SKKN Nâng cao hứng thú học tập cho học sinh bằng cách thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Sinh trưởng và phát triển ở thực vật, Sinh học 11

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Trong tình hình xã hội hiện nay với sự bùng nổ của thông tin, khoa học phát triển như vũ bão đã tác động mạnh mẽ đến các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trước yêu cầu đổi mới của thời đại, trong giáo dục cũng đòi hỏi phải đổi mới mục tiêu, đổi mới nội dung và phương pháp dạy học. Thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng, ngành Giáo dục- Đào tạo nước ta đang tiến hành cuộc cách mạng cải cách giáo dục trên cả 3 mặt: Nội dung- Mục tiêu- Phương pháp. Nội dung và chương trình của sách giáo khoa cũng đang được thay đổi để phù hợp với yêu cầu của thời đại. Đổi mới phương pháp trong dạy học không chỉ đơn thuần là dạy những vấn đề với kiến thức có sẵn trong sách giáo khoa mà còn phải dạy như thế nào để phát huy tính tích cực, tính sáng tạo đồng thời phát triển các kỹ năng hợp tác, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng vận dụng kiến thức… của học sinh. Để làm được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất; đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra học thuộc kiến thức sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề. Để đáp ứng được xu thế phát triển như trên, các trường phổ thông cần có sự đổi mới toàn diện về cách dạy cách học và kiểm tra đánh giá. Trong dạy học cần tăng cường tạo cơ hội cho HS tham gia chủ động, tích cực, tự lực vào quá trình học tập. Một trong những phương pháp hiệu quả là tổ chức cáchoạt động trải nghiệm. 

Sử dụng dạy học thông qua trải nghiệm giúp học sinh có cơ hội vận dụng kinh nghiệm, kiến thức, hiểu biết của mình hoạt động để kiến tạo kinh nghiệm mới. Đồng thời khi dạy học trải nghiệm vừa tạo cho học sinh hứng thú, linh hoạt, mạnh dạn vừa tự chiếm lĩnh kiến thức môn học nhẹ nhàng, ngoài ra còn phát triển được các kỹ năng như hợp tác, tự học, vận dụng kiến thức vào thực tiễn…. 

Để nâng cao hứng thú học tập cho học sinh, tránh sự nhàm chán, giúp học sinh thành công trong học tập và cuộc sống thì việc đổi mới phương pháp dạy học phù hợp xu thế phát triển là hết sức quan trọng. Chương Sinh trưởng và phát triển ở sinh vật trong Sinh học 11 THPT, có nhiều kiến thức cần thiết đối với học sinh, gợi cho học sinh sự tò mò và hứng thú tìm hiểu kiến thức. Đây cũng chính là điều kiện thuận lợi cho việc thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm chương Sinh trưởng và phát triển nhằm nâng cao hứng thú học tập cho học sinh.  

Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Nâng cao hứng thú học tập cho học sinh bằng cách thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Sinh trưởng và phát triển ở thực vật, Sinh học 11 ” làm đề tài nghiên cứu của mình. 

2. Tính mới của đề tài 

• Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về việc sử dụng hoạt động trải nghiệm để nhằm nâng cao hứng thú học tập cho học sinh qua đó phát triển các năng lực cho học sinh THPT đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông 2018. 

• Xác định thực trạng của việc sử dụng dạy học trải nghiệm trong dạy học sinh học. 

• Vận dụng quy trình để thiết kế được hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Sinh trưởng và phát triển ở thực vật, Sinh học 11 và tổ chức dạy học để định hướng phát triển phẩm chất, năng lực và vận dụng vào thực tiễn địa phương. 

3. Mục đích nghiên cứu 

Tìm hiểu thực trạng về hoạt động trải nghiệm ở trường THPT Tân Kỳ 3 hiện nay, từ đó thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Sinh trưởng và phát triển ở thực vật, Sinh học 11 để nâng cao hứng thú học tập cho học sinh THPT. 

4. Phương pháp nghiên cứu 

• Phương pháp nghiên cứu lý luận 

Chúng tôi đã đọc và phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến đề tài để xây dựng cơ sở lý luận bao gồm:  

+ Phương pháp phân tích – tổng hợp nhiều tài liệu liên quan. 

+ Phương pháp khái quát hóa những nhận định độc lập. 

• Phương pháp nghiên cứu thực tiễn gồm 

+ Điều tra xã hội bằng phiếu khảo sát ý kiến HS; ý kiến của GV và HS về thực trạng thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong dạy học bộ môn Sinh học nhằm nâng cao hứng thú học tập cho học sinh THPT. 

+ Phương pháp quan sát và tự quan sát:  

Thu thập thông tin và quan sát xem sự cần thiết, hiệu quả, mong muốn hoạt động trải nghiệm của HS ở nhà trường hiện nay. 

+ Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia:  

Thông qua việc tham vấn đồng nghiệp có kinh nghiệm, các giảng viên phương pháp dạy học bộ môn nhằm tranh thủ tiếp thu kiến thức lí luận, quy trình giáo dục và đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong trường phổ thông thông qua dạy học Sinh học. 

+ Phương pháp thống kê toán học:  

Để xử lý kết quả khảo sát thực trạng và mức độ hiệu quả của các giải pháp nhằm nâng cao hứng thú học tập cho học sinh bằng cách thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Sinh trưởng và phát triển ở thực vật, Sinh học 11 ở Trường THPT Tân Kỳ 3. 

+ Phương pháp phân tích số liệu:  

Sau khi có các số liệu thu thập được từ kết quả thống kê, chúng tôi đã phân tích để thấy được ý kiến của GV và các em HS là cần thiết, mong muốn hoạt động trải nghiệm ở nhà trường hiện nay. Từ đó, tìm kiếm nhữnggiải pháp nhằm nâng cao hứng thú học tập cho học sinh bằng cách thiết kế các hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Sinh trưởng và phát triển ở thực vật, Sinh học 11 ở Trường THPT Tân Kỳ 3.