SKKN Vận dụng phương pháp dạy học dự án khi dạy phần Giáo dục kinh tế môn Giáo dục kinh tế và pháp luật 10, nhằm phát huy năng lực sáng tạo của học sinh – KNTT

PHẦN I.  ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu tất yếu trong giai đoạn hiện nay. Để nâng cao chất lượng giáo dục, giáo viên cần phải linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động dạy học, sử dụng tích hợp các phương pháp dạy học tích cực để đem lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy. Song hầu hết các giáo viên đều mới chỉ quan tâm nhiều đến việc đổi mới phương pháp mà ít chú ý tới đổi mới hình thức tổ chức các hoạt động dạy học, do vậy các tiết học còn nặng nề, chất lượng bài dạy còn hạn chế, chưa kích thích được tính năng động, sáng tạo của học sinh. 

Môn GDKT&PL ở cấp trung học phổ thông giữ vai trò chủ đạo trong việc giúp học sinh hình thành và phát triển ý thức, hành vi của công dân. Thông qua các bài học nhằm bồi dưỡng cho học sinh những kiến thức và năng lực cốt lõi, đặc biệt là tình cảm, niềm tin, nhận thức, cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật. Trong chương trình SGK mới lớp 10, môn GDCD được đổi tên thành môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, đây là môn học được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Nội dung chủ yếu là học vấn phổ thông, cơ bản về kinh tế, pháp luật phù hợp với lứa tuổi, mang tính ứng dụng và thiết thực với đời sống. Các chuyên đề nhằm tăng cường kiến thức về kinh tế, pháp luật và kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đáp ứng nhu cầu, sở thích và định hướng nghề nghiệp cho tương lai của học sinh. Tuy nhiên hiện nay vẫn còn tồn tại quan niệm lệch lạc khi cho rằng GDKT&PL chỉ là môn học phụ, môn bổ trợ hoặc đồng nhất môn học với môn chính trị, đạo đức thuần tuý.  

Trong chương trình Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 gồm có 2 phần: Phần giáo dục kinh tế và giáo dục pháp luật. Để các giờ dạy đạt kết quả tốt hơn, gây được hứng thú học tập và phát huy được tính tích cực của học sinh, GV cần có sự đầu tư, chuẩn bị kỹ lưỡng về bài dạy. GV có thể thông qua nhiều hình thức khác nhau như: SGK, tài liệu tham khảo, sử dụng phương pháp dạy học dự án, vận dụng các sự kiện thực tế, các tấm gương điển hình, lồng ghép những mẩu chuyện trong cuộc sống đời thường vào bài giảng để học sinh dễ hiểu và cảm nhận sâu sắc là một vấn đề rất cần thiết. Một trong những phương pháp dạy học đem lại hiệu quả cao là vận dụng phương pháp dạy học dự án. Các chuyên đề phần kinh tế đều mang tính mở, rất gần gũi với thực tiễn, các em có thể vận dụng được nhiều kiến thức vào thực tế, kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, việc sử dụng phương pháp dạy học dự án là hoàn toàn phù hợp và đem lại hiệu quả cao. Qua thực tế áp dụng tại Trường THPT Nam Đàn 2, tôi thấy việc áp dụng phương pháp dạy học dự án đã đem lại nhiều kết quả khả quan, học sinh tích cực, giờ học sôi nổi, đặc biệt là năng lực sáng tạo của các em được hình thành qua từng dự án. Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: “Vận dụng phương pháp dạy học dự án khi dạy phần Giáo dục kinh tế môn Giáo dục kinh tế và pháp luật 10, nhằm phát huy năng lực sáng tạo của học sinh ở Trường THPT Nam Đàn 2” làm đề tài sáng kiến. 

2. Mục đích nghiên cứu 

Hình thành và phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh thông qua việc vận dụng phương pháp dạy học dự án khi dạy phần “Giáo dục kinh tế” môn Giáo dục kinh tế và pháp luật 10. 

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 

– Đối tượng nghiên cứu 

Học sinh khối 10 Trường THPT Nam Đàn 2 – Nam Đàn – Nghệ An – Phạm vi nghiên cứu 

+ Đề tài áp dụng với học sinh lớp 10C5, 10C6 tại Trường THPT Nam Đàn 2 trong năm học 2022 – 2023. 

+ Nội dung: Gồm các bài học trong phần “Giáo dục kinh tế” môn Giáo dục kinh tế và pháp luật 10 

+ Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 8/2022 đến tháng 3/2023 

4. Phương pháp nghiên cứu 

• Phương pháp nghiên cứu lí luận: Căn cứ vào chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các văn bản chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An và quy định của Trường THPT Nam Đàn 2 về đổi mới sinh hoạt chuyên môn. 
• Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát, điều tra, thu thập thông tin về quá trình vận dụng phương pháp dạy học dự án cho học sinh ở Trường THPT Nam Đàn 2 trong năm học 2022 – 2023. 
• Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Sau khi thiết kế và xây dựng được quy trình tổ chức dạy học dự án, chúng tôi tiến hành thực nghiệm ở Trường THPT Nam Đàn 2 để kiểm tra tính đúng đắn, hiệu quả của đề tài. Chúng tôi tiến hành xem xét sự tiến bộ của học sinh giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng qua các chủ đề dạy học và xem xét sự tiến bộ qua các chủ đề. Kết quả thực nghiệm được đánh giá qua phiếu khảo sát và bài kiểm tra. 

+ Đối tượng thực nghiệm: Lớp 10C5, 10C6 Trường THPT Nam Đàn 2. 

+ Nội dung thực nghiệm: Các chủ đề dạy học trong phần “Giáo dục kinh tế”. 

5. Đóng góp mới của đề tài 

• Đề tài được áp dụng tại Trường THPT Nam Đàn 2 đã góp phần làm phong phú thêm phương pháp dạy học môn Giáo dục kinh tế và pháp luật lớp 10 ở Trường THPT hiện nay.  
• Giúp học sinh hình thành được các kỹ năng và năng lực cần thiết, đặc biệt là năng lực sáng tạo của học sinh thông qua các chuyên đề trong phần “Giáo dục kinh tế”.  – Đề tài đã được thực hiện ở các lớp 10C5, 10C6 qua khảo sát thực tế các em tiếp thu bài tốt hơn, học sinh năng động và tự chủ lĩnh hội kiến thức. Các kỹ năng giao tiếp, tự tin và xử lí thông tin ở các em được hoàn thiện hơn.  
• Năng lực sáng tạo của học sinh được hình thành thông các các dự án học tập, các em bết vận dụng liên hệ thực tiễn, biết liên hệ được trách nhiệm của bản thân trong sự phát triển kinh tế của gia đình và xã hội.  

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

Chương 1: Cơ sở khoa học 

1.1. Cơ sở lý luận 

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang làm thay đổi căn bản nền sản xuất của thế giới, tạo ra những cơ hội rất lớn nhưng cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho mỗi quốc gia. Điều này đặt ra cho ngành giáo dục đào tạo một sứ mệnh to lớn là chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Môn Giáo dục kinh tế và pháp luật trong nhà trường THPT trang bị cho học sinh kiến thức về hai lĩnh vực chính là kinh tế và chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Dạy học kinh tế để góp phần giúp học sinh nắm được tình hình kinh tế, xu thế phát triển của nước ta và của thế giới, bồi dưỡng phẩm chất, năng lực, nhân cách cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì mới. Dạy học pháp luật để giúp cho các em có hiểu biết cơ bản về pháp luật Việt Nam, hình thành kĩ năng sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Tuy nhiên cả hai mảng kiến thức này đều có nhiều khái niệm lí luận trừu tượng, học sinh khó lĩnh hội được kiến thức, quá trình học tập trên lớp sẽ nảy sinh cảm giác tẻ nhạt, nhàm chán, không coi trọng môn học.  

Hiện nay, chúng ta đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Vì vậy mỗi giáo viên cần trang bị cho mình những kiến thức và năng lực cần thiết, để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đề ra. Đối với giáo viên, dạy học là một nghệ thuật, nghệ thuật trong dạy học môn GDKT&PL là người giáo viên phải biết biến cái khó thành dễ, cái phức tạp, cái trừu tượng thành cái đơn giản, cụ thể bằng cách làm đa dạng hóa các hoạt động để thu hút sự chú ý của học sinh. Muốn vậy giáo viên phải biết vận dụng linh hoạt nhiều phương pháp trong một giờ dạy đặc biệt là các phương pháp mới, một trong các phương pháp đáp ứng được các yêu cầu đó đó là phương pháp DHDA. 

Tham gia vào dự án do giáo viên tổ chức là học sinh đã vượt lên chính bản thân mình, chiến thắng tính nhút nhát, hòa mình vào tập thể đồng thời cũng tự mình suy nghĩ, sáng tạo ra cái mới, cách làm mới. Đây thực sự là cách để học sinh chủ động lĩnh hội, khắc sâu kiến thức bài học, vận dụng kiến thức của bài học vào thực tiễn đời sống.