SKKN Rèn luyện tư duy đa chiều cho học sinh THPT qua dạy học đọc hiểu văn bản sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển năng lực

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài  

Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) “Về đổi mới căn bản, toàn diện GD và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” những năm gần đây, trong các trường phổ thông đã tổ chức nhiều hoạt động đổi mới về PP dạy học và GD. Đổi mới căn bản từ dạy học trang bị kiến thức sang dạy học phát triển NL để phù hợp với yêu cầu thực tiễn và xu thế hội nhập. Khi dạy học theo hướng phát triển NL, HS không còn đơn thuần đóng vai trò là người truyền đạt kiến thức mà trở thành người hướng dẫn, tổ chức các hoạt động học tập cho HS trên con đường đi tìm tri thức. Đó cũng chính là mục tiêu của GD phổ thông 2018 phát triển toàn diện NL và phẩm chất của người học để xây dựng hình tượng công dân toàn cầu: tích cực, chủ động, sáng tạo. 

Trong CT Ngữ văn THPT hiện nay, các TP sau 1975 chiếm một vị trí quan trọng, là thành tựu rực rỡ của một thời kì văn học dân tộc, mang đậm dấu ấn cá tính sáng tạo và tài năng của các nhà văn. Tuy nhiên, trên thực tế, việc dạy – học các VBVH sau 1975 ở nhà trường THPT còn nhiều vấn đề vướng mắc. Những nhận thức chưa đầy đủ về bộ phận văn học giai đoạn này cùng với cách thức, lối tiếp cận các VB cứng nhắc, sáo mòn và lối tư duy đơn điệu một chiều đã làm cho việc dạy học các TP ấy chưa đạt hiệu quả cao. Do đó, tôi nhận thấy rằng cần có các quan điểm tiếp cận, đánh giá sao cho phù hợp với ngưỡng nhận thức của HS THPT để từ đó các em có được được một cơ sở, nền tảng cần thiết cho việc tiếp cận các TP văn học Việt Nam từ sau năm 1975.  

 Xuất phát từ thực tế giảng dạy của bản thân cũng như những nhận xét, đánh giá từ các đồng nghiệp dạy Ngữ văn tại trường THPT Diễn Châu 2, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, tôi nhận thấy việc rèn luyện TDĐC trong dạy học văn ở nhà trường THPT là điều hết sức cần thiết. Có thể nói, qua những vấn đề đặt ra trong các TP sẽ giúp các em biết cách nhìn sự vật, hiện tượng ở nhiều góc độ khác nhau, tránh được lối suy nghĩ thiện cận, phiến diện. Nhờ đó, giúp các em bao quát hơn trong cái nhìn cuộc sống và đi đến những hành động đúng đắn. Vì vậy, tôi lựa chọn đề tài “Rèn luyện tư duy đa chiều cho học sinh THPT qua dạy học đọc hiểu văn bản sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển năng lực” với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả những giờ dạy học đọc hiểu văn bản sau 1975 trong chương trình Ngữ văn 12 và phát huy năng lực nhìn nhận, đánh giá toàn diện, nhiều chiều trên hành trình hoàn thiện nhân cách của học sinh. 

2. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài 

2.1. Mục đích 

Rèn luyện TDĐC cho HS giúp người học hiểu đúng, hiểu sâu giá trị của TP văn học sau 1975. Từ đó, nâng cao chất lượng dạy học đọc hiểu VB văn học sau 1975 ở trường THPT và góp phần hoàn thiện nhân cách HS. 

2.2. Nhiệm vụ 

• Nghiên cứu cơ sở khoa học của đề tài  
• Khảo sát, đánh giá thực trạng rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển NL. 
• Đề xuất các biện pháp rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển NL. 
• Thực nghiệm sư phạm việc rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển NL. 
• Rút ra kinh nghiệm về rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển NL. 

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 

3.1. Đối tượng nghiên cứu 

Rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12), theo hướng phát triển NL. 

3.2. Phạm vi nghiên cứu 

• Nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12). Từ đó, đề xuất nguyên tắc và biện pháp rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển NL. 
• Không gian: Trường THPT Diễn Châu 2, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. 

4. Phương pháp nghiên cứu  

• PP nghiên cứu lí luận 
• PP khảo sát cấp thiết và nhu cầu thực tiễn 
• PP khảo sát tính khả thi 
• PP thống kê, xử lí số liệu 
• PP phân tích và tổng hợp lý thuyết.  
• PP thực nghiệm sư phạm.  

5. Tính mới của đề tài 

5.1. Về lí luận 

Đề tài góp phần sáng tỏ lí luận về TDĐC và nguyên tắc rèn luyện TDĐC trong dạy học VB sau 1975 (Ngữ văn 12) 

5.2. Về thực tiễn 

Đề tài sáng tỏ các biện pháp rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo định hướng phát triển NL. 

6. Cấu trúc của đề tài 

Ngoài phần Đặt vấn đề, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, phần Nội dung nghiên cứu gồm 3 chương: 

Chương 1: Cơ sở khoa học của đề tài  

Chương 2: Rèn luyện TDĐC cho HS THPT qua dạy học đọc hiểu VB sau 1975 (Ngữ văn 12) theo hướng phát triển NL. 

Chương 3: Thực nghiệm sư phạm