SKKN Phát triển năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế xã hội cho học sinh thông qua dạy học theo phương pháp Dự án trong phần “Công dân với kinh tế”GDCD lớp 11

PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài

Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH nói chung và đổi mới PPDH ở THPT nói riêng là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. Đó cũng là những xu hướng tất yếu trong cải cách PPDH ở mỗi nhà trường.

Giáo dục công dân giữ vai trò chủ đạo trong việc giúp học sinh hình thành, phát triển ý thức và hành vi của người công dân. Thông qua các bài học về lối sống, đạo đức, pháp luật, kinh tế, môn Giáo dục công dân góp phần bồi dưỡng cho học sinh những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân, đặc biệt là tình cảm, niềm tin, nhận thức, cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật, có kĩ năng sống và bản lĩnh để học tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế.

Trong môn Giáo dục công dân 11 THPT với hai phần cơ bản là “Công dân với kinh tế” và “Công dân với các vấn đề về chính trị – xã hội”, việc giáo viên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, đặc biệt là phương pháp Dự án rất thuận lợi. Thông qua đó hình thành cho học sinh những phẩm chất và phát triển các năng lực cốt lõi và năng lực đặc thù phù hợp với yêu cầu của bộ môn. Đặc biệt, việc phát triển năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế xã hội trong phần “Công dân với kinh tế” là rõ nét. Qua các dự án người giáo viên đã giúp cho học sinh là giúp học sinh có kiến thức phổ thông, cơ bản về kinh tế, xã hội; vận dụng được các kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, xử lí các hiện tượng, vấn đề, tình huống trong thực tiễn cuộc sống; có khả năng tham gia các hoạt động phù hợp với lứa tuổi để thực hiện quyền, nghĩa vụ công dân trong các lĩnh vực của đời sống xã hội và trong các hoạt động kinh tế.

Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy, dạy học theo phương pháp Dự án đòi hỏi người giáo viên phải hướng dẫn và luôn theo sát quá trình thực hiện của học sinh, còn học sinh phải thực sự tham gia vào dự án mới đem lại hiệu quả. Vì vậy, nhiều giáo viên ngại thực hiện, không khuyến khích được học sinh; học sinh chưa có ý thức cao trong việc tìm hiểu các kiến thức của môn học, làm cho hoạt động dạy và học không mang lại hiệu quả, chưa thể hiện được hết nội dung mà mình muốn truyền tải, các em ngại tham gia vào các hoạt động kinh tế, xã hội trong thực tế.

Thấy rõ những yêu cầu, cũng như những tồn tại trong thực, với mục đích hình thành cho học sinh thói quen tìm hiểu kiến thức kinh tế, xã hội và đời sống, hình thành cho các em cách ứng xử phù hợp và vận dụng thành thạo những kiến thức ấy để giải quyết các vấn đề thực tiễn và qua quá trình áp dụng tại các trường THPT Lê Viết Thuật, THPT Dân tộc Nội trú tỉnh, THPT Nguyễn Duy Trinh – Nghi Lộc, chúng tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và thử nghiệm đề tài: “Phát triển năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế xã hội cho học sinh thông qua dạy học theo phương pháp Dự án trong phần “Công dân với kinh tế”GDCD lớp 11”.

2. Mục đích của đề tài

Hình thành và phát triển năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế xã hội cho học sinh thông qua dạy học theo phương pháp Dự án trong phần “Công dân với kinh tế” GDCD lớp 11.

3. Tính mới và kết quả đạt được của đề tài

• Tính mới: Đề tài được áp dụng thực hiện tại 3 trường THPT Lê Viết Thuật, Trường THPT DTNT Tỉnh, Trường THPT Nguyễn Duy Trinh và các trường THPT trên địa bàn thành phố Vinh. Đề tài đã khai thác, trang bị cho học sinh những phương pháp, kỹ năng có tính hệ thống trong việc tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế xã hội . 
• Kết quả đạt được: Đề tài đã góp phần nâng cao khả năng tính tích cực, chủ động độc lập sáng tạo, tự giác trong quá trình học tập của học sinh. Phát triển được năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế – xã hội.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu: 

• Thực nghiệm tại trường THPT Lê Viết Thuật – TP Vinh; 
• Trường THPT Dân tộc Nội trú tỉnh Nghệ An; 
• Trường THPT Nguyễn Duy Trinh – Nghi Lộc.

4.2. Thời gian nghiên cứu

• Từ năm học 2020 – 2021; 2021 – 2022 đến nay.

PHẦN 2: NỘI DUNG

1. Những vấn đề chung về lý luận dạy học phát triển năng lực 

1.1. Một số khái niệm 

1.1.1. Năng lực

Về nguồn gốc, khái niệm năng lực (Tiếng Anh: Competency) bắt nguồn từ tiếng La tinh “competencia”. Trên thế giới và tại Việt Nam, có rất nhiều các quan điểm về năng lực. Nhưng tựu chung lại, năng lực có thể được hiểu một cách đơn giản là khả năng hoàn thành nhiệm vụ đặt ra, gắn với một loại hoạt động cụ thể nào đó. Năng lực là một yếu tố cơ bản của nhân cách nên mang dấu ấn cá nhân, thể hiện tính chủ quan trong hành động và được hình thành theo quy luật hình thành và