SKKN Làm giấy từ rơm rạ và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh” nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng cho học sinh trường THPT

I. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng

Tên sáng kiến: Dạy học STEM chủ đề “ Làm giấy từ rơm rạ và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh” nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng cho học sinh trường THPT Gia Viễn B.

Lĩnh vực áp dụng: Giáo dục.

II. Nội dung sáng kiến

1. Giải pháp cũ thường làm:

1.1 Mô tả giải pháp cũ:

Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nhằm chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực (NL) của người học, nghĩa là chuyển từ quan tâm học sinh học được cái gì đến việc quan tâm học sinh (HS) vận dụng được cái gì qua việc học, chuyển từ phương pháp dạy học (PPDH) theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành NL và phẩm chất; đồng thời chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ khả năng ghi nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực người học. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã xác định những năng lực chung, năng lực chuyên môn, các phẩm chất cần hình thành và phát triển cho HS trong các môn học và các cấp học. Trong dạy học bộ môn Hoá học, ngoài việc phát triển các NL chung còn cần phát triển cho HS năng lực đặc thù của bộ môn là năng lực hoá học. Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng (NLVDKTKN) là một trong ba NL thành phần của NL hoá học mà giáo viên (GV) cần chú trọng hình thành và phát triển cho HS trong suốt quá trình dạy học hoá học phổ thông. Tuy nhiên qua khảo sát điều tra 20 giáo viên tại 3 trường THPT trên địa bàn tỉnh Ninh Bình tôi nhận thấy:

Biểu đồ đánh giá mức độ sử dụng của các biện pháp phát triển NLVDKTKN cho HS

Qua kết quả thu được cho thấy nhiều giáo viên thường xuyên sử bài tập định hướng pháp triển năng lực và phương pháp thuyết trình để phát triển NLVDKTKN cho HS. Các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo góc, dạy học dự án, dạy học trải nghiệm, dạy học chủ đề STEM cũng được GV sử dụng tuy nhiên mới ở mức độ thỉnh thoảng, một số ít giáo viên chưa sử dụng các biện pháp dạy học tích cực trong dạy học để phát triển phát triển NLVDKTKN cho HS. Như vậy hiện nay đa số giáo viên vẫn sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, truyền thụ một chiều sau đó sử dụng các bài tập định hướng phát triển năng lực nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng cho học sinh.

Dạy học phát triển năng lực là yêu cầu cốt lõi của giáo dục phổ thông mới tuy nhiên hiện nay việc đánh giá hiệu quả của việc phát triển năng lực cho học sinh, cụ thể là năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng chưa có công cụ đánh giá cụ thể.

1. 2. Ưu điểm, nhược điểm và những tồn tại cần khắc phục:

* Ưu điểm:

– Giáo viên dễ quản lí học sinh trong không gian trong lớp học, giáo viên chủ động truyền thụ được nhiều nhất kiến thức cho học sinh. Giáo viên không mất nhiều thời gian trong việc chuẩn bị bài giảng theo phương pháp thuyết trình( Giáo viên chỉ cần chuẩn bị một bài thuyết trình có thể sử dụng trong nhiề năm).

– Học sinh nhớ được các kiến thức đã học, nhớ được các công thức hóa học giải được các dạng bài tập liên quan đến kiến thức đã học và hình thành được kĩ năng giải bài tập tốt.

– Biết đến một số ứng dụng của hóa học trong khoa học và đời sống.

* Nhược điểm

– Học sinh ít có cơ hội hình thành và phát triển năng lực của bản thân như: năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng; năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác và giao tiếp…

– Do giờ học trên lớp còn nặng nề, chủ yếu là kiến thức hàn lâm không gây được hứng thú học tập cho học sinh cho nên có nhiều học sinh thụ động trong việc tiếp thu kiến thức: Lười suy nghĩ, lười hoạt động, chỉ ngồi nghe thầy giảng rồi ghi chép lại, ít hứng thú; rất ít học sinh mạnh dạn đặt câu hỏi cho giáo viên về vấn đề đã được học, thậm chí cả vấn đề mà các em chưa hiểu.

– Học sinh chưa vận dụng được các kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết được các vấn đề trong thực tiễn như: định hướng nghề nghiệp, bảo vệ bản thân và gia đình trước những tác động của môi trường xung quanh.

* Tồn tại cần khắc phục.

– Giáo viên cần có những phương pháp dạy học tích cực gắn việc dạy học kiến thức hàn lâm với các vấn đề thực tiễn nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng cho học sinh. Giúp các giờ học của học sinh không nặng nề về kiến thức, học sinh được học tập và sáng tạo.

– Cần có sự gắn kết liên môn giữa các môn học giúp học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập.

2. Giải pháp mới cải tiến:

– Mô tả bản chất của giải pháp mới:

Trước yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực, trong Chương trình giáo giục phổ thông – Chương trình tổng thể được công bố vào tháng 7/2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã xác định: “Cùng với toán học, Khoa học tự nhiên và Tin học góp phần thúc đẩy giáo dục STEM, một trong những xu hướng giáo dục đang được coi trọng ở nhiều quốc gia trên thế giới và được quan tâm thích đáng trong đổi mới giáo dục phổ thông lần này của Việt Nam”. Để khắc phục những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống, tôi đã tìm hiểu cơ sở lí luận của giáo dục STEM, dạy học phát triển năng lực, tìm hiểu về năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng. Phân tích chương trình hóa học lớp 12 chủ đề “ Carbohydrate”.