SKKN Phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thông qua dạy học dự án “điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”

MỤC LỤC 

1. MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………………………………………………….. 1

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ………………………………………………………………………………………………………. 1 
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU……………………………………………………………………………………………… 1 
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ……………………………………………………………………………………………. 1 IV. ĐỐI TưỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU …………………………………………………………………………. 2 

1. PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……………………………………………………………………………………… 2

5.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết ……………………………………………………………………………….. 2 

5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ……………………………………………………………………… 2 

5.3. Phương pháp nghiên thống kê toán học ………………………………………………………………………… 2 VI. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ……………………………………………………………………………………… 2 

1. NỘI DUNG …………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI…………………………………………………… 3 

1.1. Cơ sở lý luận …………………………………………………………………………………………………………………. 3 

1.1.1. Tổng quan về yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh THPT. …………………. 3 

1. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất. ……………………………………………………………………………. 3 
2. Yêu cầu về phát triển năng lực ……………………………………………………………………………. 4 

1.1.2. Tổng quan về phương pháp dạy học dự án ………………………………………………………………….. 6 

1. Khái quát về phương pháp dạy học dự án. ……………………………………………………………. 6 
2. So sánh phương pháp dạy học dự án và phương pháp truyền thống …………………………. 8 

1.2. Cơ sở thực tiễn …………………………………………………………………………………………………………….. 10 

1. Thực trạng dạy học dự án trên thế giới và Việt Nam ………………………………………………….. 10 
2. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học theo dự án nhằm phát triển phẩm chất và năng 

lực cho học sinh tại KVNC.. …………………………………………………………………………………………….. 11 

1. THIẾT KẾ CÁC NỘI DUNG DẠY HỌC DỰ ÁN ĐIỀU TRA MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ Ở 

NGưỜI NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC CHO HỌC SINH. …………………. 13 

1. Khái quát chủ đề Tuần hoàn máu. ………………………………………………………………………………….. 13 
2. Thiết kế dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”. ……………………………………………….. 13 2.3. Kết quả khảo nghiệm ……………………………………………………………………………………………………. 20 

2.3.1. Kết quả áp dụng phương pháp dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người” để 

phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh THPT . …………………………………………………………… 20 

1. Kết quả đánh giá phát triển năng lực ở học sinh ………………………………………………….. 20 
2. Kết quả đánh giá phát triển phẩm chất ở học sinh ………………………………………………… 23 

2.3.2. Thuận lợi, khó khăn quá trình áp dụng dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở 

người” ……………………………………………………………………………………………………………………….. 25 

C KẾT LUẬN……………………………………………………………………………………………………………………. 27 

1. KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………………………………… 27 
2. KIẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………………………………………. 27 

TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………………………………………… 29 

DANH MỤC BẢNG BIỂU  

Bảng 2.1. Các mức độ đánh giá trong dạy học dự án ………………………………………………………………… 8 

Bảng 2.2. So sánh dạy học dự án và dạy học truyền thống ………………………………………………………… 8 

Bảng 2.3. Mức độ sử dụng các PPDH của giáo viên tại KVNC ……………………………………………….. 11 

Bảng 2.4. Mức độ áp dụng các phương pháp dạy học của giáo viên tại KVNC ………………………….. 11 

Bảng 2.5. Đánh giá mức độ hứng thú của học sinh đối với các phương pháp dạy học tại KVNC …. 12 

Bảng 2.6. Tiêu chí đánh giá năng lực hợp tác và giao tiếp thông qua dự án ……………………………….. 20 

Bảng 2.7. Kết quả phát triển năng lực hợp tác và giao tiếp ở học sinh ………………………………………. 22 

Bảng 2.8. Rubric đánh giá phẩm chất tự tin, trách nhiệm của học sinh ……………………………………… 23 

Bảng 2.9. Kết quả đánh giá phẩm chất tự tin, trách nhiệm của học sinh ……………………………………. 24 

DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ 

Hình 2.1. Học sinh hợp tác làm việc hoàn thiện phiếu học tập KWL. ……………………………………….. 16 

Hình 2.2. Học sinh tự tin trình bày kết quả thực hiện phiếu học tập. …………………………………………. 16 

Hình 2.3. Học sinh tự tin nhận xét, phản biện ………………………………………………………………………… 16 

Hình 2.4. Học sinh hợp tác để xây dựng kế hoạch thực hiện dự án …………………………………………… 16 

Hình 2.5. Học sinh tự tin thuyết trình sơ đồ tư duy …………………………………………………………………. 18 

Hình 2.6. Học sinh tự tin, trách nhiệm thực hiện dự án …………………………………………………………… 18 

Hình 2.7. Học sinh tự tin thuyết trình kết quả điều tra dự án ……………………………………………………. 19 

Hình 2.8. Đồ thị các mức độ phát triển năng lực hợp tác và giao tiếp ở học sinh ………………………… 23 

Hình 2.9. Đồ thị các mức độ phát triển phẩm chất tự tin, trách nhiệm ở học sinh ……………………….. 25  

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 

A. MỞ ĐẦU 

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Xu hướng chung của dạy học trên thế giới hiện nay là nhằm hình thành và phát triển năng lực cho người học chứ không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức, kĩ năng và hình thành thái độ học tập. Trong thời đại hội nhập, việc tạo ra nguồn nhân lực chất lượng là nhiệm vụ quan trọng mà trong đó giáo dục đóng vai trò then chốt. Do đó, việc đổi mới phương pháp giáo dục là một mục tiêu quan trọng mà Đảng và nhà nước ta hết sức quan tâm. Trong Nghị quyết trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện GD – ĐT đã chỉ rõ: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học. Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất hình thành phẩm chất và năng lực công dân, phát hiện bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.” 

Trong  khi đó, dạy học dự án là một trong nhiều phương pháp dạy học được thế giới sử dụng rộng rãi và có nhiều công trình nghiên cứu công nhận là phương pháp có khả năng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học và phù hợp với lộ trình dạy học, định hướng trang bị nội dung bằng chương trình định hướng đầu ra trong xu thế hiện nay. 

Mặt khác, môn Sinh học là một môn học có tính liên hệ thực tiễn cao rất phù hợp với phương pháp dạy học hiện đại. Tuy nhiên, vì đặc điểm cần nhiều thời gian nên lâu nay việc dạy học theo dự án còn rất hạn chế. Những năm gần đây Bộ giáo dục đã chỉ đạo gộp các nội dung kiến thức liên quan thành các chủ đề là lợi thế để giáo viên có thể áp dụng các phương pháp mới trong dạy học. 

Trên cơ sở đó, chúng tôi đã chọn đề tài: Phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh thông qua dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người” để tiến hành nghiên cứu và chia sẻ cho quý đồng nghiệp cùng tham khảo. 

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

• Xác định mục tiêu năng lực và phẩm chất của chủ đề: Tuần hoàn máu chương trình Sinh học 11 ban cơ bản. Từ đó, thiết kế được các hoạt động dạy học theo dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”. 
• Đánh giá việc áp dụng phương pháp dạy học dự án trong việc phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh THPT. 

III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

• Tìm hiểu lý luận và thực trạng dạy học phát triển phẩm chất, năng lực hiện nay; – Thiết kế dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người” áp dụng trong chủ đề: Tuần hoàn máu – Chương trình Sinh học 11. 

Thực nghiệm sư phạm đánh giá kết quả áp dụng phương pháp dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người” trong việc phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh. 

1. ĐỐI TưỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

• Đối tượng: Hoạt động dạy và học khi tổ chức dạy học theo dự án; 
• Phạm vi: Phương pháp dạy học dự án áp dụng cho chủ đề: Tuần hoàn máu – Chương trình Sinh học 11. 

1. PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

• Phương pháp nghiên cứu lý thuyết 

Nghiên cứu các tài liệu lý luận, hệ thống hóa các khái niệm, các lý thuyết liên quan đến vấn đề phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 

• Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 

Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài như: 

• Phương pháp quan sát; 
• Phương pháp điều tra; 
• Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; – Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động; – Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm. 

5.3. Phương pháp nghiên thống kê toán học 

Sử dụng thống kê toán học để xử lý các kết quả thu được và rút ra kết luận. 

1. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

• Xây dựng được kế hoạch dạy học theo dự án phù hợp chủ đề: Tuần hoàn máu – Chương trình Sinh học 11 nhằm phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh. 
• Đánh giá được sự phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh thông qua các hoạt động học tập trong dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”. 

B. NỘI DUNG 

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 

1.1. Cơ sở lý luận 

1.1.1. Tổng quan về yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh THPT. 

1.1.1.1. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất.