SKKN SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC (PHUƠNG PHÁP ĐÓNG VAI, PHƯƠNG PHÁP PHỎNG VẤN) DẠY HỌC BÀI 11: ỨNG XỬ TRÊN MÔI TRƯỜNG SỐ. NGHĨA VỤ TÔN TRỌNG BẢN QUYỀN (TIN HỌC 10, BỘ SÁCH KNTT).

PHẦN I: MỞ ĐẦU 

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Thực hiện Nghị quyết Trung ƣơng số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; giáo dục phổ thông trong phạm vi cả nƣớc đang thực hiện đổi mới toàn bộ, từ mục tiêu chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất của HS, từ nội dung nặng tính hàn lâm sang nội dung có tính thực tiễn cao, từ phƣơng pháp truyền thụ một chiều sang phƣơng pháp dạy học tích cực, từ hình thức dạy học trên lớp là chủ yếu sang kết hợp đa dạng các hình thức dạy học trong và ngoài lớp, trong và ngoài nhà trƣờng, trực tiếp và qua mạng, từ hình thức đánh giá tổng kết là chủ yếu sang coi trọng đánh giá trên lớp và đánh giá quá trình, từ GV đánh giá HS là chủ yếu sang tăng cƣờng việc HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của HS. 

Tin học là một môn học có đóng góp rất lớn trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và 5G, nhƣng trong hệ thống giáo dục chúng ta hiện tại môn tin học chƣa đƣợc quan tâm đúng với tầm quan trọng của nó. Dẫn đến HS lƣời học bài và lƣời chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp. Nên gây ra không ít khó khăn cho GV dạy môn Tin Học trong nhà trƣờng. Mặt khác một bộ phận GV ngại thay đổi, ngại học hỏi, thƣờng có thói quen phụ thuộc quá nhiều vào sách giáo khoa. Với các lý do trên dẫn đến khó đáp ứng đƣợc yêu cầu và mục tiêu bài học, tạo nên tâm lý không thích học môn tin học trong đối với HS.  

Trong chƣơng trình tin học bậc THPT, đặc biệt là chƣơng trình tin học khối 10 theo chƣơng trình giáo dục phổ thông mới 2018. Ở chủ đề 3: ĐẠO ĐỨC, PHÁP LUẬT VÀ VĂN HÓA TRONG MÔI TRƢỜNG SỐ. Bài 11: ỨNG XỬ TRÊN MÔI TRƢỜNG SỐ. NGHĨA VỤ TÔN TRỌNG BẢN QUYỀN (Sách 

KNTT).  Nội dung của 3 tiết học này, nặng về khái niệm và các văn bản, điều luật.  Nếu GV ngại thay đổi và tìm hiểu thêm về tài liệu, chỉ bám vào sách giáo khoa và áp dụng phƣơng pháp dạy học truyền thống (ví dụ nhƣ phƣơng pháp thuyết trình) thì rất khó đạt đƣợc mục tiêu bài học. HS ít tham gia vào bài giảng, khó đánh giá sự tiến bộ của HS kịp thời, gây khó hiểu, khó nhớ, nhàm chán cho HS. 

Để đảm bảo đƣợc yêu cầu và mục tiêu của bài dạy, tạo hứng thú cho HS, phát huy tính hợp tác trong hoạt động nhóm, phát huy khả năng sáng tạo, khả năng ngôn ngữ, khả năng làm chủ kiến thức của HS; Khơi dậy niềm đam mê, hứng thú với môn học và cũng nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học môn Tin học ở trƣờng THPT nên tôi mạnh dạn trình bày đề tài này. Rất mong đƣợc sự góp ý của các đồng nghiệp để bản thân tôi cũng nhƣ các GV khác học hỏi thêm. 

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

– Nghiên cứu, vận dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học môn tin học. 

III. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU 

• HS lớp 10 năm học 2022-2023 
• Sách giáo khoa chƣơng trình Tin Học lớp 10 (Sách kết nối tri thức) – Các phƣơng pháp, kỹ thuật dạy học tích cực đóng vai và phỏng vấn. 

1. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 

Để trình bày sáng kiến kinh nghiệm này chúng tôi sử dụng kết hợp nhiều phƣơng pháp nhƣ: Nghiên cứu tài liêu, nghiên cứu theo chuyên đề; Phân tích, tổng hợp; Điều tra, khảo sát; Thực nghiệm, so sánh, phân tích kết quả thực nghiệm; 

1. ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU: 

• Sử dụng phƣơng pháp đóng vai, phƣơng pháp phỏng vấn trong dạy học đã đƣợc tiến hành và áp dụng ở nhiều môn học nhƣ: Văn học, Sinh học, Giáo dục công dân, Lịch sử, …trong những năm trở lại đây. Tuy nhiên, phƣơng pháp đóng vai, phỏng vấn ít đƣợc áp dụng vào dạy học môn Tin Học.  

Cùng với xu thế đổi mới trong dạy học, tôi đã quan tâm, trăn trở, nghiên cứu và áp dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực này vào dạy học môn Tin Học. 

• Đề tài đã cung cấp cho GV một phƣơng pháp dạy học tích cực hữu ích, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học. 
• Khi áp dụng đề tài vào dạy học sẽ cho HS những trải nghiệm thú vị, những tiết học hiệu quả và hạnh phúc, phát huy tốt phẩm chất, năng lực của HS. 
• Đề tài tạo ra các sản phẩm mang tính thực tế cao phục vụ cho việc dạy học cũng nhƣ phục vụ cho cuộc sống.  

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. CƠ SỞ LÝ LUẬN: 

1. Phương pháp dạy học tích cực 

• Phƣơng pháp dạy học tích cực (Tiếng Anh: Active learning) là một thuật ngữ đƣợc sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia, là những phƣơng pháp giáo dục, dạy học theo hƣớng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo ở ngƣời học. 
• Khi GV dạy học bằng phƣơng pháp dạy học tích cực, HS thấy hứng thú và thấy đƣợc học chứ không bị học. HS đƣợc chia sẻ những kiến thức và kinh nghiệm của mình đồng thời với việc bổ sung những kiến thức, kinh nghiệm không chỉ từ ngƣời thầy mà còn từ chính các bạn trong lớp. HS hạnh phúc khi đƣợc học, đƣợc sáng tạo, đƣợc thể hiện, đƣợc làm.  

• Khái niệm và vai trò phương pháp đóng vai và phương pháp phỏng vấn trong dạy học 

2.1. Khái niệm: 

• Phương pháp đóng vai: Nếu nhƣ nhắc đến một số phƣơng pháp dạy học tích cực thiên về thực hành, phƣơng pháp đóng vai luôn là phƣơng pháp đƣợc nhiều GV áp dụng. Khi sử dụng phƣơng pháp đóng vai, GV sẽ để HS thực hành, diễn thử một số ứng xử liên quan đến một tình huống giả định nào đó. Đây là phƣơng pháp nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát đƣợc. Việc “diễn” không phải là phần chính của phƣơng pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận của HS sau phần diễn ấy. 

• Phương pháp phỏng vấn: Phƣơng pháp phỏng vấn (trong nghiên cứu khoa học) là phƣơng pháp ngƣời nghiên cứu đƣa ra một loạt các câu hỏi để ngƣời đƣợc phỏng vấn trả lời. Phƣơng pháp này có nghĩa là ngƣời nghiên cứu sẽ hỏi các câu hỏi xác định, cụ thể, rõ ràng để có thể thu thập đƣợc thông tin, phục vụ cho mục đích nghiên cứu của mình. (Trƣờng đại học Nha Trang, Phƣơng pháp nghiên cứu khoa học) 

 Phương pháp phỏng vấn cá nhân: 

• Phỏng vấn cá nhân là phƣơng pháp phỏng vấn với chủ thể là ngƣời nghiên cứu và một ngƣời trả lời phỏng vấn.  
• Ngƣời nghiên cứu có thể trực tiếp nhận đƣợc thông tin mong muốn.  
• Phỏng vấn có tiêu chuẩn hóa: Vai trò của chuyên gia (ngƣời đƣợc phỏng vấn) là giải thích sáng tỏ cho ngƣời đƣợc nghiên cứu về nội dung cuộc phỏng vấn đang tiến hành, và ngƣời nghiên cứu đặt câu hỏi dƣới dạng nguyên xi nhƣ đã chuẩn bị từ trƣớc. 

Việc xây dựng các câu hỏi, sắp xếp trật tự các câu hỏi, cũng nhƣ cách thức tiến hành phải đƣợc quy định chặt chẽ. 

2.2. Vai trò phƣơng pháp đóng vai và phƣơng pháp phỏng vấn: 

• Phƣơng pháp đóng vai và phƣơng pháp phỏng vấn là những phƣơng pháp dạy học tích cực, nhằm tạo hứng thú, phát huy cao độ tính tự giác, độc lập, sáng tạo, khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của HS theo hƣớng tích cực.  
• Giúp HS đƣợc tập duyệt qua những tình huống, phát huy tính chủ động sáng tạo, tập phân tích đánh giá lợi ích của từng giải pháp, so sánh, lựa chọn… để có đƣợc những kĩ năng cần thiết đáp ứng nhu cầu xã hội hiện nay. 
• Giúp HS có thể trực tiếp nắm bắt đƣợc thông tin mong muốn của bài học một cách chủ động, tin tƣởng và cũng làm thay đổi không khí lớp học.  

1. CƠ SỞ THỰC TIỄN: 
2. Thực trạng dạy môn Tin Học ở trường THPT 

• Do quan niệm thi gì học nấy của phụ huynh và HS đã dẫn đến HS chƣa chú trọng vào môn Tin: HS lƣời học bài và lƣời chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp, gây không ít khó khăn trong tổ chức dạy học môn Tin ở các trƣờng THPT. 
• Mặt khác dạy học ở bậc THPT theo chƣơng trình mới 2018, yêu cầu chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực của ngƣời học. 
• Từ thực trạng đó, tôi muốn tìm hiểu, nghiên cứu, áp dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực để khơi nguồn, tạo hứng thú, thắp lửa cho ngƣời học. Giúp HS yêu thích môn học và góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học ở trƣờng THPT. 

2. Thuận lợi và khó khăn trong việc tổ chức dạy học tích cực ở khối 10 (năm học 2022-3023) 
3. Thuận lợi: 

• Đa số HS đều có thiết bị hỗ trợ học tập và liên lạc (nhƣ máy tính, điện thoại) – Đa số các môn học lớp 10 năm học 2022 – 2023 đều áp dụng phƣơng pháp dạy học tích cực đầu năm và riêng bản thân tôi đã áp dụng phƣơng pháp dạy học tích cực nhƣ hoạt động nhóm, dạy học theo dự án,…. Nên HS đã quen với cách làm việc nhóm và có ý thức trách nhiệm với các nhiệm vụ đƣợc giao. 
• Có nhiều tài liệu và tƣ liệu ở trên không gian mạng phục vụ cho việc nghiên cứu, học tập của HS. 

1. Khó khăn: 

• Ít tài liệu về phƣơng pháp dạy học môn Tin Học 
• Nhƣ đã nói ở trên, quan niệm HS thi gì học nấy_ đó là điểm không thuận lợi cho GV Tin Học trong việc tổ chức dạy học.