internet”. 

2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu  

2.1. Phạm vi nghiên cứu 

Một số kinh nghiệm tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp thông qua các cuộc thi trên mạng internet 

Phạm vi thời gian: Đề tài này thực hiện suốt trong 2 năm học từ 2020-2021 đến 2021 – 2022.  

2.2. Đối tượng nghiên cứu 

HĐ NGLL và một số kinh nghiệm tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp thông qua các cuộc thi trên mạng internet. 

3. Mục đích nghiên cứu 

Nghiên cứu vấn đề này, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường. Chính từ các HĐ NGLL như tham gia các cuộc thi, hội thi, các hoạt động sân khấu hóa, … đã góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách của học sinh. Thông qua các HĐNGLL phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, hình thành kỹ năng làm việc nhóm, rèn luyện kỹ năng nói và tự tin thể hiện bản thân trước đám đông. Giúp cho học sinh biết làm chủ bản thân, thích ứng và có kỹ năng để giải quyết những tình huống khó khăn trong cuộc sống hàng ngày, tạo niềm tin, niềm vui và hứng thú trong học tập. Mặt khác, nó tạo tiền đề cho giáo viên phát huy sự sáng tạo, linh hoạt trong quá trình tổ chức HĐ NGLL cho học sinh. 

4. Phương pháp nghiên cứu 

• Phương pháp tra cứu tài liệu. 
• Phương pháp phân tích tổng hợp kinh nghiệm. 
• Phương pháp điều tra. 
• Phương pháp thống kê và xử lí số liệu. 
• Phương pháp phân tích tổng hợp. 
• Phương pháp kiểm tra đánh giá. 

5. Nhiệm vụ nghiên cứu 

Từ những nhận định ban đầu, tôi xác định một số nhiệm vụ nghiên cứu sau:  

• Phân tích thực trạng việc tổ chức các HĐ NGLL ở trường THPT nói chung và trường THPT Thanh Chương 1 nói riêng.  
• Xây dựng các hoạt động NGLL thông qua các cuộc thi trên mạng internet trong công tác chỉ đạo và triển khai nhằm tạo thêm cơ hội cho học sinh được tham gia và rèn luyện các kỹ năng sống. 
• Đánh giá kết quả thực nghiệm đề tài trong các năm học: 2020-2021; 2021-2022. 

6. Đóng góp của đề tài 

Đề tài một số kinh nghiệm tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp thông qua các cuộc thi trên mạng internet là giải pháp mới giải quyết một số vấn đề sau: 

Giúp các giáo viên có cái nhìn rõ ràng, cụ thể hơn về đổi mới, sáng tạo, linh hoạt trong việc tổ chức các HĐ NGLL cho học sinh, đó là nhiệm vụ đã và đang rất quan trọng của ngành giáo dục, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục góp phần hình thành con người mới và nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên trong quá trình dạy học và giáo dục. 

Rèn luyện và định hướng cho các em những con đường sống tích cực trong xã hội hiện đại trong ba mối quan hệ cơ bản: con người với chính mình; con người với tự nhiên; con người với các mối quan hệ xã hội. Từ đó, các em tích cực tham gia và yêu thích các hoạt động NGLL. Bên cạnh đó giúp các em hình thành một số năng lực cơ bản của người lao động trong thời đại mới (khả năng lập kế hoạch làm việc, khả năng hợp tác, khả năng thuyết trình, khả năng tự khẳng định mình….). 

Đề tài hướng tới giải quyết vấn đề: Trong tình hình dịch bệnh kéo dài, học sinh không được tới trường, mọi hoạt động giáo dục thông qua trực tuyến là chủ yếu, làm ảnh hưởng đến tâm sinh lý của học sinh. Sự gia tăng những biểu hiện thiếu kỹ năng sống của hầu hết học sinh vài năm trở lại đây như không thể hiện được khả năng của bản thân; khó hòa nhập; có thái độ tiêu cực khi mâu thuẫn với bè bạn, gia đình, thầy cô giáo; lúng túng khi xử lý những tình huống phát sinh trong cuộc sống; cách học cách sống không khoa học, hiệu quả; …  

Đề tài xây dựng được một số hoạt động NGLL thông qua các cuộc thi trên mạng internet, được sử dụng sáng tạo, linh hoạt nhằm rèn luyện và hình thành các kỹ năng sống cần thiết cho học sinh góp phần giúp học sinh đạt được mục đích: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”. 

Đề tài lồng ghép các kiến thức lý thuyết (thực tiễn) vào từng hoạt động NGLL cụ thể và cho học sinh tham gia, trải nghiệm, thể hiện bản thân. Từ đó, học sinh thấy được sự cần thiết phải tham gia các hoạt động NGLL để tự hoàn thiện bản thân mình.  

PHẦN 2. PHẦN NỘI DUNG 

1. Cơ sở lý luận 

1.1. Các khái niệm về HĐ NGLL 

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động giáo dục được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm góp phần thực thi quá trình đào tạo học sinh, đáp ứng những nhu cầu đa dạng của đời sống xã hội. Hoạt động này do nhà trường quản lý, tiến hành ngoài giờ dạy học trên lớp (theo chương trình, kế hoạch dạy học). Nó được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường hoặc trong đời sống xã hội, được diễn ra trong suốt năm học và cả thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình giáo dục, làm cho quá trình đó có thể được thực hiện mọi nơi, mọi lúc. 

Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt: “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là việc tổ chức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của HS về khoa học kỹ thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân văn, văn hóa văn nghệ, thẩm mỹ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí… để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách”  

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT giúp các em HS có cơ hội tham gia các hoạt động thực tiễn. HS khi được hoà mình vào đời sống xã hội sẽ có thêm những hiểu biết, học thêm được kinh nghiệm giao tiếp… để làm tăng thêm vốn sống của mình, để rèn luyện mình trở thành những người có nhân cách. 

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có quan hệ chặt chẽ với các hoạt động dạy học và tạo điều kiện gắn lý thuyết với thực hành, thống nhất giữa nhận thức với hành động góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển các kỹ năng, tình cảm, niềm tin, tạo cơ sở cho việc phát triển nhân cách toàn diện HS trong giai đoạn hiện nay. 

1.2. Vị trí, vai trò của HĐ NGLL 

1.2.1. Vị trí 

Quá trình dạy học và quá trình giáo dục là những bộ phận của quá trình sư phạm tổng thể. Trong quá trình dạy học, ngoài việc truyền thụ cho HS những tri thức khoa học cơ bản và có hệ thống còn phải luôn mang lại hiệu quả giáo dục nhân cách cho các em. Ngược lại, trong quá trình giáo dục, ngoài việc hình thành cho HS ý thức và niềm tin, về thái độ ứng xử đúng đắn trong các quan hệ giao tiếp hàng ngày, về hành vi và kỹ năng hoạt động còn phải tạo cơ sở để HS bổ sung và hoàn thiện những tri thức đã học ở trên lớp. Quá trình dạy học giáo dục diễn ra ở hai hoạt động chủ yếu: Hoạt động dạy học trên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Vì thế, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một bộ phận cấu thành trong hoạt động giáo dục. 

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là cầu nối tạo ra mối liên hệ hai chiều giữa nhà trường với xã hội. Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhà trường có điều kiện phát huy vai trò tích cực của mình đối với cuộc sống. Mỗi địa phương trên địa bàn quận, huyện, thị xã đều có một hoặc nhiều trường THPT. Nhà trường thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp như lao động xã hội, văn hoá, văn nghệ, lao động sản xuất… để phục vụ cuộc sống, xã hội, gắn nhà trường với địa phương. 

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là điều kiện và phương tiện để huy động sức mạnh cộng đồng cả về vật chất và tinh thần nhằm thúc đẩy sự phát triển của nhà trường và sự nghiệp giáo dục nói chung. 

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vị trí quan trọng trong quá trình giáo dục học sinh nói chung và càng quan trọng đối với học sinh THPT, lứa tuổi đang tập làm người lớn. Ở lứa tuổi này, nét nổi bật về tính cách của các em là khuynh hướng ham hoạt động, năng động, tự lập, ham hiểu biết. Các em mạnh dạn hơn, suy nghĩ táo bạo hơn, có những nhu cầu mới hơn, đặc biệt là nhu cầu về hoạt động. Mặc dù hoạt động học tập vẫn là chủ đạo, song nội dung và tính chất hoạt động học tập ở lứa tuổi này khác rất nhiều so với các lứa tuổi trước. Nó đòi hỏi ở các em tính năng động và độc lập cao hơn, tư duy logic nhiều hơn. 

Vì vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với lứa tuổi học sinh THPT có vị trí then chốt trong quá trình giáo dục, nhằm điều chỉnh, định hướng quá trình giáo dục toàn diện đạt hiệu quả.