SKKN Xây dựng kế hoạch bài dạy “Vợ nhặt” theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh

                        DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT 

1. ĐẶT VẤN ĐỀ 

I. Lý do chọn đề tài 

1. Xã hội ngày càng phát triển. Con người, đặc biệt là giới trẻ đã hình thành và phát triển nhiều phẩm chất, năng lực mới. Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nhiều hoạt động đổi mới giáo dục chú trọng vào dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Đặc biệt chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã, đang và sẽ tiếp tục được triển khai thực hiện là minh chứng cho sự đổi một cách mạnh mẽ, toàn diện nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Sự đổi mới kịp thời, đúng đắn, phù hợp và tất yếu này sẽ đáp ứng được yêu cầu của xã hội. 
2. Trong xu thế chung, đổi mới dạy học môn Ngữ văn càng được quan tâm chú trọng. Thế nhưng, thực tế dạy học nói chung và dạy học môn Ngữ văn nói riêng đang gặp phải những khó khăn lớn. Một trong số đó chính là những khó khăn khi xây dựng kế hoạch bài dạy theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. 
3. Trong quá trình dạy học, bản thân tôi có nhiều băn khoăn, trăn trở và nghiên cứu về bài “ Vợ nhặt” (Kim Lân), SGK Ngữ văn 12, tập 2, NXB GD. Đây là một bài học quan trọng trong chương trình nhưng cũng là một bài khó với cả giáo viên và học sinh. Trong khi đó các tài liệu hướng dẫn, tài liêu tham tham khảo chủ yếu hướng vào nội dung, kiến thức còn chưa có định hướng một cách thỏa đáng để phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Vì vậy, tôi luôn tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi và thể nghiệm để xây dựng kế hoạch bài dạy theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh một cách phù hợp và hiệu quả nhất cho bài học. Qua quá trình đó tôi đã đúc rút thành sáng kiến: Xây dựng kế hoạch bài dạy “Vợ nhặt” (Ngữ văn 12) theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh. 

II. Tính mới của đề tài 

1. Căn cứ xây dựng đề tài 

• Đề tài được xây dựng căn cứ theo phụ lục IV Công văn 5512 ngày 18/12/2000 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. 

• Đề tài được xây dựng căn cứ theo cấu trúc của đề thi môn Ngữ văn 12 hiện hành. 

• Đề tài được xây dựng căn cứ vào phần “Hướng dẫn học bài”, trang 33, SGK Ngữ văn 12, tập 2, NXB GDVN, 2018. 

2. Tính mới của đề tài 

• Trong quá trình nghiên cứu, thể nghiệm tôi nhận thấy rằng: các kế hoạch bài dạy đã có của bài “Vợ nhặt” đã chú trọng vào tổ chức các hoạt nhưng còn mang tính hình thức và nặng về truyền tải kiến thức, chưa thể hiện rõ việc phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. 

• Trên cơ sở những căn cứ xây dựng kết hợp với quan điểm kế thừa, học tập các kế hoạch bài dạy đã có, đề tài này cố gắng phát huy những ưu điểm và khắc phục những hạn chế của những kế hoạch bài dạy cũ đối với đối tượng học sinh của mình để vận dụng linh hoạt, hiệu quả. Theo đó, đề tài:  Kế hoạch xây dựng bài dạy 

“Vợ nhặt” (Ngữ văn 12) theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh có 3 điểm mới như sau: 

  2.1. Đề tài chú trọng phát triển kỹ năng đọc cho học sinh. 

• Đọc là những kĩ năng xuyên xuốt của môn Ngữ văn và nó vô cùng quan trọng. Bởi vì chỉ khi học sinh chịu đọc, ham đọc, hứng thú đọc văn bản với kĩ năng đọc tốt thì mới phát triển được phẩm chất, năng lực. 

• Thế nhưng học sinh bây giờ và nhất là học sinh ở vùng nông thôn rất ít đọc, lười đọc và thậm chí không đọc văn bản văn học. Trong kế hoạch bài dạy “Vợ nhặt” chưa chú trọng vào hoạt động đọc để phát triển năng lực đọc – hiểu văn bản cho học sinh. 

• Vì vậy giáo viên cần có các giải pháp để tạo hứng thú đọc văn bản cho học sinh. Đề tài này sẽ góp phần giải quyết vấn đề này. 

  2.2. Đề tài chú trọng phát triển kỹ năng viết cho học sinh.  

• Trong cấu trúc đề thi của lớp 12 hiện nay, câu 2 của phần II (Phần làm văn) yêu cầu phân tích, cảm nhận một đoạn văn bản hoặc một vấn đề của đoạn văn bản trong tác phẩm văn học ở chương trình Ngữ văn 12. 

• Như vậy khi đề ra về bài “Vợ nhặt” thì cũng sẽ là phân tích, cảm nhận một đoạn văn hoặc một vấn đề trong đoạn văn của tác phẩm. Thế nhưng, trong các tài liệu hướng dẫn và tài liệu tham khảo chỉ có đáp án cho những câu hỏi phân tích những vấn đề về nhân vât, giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm “Vợ nhặt”, còn với những đề về phân tích đoạn văn trong tác phẩm thì dường như chưa có đáp án hoặc hướng dẫn cách làm bài. Trong kế hoạch bài dạy “Vợ nhặt” chưa chú trọng vào rèn luyện kĩ năng làm bài để phát triển kĩ năng viết ho học sinh. Đề tài này sẽ đáp ứng được yêu cầu đó. 

 2.3. Đề tài chú trọng, bám sát phần “Hướng dẫn học bài”của bài học. 

Phần “ Hướng dẫn học bài” được sắp sếp sau văn bản “Vợ nhặt”, là hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài và có tính chất định hướng cách tìm hiểu tác phẩm cho cả giáo viên và học sinh. Vì vậy một yêu cầu bắt buộc đối với học