SKKN Gắn kiến thức với thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn hóa học ở trường trung học phổ thông

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ

• Lý do chọn đề tài:

       Ngày nay, các quốc gia đều coi giáo dục là quốc sách. Các nước tiên tiến, các trường đại học đắt giá ở Phần lan, Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc… Đều coi trọng yếu tố thực tiễn trong nội dung giáo dục của mình. Cách mạng khoa học kỹ thuật lần thứ 4 cần lực lượng lao động có kiến thức sâu rộng đáp ứng được sự biến động phức tạp của thị trường.

 Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến giáo dục. Đường lối giáo dục của Đảng (Nghị quyết trung ương 8). “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học” và Luật giáo dục: “Hoạt động giáo dục được thực hiện theo nguyên lý: học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội (khoản 2 – điều 3) và “Phương pháp giáo dục phải khoa học, phát năng lực tự học và hợp tác, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”.

        Gắn kiến thức hóa học với thực tiễn là nhiệm vụ mà các giáo viên cần làm. Tuy nhiên, có ít tài liệu hướng dẫn chi tiết cách vận dụng, đặc biệt là môn Hóa – Môn khoa học cung cấp kiến thức bản lề, nền tảng cho giáo dục STEM và dạy học dựa vào dự án. Các nghiên cứu về vấn đề này quá ít, chưa đáp ứng được nhu cầu tham khảo trong học tập, giảng dạy của giáo viên.

Năng lực nắm bắt và vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn chính là năng lực cần thiết của người lao động mới mà nền giáo dục thế giới cần đạt được và cần cho sự phát triển kinh tế xã hội (hiện tại, tương lai). 

Bản thân tôi có đam mê, say sưa tìm hiểu đề tài và có chút kết quả kinh nghiệm về vấn đề này trong nhiều năm công tác của mình.

Vì vậy, tôi chọn đề tài: “Gắn kiến thức với thực tiễn nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn hóa học ở trường trung học phổ thông” nghiên cứu. Vì, nếu nó thành công sẽ giúp bản thân và các đồng nghiệp nâng cao được kiến thức thực tiễn, làm tốt công tác giảng dạy môn hóa ở trường trung học phổ thông đồng thời lan tỏa được ý tưởng của bản thân đến với cộng đồng.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

– Xây dựng hệ thống những ví dụ thực tiễn mà kiến thức hóa học lớp 10, 11, 12  có thể vận dụng vào thực tiễn.

– Vận dụng hệ thống các ví dụ thực tiễn vào các tiết dạy lớp 10, 11, 12.

1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:

– Quá trình dạy học ở các lớp 11, 12 được phân công.

– Các phương pháp dạy học tích cực: Phương pháp tích hợp liên môn; Dạy học theo dự án; phương pháp STEM.

– Các nội dung: Kế hoạch dạy học của bộ môn và liên môn.

– Do hạn chế về thời gian nên chỉ nghiên cứu áp dụng ở các lớp tôi phụ trách.

1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu:

– Nghiên cứu cơ sở lý luận đổi mới chương trình.

– Xu hướng đổi mới tích cực, chương trình hóa học phổ thông. Xây dựng hệ thống kiến thức hóa học gắn với thực tiễn và câu hỏi thực tiễn.

1.5. Phương pháp nghiên cứu:

– Xu hướng giáo dục thế giới: Cơ sở lý luận việc đổi mới phương pháp giảng dạy môn hóa theo hướng tích cực; Tích hợp liên môn và phương pháp STEM. Dạy học theo dự án.

– Luật giáo dục về đổi mới chương trình, đổi mới phương pháp dạy học.

– Sưu tầm liệt kê các hiện tượng hóa học thực tiễn các quy trình sản xuất thực tế và nghiên cứu đưa vào nội dung giảng dạy hóa học phù hợp cho từng tiết, từng phân khúc kiến thức.

1.6. Kế hoạch nghiên cứu:

– Đăng ký: 15/9/2022 đến 30/12/2022.

– Thực nghiệm: 03/7/2022 đến 12/3/2023.

– Viết: 12/3/2023 đến 18/4/2023.

1.7. Tính mới của đề tài:

Xây dựng hệ thống các nội dung: Gắn kiến thức hóa học với thực tiễn. 

PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2.1. Cơ sở lý luận của việc gắn kiến thức hóa học với thực tiễn:

2.1.1. Vai trò của gắn kiến thức hoá học với thực tiễn:

– Tạo hứng thú học tập, đam mê sáng tạo, chủ động nghiên cứu học tập trong và ngoài tiết học; trong và ngoài nhà trường, nâng cao chất lượng dạy học.

Kết quả khảo sát học trò với câu hỏi: Em có thích học môn  hóa không? Chia làm 2 nhóm học sinh:

Nhóm 1:  Khảo sát ở các lớp 10,11,12 trong và ngoài trường mà tôi không trực tiếp dạy năm nay như sau : 

Nhóm 2: Khảo sát các em qua 1 năm tôi áp dụng một số kiến thức gắn giảng dạy hóa hóa học với thực tiễn ở các lớp tôi trực tiếp giảng dạy:

Qua số liệu khảo sát các em yêu môn hóa học hơn khi giáo viên đưa kiến thức thực tiễn vào giáo án. Học sinh trả lời rất thích học môn hóa tăng 12% khi giáo viên đưa các nội dung có tính thực tiễn vào giảng dạy trong trường THPT.

– Tạo sự tập trung chú ý cao, nhất là các tiết 4, tiết 5, lúc các em đã mệt mỏi.

– Lôi cuốn các em say mê học tập, kiến thức đến với các em nhẹ nhàng, tự nhiên.

– Làm sáng tỏ nhận định: Bất kỳ môn học nào cũng có những góc khai thác và có khả năng lôi cuốn học sinh đam mê học tập. Có điều, giáo viên có khả năng tìm tòi áp dụng phù hợp hay không.

– Căn cứ vào thực tế: Vận dụng tốt sẽ nâng cao hiệu quả của quá trình dạy hóa. (Xem bảng kết quả cuối đề tài ở trang: 48)

– Học sinh cảm thấy hóa học rất gần gũi và có ích cho cuộc sống: Tăng động lực học. Phương pháp giáo dục phải khoa học, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học và hợp tác, khả năng thực hành, lòng say mê học tập, ý chí vươn lên.

2.1.2. Cơ sở thực tiễn:

– Căn cứ vào thực tế nếu vận dụng tốt sẽ nâng  hiệu quả của quá trình dạy hóa. 

– Căn cứ vào nhiệm vụ của môn học. 

– Làm cho việc học nhẹ nhàng hơn thực hiện tốt: “Học mà chơi, chơi mà học”.

    + Tăng ham muốn tìm tòi .

    + tạo sự đam mê môn hóa cho học sinh.

  – Học sinh cảm thấy hóa học rất có ích cho cuộc sống: tăng động lực học hóa.

2.1.3. Thực trạng dạy học có liên hệ với thực tiễn ở các trường phổ thông trong những năm gần đây:

– Khảo sát học trò về thực trạng gắn kiến thức hóa học với thực tiễn của các giáo viên trong trường trung học phổ thông.

Với câu hỏi: Trong giờ Hóa giáo viên có đưa kiến thức thực tiễn vào giáo án không?

1. Nhóm học sinh tôi không trực tiếp giảng dạy trong và ngoài nhà trường thu được kết quả là (Qua google form)