MỤC LỤC

s

1. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN…………………………………………………..1

• Tên sáng kiến : Nâng cao hiệu quả dạy học chủ đề truyện dân gian thông qua việc thiết kế và sử dụng phiếu học tập (Chương trình Ngữ văn 10)……………… 1

• Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:…………………………………………………………………….1

• Phạm vi áp dụng: Nâng cao hiệu quả dạy học chủ để truyện dân gian thông qua việc thiết kế và sử dụng phiếu học tập (Chương trình Ngữ văn 10)……………… 1

• Thời gian áp dụng: Từ tháng 9 năm 2021 tháng đến tháng 1 năm 2022………… 1

• Tác giả:…………………………………………………………………………………………………… 1 II. MÔ TẢ SÁNG KIẾN………………………………………………………………………………1

1. Tình trạng các giải pháp đã biết……………………………………………………………….1 2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến…………………………………..2

2.1. Mục đích giải pháp………………………………………………………………………………….2 2.2. Nội dung giải pháp………………………………………………………………………………….3

2.2.1. Cơ sở lí luận……………………………………………………………………………………….. 3

1. Khái niệm………………………………………………………………………………………..3
2. Các dạng phiếu học tập……………………………………………………………………. 3
3. Vai trò của phiếu học tập………………………………………………………………….3
4. Cấu trúc và quy trình sử dụng phiếu học tập………………………………………. 4
5. Các nguyên tắc xây dựng phiếu học tập………………………………………………5

2.2.2. Giải pháp thiết kế, sử dụng phiếu học tập trong dạy học chủ đề

truyện dân gian (Chương trình Ngữ văn 10)……………………………………………….. 6

1. a) Giải pháp 1: Giáo viên nghiên cứu nội dung của chủ đề truyện dân gian để thiết kế bộ phiếu học tập phù hợp với chương trình và đối tượng học sinh…………..6 b) Giải pháp 2: Nắm rõ và thực hiện đúng Quy trình thiết kế phiếu học tập…………7
2. c) Giải pháp 3: Thiết kế phiếu học tập theo trình tự các hoạt động trong tiến trình dạy học các văn bản Truyện dân gian Việt Nam, Ngữ văn 10 – ban cơ bản………….8 c1) Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong hoạt động khởi động (Phiếu học

tập số 1)……………………………………………………………………………………………………. 9

c2) Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong hoạt động Hình thành kiến thức

(phiếu được GV thiết kế sẵn)……………………………………………………………………..13

c2) Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong hoạt động luyện tập, vận dụng và

mở rộng sáng tạo………………………………………………………………………………………24

2.2.3. Thực nghiệm sư phạm……………………………………………………………………… 27 a) Phạm vi, đối tượng áp dụng………………………………………………………………………27

1. Thời gian thực nghiệm……………………………………………………………………………..28
2. Giáo án thực nghiệm (Phụ lục)………………………………………………………………….28
3. Tiêu chí đánh giá……………………………………………………………………………………..28

2.3. Tính mới……………………………………………………………………………………………… 28

• Khả năng áp dụng của giải pháp…………………………………………………………….29

• Hiệu quả của đề tài…………………………………………………………………………………29

4.1. Kết quả nghiên cứu thu được do áp dụng biện pháp……………………………….29

3.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng

kiến………………………………………………………………………………………………………… 30

• Danh sách người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu:………………. 31

• Những thông tin cần được bảo mật: không……………………………………………..32

• Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến………………………………………….32

• Tài liệu gửi kèm:…………………………………………………………………………………….3
  

1. MÔ TẢ SÁNG KIẾN
2. Tình trạng các giải pháp đã biết

Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên – học sinh theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.

Chương trình giáo dục tổng thể 2018 đã nêu rõ “Ngữ văn là môn học mang tính công cụ và tính thẩm mĩ – nhân văn; giúp học sinh có phương tiện giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường; đồng thời cũng là công cụ quan trọng để giáo dục học sinh những giá trị cao đẹp về văn hóa, văn học và ngôn ngữ dân tộc; phát triển ở học sinh những cảm xúc lành mạnh, tình cảm nhân văn, lối sống nhân ái, vị tha,…”. Thông qua các văn bản ngôn từ và những hình tượng nghệ thuật sinh động trong các tác phẩm văn học, bằng hoạt động đọc, viết, nói và nghe, môn Ngữ văn có vai trò to lớn trong việc giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp cũng như các năng lực cốt lõi để sống và làm việc hiệu quả, để học suốt đời.

Công nghệ thông tin hiện nay được vận dụng nhiều trong dạy học, trong tất cả các khâu từ dạy – học đến kiểm tra đánh giá. Các bài học Ngữ văn có đặc trưng là mối liên hệ lôgic theo thời gian, các bài học gắn kết với nhau theo đúng trình tự trước sau không thể thay đổi. Để nắm được bài học mới, học sinh cần có tâm thế thoải mái nhất khi bước vào bài học. Ứng dụng công nghệ thông tin tạo các trò chơi trong phần khởi động cho bài học sẽ tạo hứng thú, hấp dẫn cho học sinh, tạo hưng phấn cho các em vào bài học mới.

Chủ đề truyện dân gian trong chương trình Ngữ văn lớp 10 thuộc bộ phận Văn học dân gian Việt Nam. Văn học dân gian Việt Nam, là các tác phẩm tự sự dân gian với dung lượng dài, có nhiều sự việc và chi tiết. Việc tiếp cận và chiếm lĩnh tác phẩm tương đối khó khăn nếu như giáo viên và học sinh không nắm rõ từng sự việc, sự việc tiêu biểu; chi tiết, chi tiết tiêu biểu.

Phiếu học tập là những tờ giấy, được giáo viên thiết kế dưới nhiều dạng khác nhau: sơ đồ, bảng, biểu, tranh ảnh…theo nội dung bài học để học sinh tìm hiểu, tiếp cận kiến thức bài học nhằm kích thích tư duy độc lập, sự sáng tạo đặc biệt là rèn luyện năng lực tư duy cho HS. Phiếu học tập được coi là phương tiện hỗ trợ trong việc tương tác giữa giáo viên với học sinh, giữa giáo viên, học sinh với bài học và giữa các học sinh với nhau. Như vậy, việc thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong giảng dạy nói chung là cần thiết để học sinh phát huy tốt năng lực tự học, tư duy, sáng tạo,… dưới sự dẫn dắt, gợi ý của giáo viên.

Trong các thể loại văn học được đưa vào giảng dạy trong chươnng trình Ngữ văn 10 hiện nay, truyện dân gian là những tác phẩm tự sự dân gian phản ánh cuộc đấu tranh trong xã hội, thể hiện tình cảm, đạo đức, mơ ước của nhân dân, về hình thức thường mang nhiều yếu tố thần kì, tượng trưng và ước lệ. Các tác phẩm truyện dân gian khá dài nên thiết kế phiếu học tập dưới dạng sơ đồ, bảng biểu, tranh ảnh…dễ dàng giúp học sinh nắm bắt được các sự việc, sự việc tiêu biểu, chi tiết, chi tiết tiêu biểu, nhân vật…một cách dễ dàng mà không mất nhiều thời gian.

• Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến

• Mục đích giải pháp

Mục đích của giải pháp là nghiên cứu lý luận, tìm hiểu thực trạng để từ đó đưa ra trình tự, cách thức tổ chức tổ dạy học chủ đề truyện dân gian thông qua việc thiết kế phiếu học tập góp phần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh và nâng cao chất lượng dạy và học mộ môn đặc biệt là chủ đề truyện dân gian (Chương trình Ngữ văn 10).

• Nội dung giải pháp

2.2.1. Cơ sở lí luận

• Khái niệm

Phiếu học tập là những tờ giấy rời, in sẵn những công tác độc lập hay làm theo nhóm nhỏ, được phát cho học sinh để học sinh hoàn thành trong một thời gian ngắn của tiết học (từ 5 – 10 phút). Trong mỗi Phiếu học tập có ghi rõ một vài nhiệm vụ nhận thức nhằm hướng tới hình thành kiến thức, kĩ năng hay rèn luyện thao tác tư duy để giao cho học sinh (Nguyễn Đức Thành, tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THPT chu kì 3, nhà xuất bản đại học sư phạm

Theo tác giả Đặng Thành Hưng thì “trong Phiếu học tập có thể là văn bản, biểu số liệu, hình ảnh, sơ đồ…, tóm tắt hoặc trình bày bằng những cấu trúc nhất định một lượng thông tin, dữ liệu hoặc sự kiện xuất phát cần thiết cho người học”. (Sử dụng phiếu học tập trong dạy học hợp tác)