SKKN Dạy học hóa học 11 chương nitơ – photpho theo định hướng gắn lý thuyết với thực tiễn nâng cao chất lượng, phát triển năng lực học sinh

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Hóa học là bộ môn khoa học gắn liền với thực nghiệm, đi cùng đời sống và sản xuất của con người. Việc học tốt bộ môn Hóa học trong nhà trường sẽ giúp HS hiểu được rõ về cuộc sống, những biến đổi vật chất trong cuộc sống hàng ngày. Từ những hiểu biết này giáo dục cho HS ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên rất hạn chế của Tổ quốc, đồng thời biết làm những việc bảo vệ môi trường sống trước những hiểm họa về môi trường do con người gây ra trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhằm tạo dựng một cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.
Môn Hóa học là bộ môn khoa học nghiên cứu về chất, sự biến đổi về chấtnhững biến đổi vật chất trong tự nhiên. Môn hóa học hiện nay được đầu tư trang bị các thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu giảng dạy bộ môn, phù hợp cấp học, bậc học, đồng thời đội ngũ giáo viên được chuẩn hóa, được cập nhật thông tin đầy đủ, kịp thời. Trong thực tế giảng dạy, với năng lực cụ thể của từng giáo viên, kỹ năng sử dụng các phương pháp, phương tiện dạy học góp phần quan trọng trong chất lượng giảng dạy đại trà cũng như chất lượng mũi nhọn trong các nhà trường.
Đặc biệt trong điều kiện hiện nay, giáo dục nước ta đang đổi mới từ “dạy học định hướng nội dung” chuyển sang “dạy học định hướng năng lực”, thay vì quan tâm học sinh “học được gì?” chuyển sang chú trọng học xong học sinh “làm được gì?”. Người giáo viên phải đổi mới phương pháp, hình thức dạy học để nâng cao chất lượng học tập bộ môn, phát triển năng lực cho học sinh. Do đó, người giáo viên phải vận dụng nhiều hình thức, phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực, trong đó có cách khai thác các hiện tượng hóa học thực tế trong tự nhiên và trong đời sống hàng ngày để các em thấy môn Hóa học rất gần gũi hơn, có hứng thú trong học tập và đạt kết quả tốt hơn. Khi kiến thức Hóa học được gắn liền với thực tiễn, việc giải thích và vận dụng được kiến thức đã học sẽ làm cho học sinh cảm thấy môn học gần gũi, có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Từ đó học sinh sẽ thấy việc học môn Hóa học có ý nghĩa, hứng thú hơn trong việc học tập, như vậy hiệu quả giảng dạy bộ môn được nâng cao đồng thời phát triển năng lực, phẩm chất và tư duy toàn diện cho học sinh.
Trong thực tế giảng dạy, đa số giáo viên ý thức về việc liên hệ thực tế với bài học, tăng tính hấp dẫn và kết nối bài học với cuộc sống, tuy vậy việc này chưa thường xuyên, còn mang tính cảm tính. Với tình hình thực tế như vậy, người giáo viên phải vận dụng nhiều hình thức, phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực, trong đó có cách khai thác các hiện tượng hóa học thực tế trong tự nhiên và trong đời sống hàng ngày để các em thấy môn Hóa học rất gần gũi hơn, có hứng thú trong học tập và đạt kết quả tốt hơn. Khi kiến thức Hóa học được gắn liền với thực tiễn, việc giải thích và vận dụng được kiến thức đã học sẽ làm cho học sinh cảm thấy môn học gần gũi, có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Từ đó học sinh sẽ thấy việc học môn Hóa học có ý nghĩa, hứng thú hơn trong việc học tập, như vậy hiệu quả giảng dạy bộ môn được nâng cao đồng thời phát triển năng lực, phẩm chất và tư duy toàn diện cho học sinh.
Do đó tôi nghiên cứu và áp dụng đề tài: “Day hoc Hoá hoc 11 chương “Nitơ – Photpho” theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn nâng cao chất lượng, phát triên năng lực hoc sinh” vào dạy học.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu, dạy học Hoá học 11 chương “Nitơ – Phôt pho” theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn vào dạy học môn hóa học nâng cao hứng thú, chất lượng dạy học và phát triển năng lực học sinh, góp phần đáp ứng nhu cầu giảng dạy của GV và nhu cầu học tập của HS, nâng cao chất lượng giáo dục.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Nghiên cứu lí luận về đổi mới phương pháp dạy học hóa học theo hướng tích cực, phát triển năng lực hiện nay.
– Nghiên cứu tác dụng của dạy học phát triển năng lực trong dạy học hóa học.
– Điều tra thực tiễn dạy và học theo hướng phát triển năng lực.
– Nghiên cứu, dạy học Hoá học 11 chương “Nitơ – Phôt pho” theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn vào dạy học môn hóa học nâng cao hứng thú, chất lượng dạy học và phát triển năng lực học sinh, góp phần đáp ứng nhu cầu giảng dạy của GV và nhu cầu học tập của HS.
– Tiến hành thực nghiệm, thử nghiệm tại đơn vị công tác và các đơn vị khác
– Khảo nghiệm kết quả thử nghiệm của đề tài thông qua lấy ý kiến của các đồng nghiệp và học sinh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
– Đối tượng nghiên cứu:
+ Nghiên cứu hệ thống lý thuyết của chương Nitơ – Photpho
+ Nghiên cứu phương pháp dạy học theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn chương Nitơ – Photpho – Hóa học 11 cơ bản THPT – cho học sinh khối 11 tại trường THPT Lê Hồng Phong, THPT Phạm Hồng Thái, THPT Thái Lão.
+ Nghiên cứu các kết quả mà học sinh đạt được trong việc hình thành và phát triển các phẩm chất, năng lực so với chuẩn đầu ra về phẩm chất, năng lực theo tinh thần nghị quyết 29 của ban chấp hành TW Đảng, Thông tư 32 của Bộ GD &ĐT.
– Phạm vi nghiên cứu: Dạy học chương “Nitơ – Photpho” theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn nâng cao chất lượng, phát triển năng lực học sinh – Hóa học 11 cơ bản THPT
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết
– Nghiên cứu các tài liệu có nội dung liên quan đến đề tài.
5.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
– Điều tra, phỏng vấn.
– Tìm hiểu thực trạng dạy học hóa học và theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn nâng cao chất lượng, phát triển năng lực hiện nay ở trường THPT nhằm phát hiện ra những vấn đề cần nghiên cứu.
– Thực nghiệm sư phạm.
5.3. Phương pháp xử lí thông tin
– Sử dụng toán học thống kê để xử lí số liệu thực nghiệm.
6. Giả thuyết khoa học
Xu hướng dạy học phát triển năng lực trong dạy học hóa học hiện nay là một yêu cầu tất yếu, do đó dạy học hóa học và theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn sẽ nâng cao hứng thú, chất lượng dạy học và phát triển năng lực cho học sinh và góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay.
7. Đóng góp mới của đề tài
– Đưa ra các giải pháp hướng dẫn học sinh học theo định hướng gắn lí thuyết với thực tiễn phục vụ hoạt động học tập, tăng hứng thú học tập, tăng tính tích cực, chủ động của học sinh, nâng cao kết quả học tập.
– Khắc phục tình trạng dạy chay hoặc sử dụng các phương pháp thiếu hiệu quả, không có tính khoa học, không có tính thực tiễn, biến cái không thể tiếp cận được thành cái có thể tiếp cận được.
– Phát triển mối quan tâm về các lĩnh vực học tập và khuyến khích HS tham gia chủ động, sáng tạo quá trình học tập.
– Thúc đẩy sự giao tiếp, trao đổi thông tin, do đó giúp HS học tập có hiệu quả. Cải thiện không khí tiết học, lôi cuốn HS học tập tích cực. Giúp HS tăng cường trí nhớ, làm cho việc học tập được lâu bền.
PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
I. Cơ sở lý luận
1.1. Định hướng của chương trình GDPT 2018
Mục tiêu giáo dục của môn Hoá học là hình thành, phát triển ở học sinh năng lực hoá học; đồng thời góp phần cùng các môn học, hoạt động giáo dục khác hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung, đặc biệt là thế giới quan khoa học; hứng thú học tập, nghiên cứu; tính trung thực; thái độ tôn trọng các quy luật của thiên nhiên, ứng xử với thiên nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân
Môn Hoá học kế thừa và phát huy ưu điểm của chương trình hiện hành,tiếp thu kinh nghiệm xây dựng chương trình môn học của các nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới và trong khu vực; phù hợp với trình độ nhận thức, tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh, có tính đến điều kiện kinh tế và xã hội Việt Nam. Môn Hoá học chú trọng trang bị cho học sinh các kiến thức cơ sở hoá học chung về cấu tạo, tính chất và ứng dụng của các đơn chất và hợp chất để học sinh giải thích được bản chất của quá trình biến đổi hoá học ở mức độ cần thiết. Môn Hoá học đề cao tính thực tiễn; tránh khuynh hướng thiên về tính toán; chú trọng trang bị các khái niệm công cụ và phương pháp sử dụng công cụ, đặc biệt là giúp học sinh có kĩ năng thực hành thí nghiệm, kĩ năng vận dụng các tri thức hoá học vào việc tìm hiểu và giải quyết ở mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống. Môn Hoá học cụ thể hoá mục tiêu giáo dục định hướng nghề nghiệp.Trên cơ sở xác định các lĩnh vực ngành nghề và quá trình công nghệ đòi hỏi tri thức hoá học chuyên sâu, chương trình lựa chọn nội dung giáo dục cốt lõi và các chuyên đề học tập, giúp học sinh tìm hiểu sâu hơn các tri thức hoá học có nhiều ứng dụng trong thực tiễn, có tác dụng chuẩn bị cho định hướng nghề nghiệp. Các phương pháp giáo dục của môn Hoá học góp phần phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, nhằm hình thành năng lực hoá học, cũng như góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được quy định trong chương trình tổng thể.
Điểm mới quan trọng nhất trong chương trình môn Hóa học là đề cao tính thực tiễn; tránh khuynh hướng thiên về tính toán; chú trọng trang bị các khái niệm công cụ và phương pháp sử dụng công cụ, đặc biệt là giúp học sinh có kĩ năng thực hành thí nghiệm, kĩ năng vận dụng các tri thức hoá học vào việc tìm hiểu và giải quyết ở mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống.
1.2. Năng lực vận dụng kiến thức
Chương trình, nội dung, phương pháp dạy học giáo dục phổ thông nước ta đang được đổi mới theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực của người học, tăng cường kỹ năng ứng dụng và thực hành. Chương trình giáo dục phổ thông mới đã được biên soạn theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học (năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống).
Năng lực vận dụng kiến thức là khả năng của bản thân người học huy động, sử dụng những kiến thức, kĩ năng đã học trên lớp hoặc học qua trải nghiệm thực tế của cuộc sống để giải quyết những vấn đề đặt ra trong những tình huống đa dạng và phức tạp của đời sống một cách hiệu quả và có khả năng biến đổi nó. Năng lực vận dụng kiến thức thể hiện phẩm chất, nhân cách của con người trong quá trình hoạt động để thỏa mãn nhu cầu chiếm lĩnh tri thức. Việc phát triển năng lực vận dụng kiến thức cho HS có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết những nhiệm vụ đặt ra của HS như : vận dụng kiến thức để giải bài tập, tiếp thu và xây dựng tri thức cho những bài học mới hay cao nhất là vận dụng để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống của các em.
Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hoá học : khả năng hoạt động trí tuệ ( phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng hóa, khái quát hóa…) của HS trong việc vận dụng kiến thức, kĩ năng cũng như quan điểm, thái độ để tìm ra lời giải cho một vấn đề trong môn Hóa học, là khả năng cá nhân sử dụng hiệu quả các quá trình nhận thức, hành động và thái độ, động cơ, xúc cảm để giải quyết những tình huống vấn đề mà ở đó không có sẵn quy trình, thủ tục, giải pháp thông thường.
Hóa học là một trong các môn khoa học cơ bản có đóng góp quan trọng vào sự phát triển của xã hội. Môn Hóa học có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo nói chung, của trường THPT nói riêng. Môn Hóa học ở trường THPT có những đặc trưng riêng. Việc khám phá và tiếp thu kiến thức phụ thuộc rất nhiều vào các thí nghiệm bởi đặc điểm của khoa học Hóa học vốn là khoa học thực nghiệm và nguyên tắc dạy học là nguyên tắc trực quan “học đi đôi với hành”. Việc dạy học theo định hướng gắn lí thuyết vào thực tiễn nói chung, hướng dẫn HS tự vận dụng kiến thức lí thuyết áp dụng trực tiếp vào thực tế nói riêng có tác dụng to lớn trong việc phát triển nhận thức của HS, phù hợp với nguyên lý giáo dục, giúp các em quen dần với phương pháp nghiên cứu khoa học, vì qua đó các em được tập quan sát, tư duy biện chứng, rèn luyện tính cẩn thận, kiên trì, góp phần giáo dục kỹ năng sống, chuẩn bị cho HS tham gia hoạt động thực tế. Do được tự mình tiến hành vận dụng kiến thức lí thuyết vào thực tiễn … các em có thể nhanh chóng làm quen với những phương pháp nghiên cứu, cách tiến hành, dụng cụ và thiết bị… dùng trong học tập cũng như nguyên tắc thực hiện trong thực tiễn ,các phương pháp tiến hành, thiết bị, đồ dùng trong đời sống và sản xuất sau này, có vai trò vô cùng quan trọng trong nâng cao hứng thú, chất lượng học tập, phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS.
1.3. Hứng thú hoc tập của hoc sinh
Hứng thú là một thuộc tính tâm lí mang tính đặc thù cá nhân. Hứng thú có tính lựa chọn. Đối tượng của hứng thú chỉ là những cái cần thiết, có giá trị, có sức hấp dẫn với cá nhân. Vậy vấn đề gì thu hút sự quan tâm, chú ý tìm hiểu của các em học sinh? Trả lời được câu hỏi này nghĩa là người GV đã sống cùng với đời sống tinh thần của các em, biến đổi những nhiệm vụ học tập khô khan phù hợp với những mong muốn, nhu cầu, sở thích, nguyện vọng ( tất nhiên là phải tích cực, chính đáng) của HS.
Hứng thú học tập trước hết được tạo ra bằng cách làm cho HS ý thức được lợi ích của việc học để tạo động cơ học tập. Mục tiêu này có thể được trình bày một cách tường minh ngay trong tài liệu học tập (như cách trình bày của tài liệu hướng dẫn học sách giáo khoa chương trình giáo dục phổ thông mới 2018) hoặc có thể trình bày thông qua các tình huống dạy học cụ thể. Ngay từ những ngày đầu HS đến trường, chúng ta cần làm cho các em nhận thức về lợi ích của việc học một cách tích cực và thiết thực. Với mỗi bài học cụ thể, nhiệm vụ học tập cụ thể GV cần thiết kế hoạt động học tập giúp cho học sinh nhận ra tính lợi ích của một nội dung nào đó.
Hiện nay chúng ta đang xây dựng một nền giáo dục nhằm phát triển toàn diện những năng lực của học sinh, phát triển khả năng tư duy, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Khổng Tử đã từng dạy học trò rằng : “Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui say mà học”. Vì vậy một trong những giải pháp bảo đảm thành công trong dạy học cho HS nói chung và môn Hóa học nói riêng là tạo được sự hứng thú nhận thức cho các em. Chất lượng dạy học sẽ cao khi nó kích thích được hứng thú, nhu cầu, sở thích và khả năng độc lập, tích cực tư duy của học sinh. Luật giáo dục sửa đổi 2005, điều 28.2 đã quy định : “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Để làm được điều đó, bên cạnh việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học thì sự phối hợp các hình thức tổ chức dạy học là rất cần thiết.
1.4. Năng lực vận dụng kiến thức của hoc sinh
* Khái niệm năng lực vận dụng kiến thức của học sinh
Năng lực vận dụng kiến thức của học sinh là khả năng của bản thân người học huy động, sử dụng những kiến thức, kĩ năng đã học trên lớp hoặc học qua trải nghiệm thực tế của cuộc sống để giải quyết những vấn đề đặt ra trong những tình huống đa dạng và phức tạp của đời sống một cách hiệu quả và có khả năng biến đổi nó. Năng lực vận dụng kiến thức thể hiện phẩm chất, nhân cách của con người trong quá trình hoạt động để thỏa mãn nhu cầu chiếm lĩnh tri thức
Với cách hiểu trên, cấu trúc năng lực vận dụng kiến thức của học sinh có thể được mô tả dưới dạng các tiêu chí như sau:
– Có khả năng tiếp cận vấn đề/vấn đề thực tiễn.
– Có kiến thức về tình huống cần giải quyết.
– Lập kế hoạch để giải quyết tình huống đặt ra.
– Phân tích được tình huống; phát hiện được vấn đề đặt ra của tình huống.
– Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến tình huống.
– Đề xuất được giải pháp giải quyết tình huống.
– Thực hiện giải pháp giải quyết tình huống và nhận ra sự phù hợp hay không phù hợp của giải pháp thực hiện.
Từ các tiêu chí trên của năng lực vận dụng kiến thức có thể mô tả thành nhiều chỉ báo với các mức độ khác nhau để thông qua đó giáo viên có thể xây dựng thang đánh giá mức độ phát triển năng lực này của học sinh thông qua dạy học tích hợp. Có nhiều cách khác nhau để xác định các mức độ của năng lực vận dụng kiến thức của học sinh, cụ thể :
– Theo cơ sở kiến thức khoa học cần vận dụng để xác định các mức độ khác nhau như : học sinh chỉ cần vận dụng một kiến thức khoa học hoặc vận dụng nhiều kiến thức khoa học để giải quyết một vấn đề.
– Theo mức độ quen thuộc hay tính sáng tạo của người học.
– Theo mức độ tham gia của học sinh trong giải quyết vấn đề.
– Theo mức độ nhận thức của học sinh: tái hiện kiến thức để trả lời câu hỏi mang tính lý thuyết; vận dụng kiến thức để giải thích các sự kiện, hiện tượng của lý thuyết; vận dụng kiến thức để giải quyết những tình huống xảy ra trong thực tiễn; vận dụng kiến thức, kĩ năng để giải quyết những tình huống trong thực tiễn hoặc những công trình nghiên cứu khoa học vừa sức, đề ra kế hoạch hành động cụ thể hoặc viết báo cáo…
* Sự cần thiết của việc phát triển năng lực vận dụng kiến thức cho học sinh
Việc phát triển năng lực vận dụng kiến thức cho học sinh có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết những nhiệm vụ đặt ra của học sinh như : vận dụng kiến thức để giải bài tập, tiếp thu và xây dựng tri thức cho những bài học mới hay cao nhất là vận dụng để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống của các em. Phát triển năng lực vận dụng kiến thức có thể giúp cho học sinh :
– Nắm vững kiến thức đã học để vận dụng những kiến thức giải quyết những bài tập hay xây dựng kiến thức cho bài học mới; nắm vững kiến thức đã học, có khả năng liên hệ, liên kết các kiến thức bởi những vấn đề thực tiễn liên quan đến kiến thức khoa học.
– Vận dụng các kiến thức, kĩ năng vào trong học tập, trong cuộc sống giúp các em học đi đôi với hành. Giúp học sinh xây dựng thái độ học tập đúng đắn, phương pháp học tập chủ động, tích cực, sáng tạo; lòng ham học, ham hiểu biết; năng lực tự học.
– Hình thành cho học sinh kĩ năng quan sát, thu thập, phân tích và xử lý thông tin, hình thành phương pháp nghiên cứu khoa học; hình thành và phát triển kĩ năng nghiên cứu thực tiễn; Có tâm thế luôn luôn chủ động trong việc giải quyết những vấn đề đặt ra trong thực tiễn.
– Giúp cho học sinh có được những hiểu biết về thế giới tự nhiên, chu kỳ hoạt động và tác động tích cực cũng như tiêu cực đối với cuộc sống con người cũng như ảnh hưởng của con người đến thế giới tự nhiên.
– Thông qua việc hiểu biết về thế giới tự nhiên bằng việc vận dụng kiến thức đã học để tìm hiểu giúp các em ý thức được hoạt động của bản thân, có trách nhiệm với chính mình, với gia đình, nhà trường và xã hội ngay trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai sau này của các em.
– Đem lại niềm vui, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Phát triển ở các em tính tích cực, tự lập, sáng tạo để vượt qua khó khăn, tạo hứng thú trong học tập.
Từ các phân tích tổng quan trên, tôi áp dụng liên hệ thực tế vào dạy học để phát triển năng lực học sinh khi học tập bộ môn Hóa học đặc biệt là năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống, xây dựng các giải pháp, biện pháp thực hiện yêu cầu đặt ra.
II. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng về việc dạy học theo định hướng gắn lí thuyết vào thực tiễn trong dạy học Hóa học ở trường trung học phổ thông hiện nay
2.1.1. Đối với giáo viên
Dựa vào kết quả của phiếu điều tra (Phụ lục III), từ các số liệu thu thập được ta thấy rằng tình hình việc dạy học theo định hướng gắn lí thuyết vào thực tiễn của một số GV là chưa bao giờ nghe nói (14,28%), rất nhiều GV thì mới chỉ dừng lại ở mức độ biết thông qua các phương tiện thông tin đại chúng hoặc có nghe nói đến trong các buổi sinh hoạt chuyên môn (30,36%). Gần nửa số GV được hỏi (44,64%) đã từng lồng ghép liên hệ lí thuyết để giải thích một số hiện tượng trong thực tiễn trong quá trình dạy học hóa học chứng tỏ môn hóa học thực sự rất gần gũi với đời sống và sản xuất. Tuy nhiên, số GV thực sự có đầu tư thiết kế, hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu, vận dụng một cách thường xuyên vào quá trình dạy học chưa nhiều (5,36%) . Song những GV tích cực sử dụng phương pháp dạy học lí thuyết gắn với thực tiễn,hướng dẫn học sinh tự nghiên cứu và áp dụng lí thuyết vào trong thực tiễn đều đánh giá cao tác dụng tích cực của phương pháp này, có khả năng gây hứng thú học tập cho HS và phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Mặc dù một bộ phận GV đã ý thức được vai trò của việc hướng dẫn học sinh tự nghiên cứu, gắn lí thuyết vào thực tiễn nhưng không phải ai cũng sẵn sàng thiết kế bài giảng và sử dụng chúng vì tâm lý ngại đổi mới và cả thói quen học chỉ để vượt qua các kì thi. Từ các số liệu thu thập được như trên ta thấy rằng tình hình việc hướng dẫn học sinh học tập, nghiên cứu gắn lí thuyết vào thực tiễn trong đội ngũ GV ở trường THPT còn nhiều hạn chế, chưa thực sự thường xuyên, chưa có tính hệ thống, mới chỉ dừng lại ở mức ngẫu hứng hoặc đối phó. Tuy nhiên, với xu hướng đổi mới nền giáo dục nước ta hiện nay nói riêng và thế giới nói chung thì đa số các GV (67,86%) đều nhận định rằng cần phương pháp dạy học đưa các lí thuyết gắn với thực tiễn vào trong giảng dạy, kiểm tra đánh giá trong thời gian sắp tới, nhất là các kì thi đánh giá năng lực.
2.1.2.Đối với hoc sinh
Dựa vào kết quả của phiếu điều tra, từ các số liệu thu thập được ta thấy đại đa số HS chưa thỏa mãn với các hình thức, phương pháp dạy và học tập hiện tại, các em ta thấy mức độ hứng thú của HS với bộ môn hóa học chưa cao (mức rất thích là 14% và mức thích là 19,6%), đa số HS thích học hóa vì đó là môn thi trắc nghiệm, có thể chọn là một môn thi trong kì thi THPT quốc gia (51,6%) nên hầu hết các em mong muốn trong quá trình học GV sử dụng các phương pháp phù hợp tăng hứng thú học tập và đạt hiệu quả cao trong lĩnh hội tri thức để các em đạt kết quả cao trong kiểm tra, thi cử (81,2% rất thích và 17,6% thích). Đại đa số HS chưa thỏa mãn với các phương pháp dạy và học truyền thống , các em đã biết hướng đến các hình thức học tập sát thực tiễn giúp phát triển “kĩ năng mềm” trong cuộc sống nhưng số HS am hiểu, yêu thích sẵn sàng tự áp dụng lí thuyết vào thực tiễn chưa cao. Điều này chứng tỏ sự xâm nhập vào thực tiễn dạy học Hóa học của việc HS tự nghiên cứu, vận dụng lí thuyết vào thực tiễn còn rất hạn chế vì thực tế là chưa được GV hướng dẫn nhiều. Chính vì vậy mà HS dù rất thích học tập vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn nhưng vẫn chưa hình thành được thói quen liên hệ giữa những kiến thức lý thuyết học được với thực tế xung quanh các em.
Từ kết quả khảo sát ở trên đặt ra một vấn đề đó là làm thế nào để rèn luyện nâng cao phát triển hơn nữa năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS. Đó là vấn đề đặt ra mà đội ngũ GV dạy bộ môn hóa học cần phải trăn trở để có hướng bổ sung về phương pháp và nội dung trong quá trình giảng dạy, trong sự nghiệp trồng người của mình.
2.2. Điều kiện thực tế về các trường trung học phổ thông huyện Hưng Nguyên hiện nay
2.2.1. Ưu điểm.
Trường THPT Lê Hồng Phong, Thái Lão, Phạm Hồng Thái có đội ngũ giáo viên trình độ chuyên môn đồng đều, nhiệt tình trong công tác giảng dạy, luôn có ý thức tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ, đáp ứng tốt yêu cầu công việc. Giáo viên bộ môn trẻ, nhiệt tình, có năng lực chuyên môn luôn tích cực đổi mới, sáng tạo trong công việc.
Đa số HS của trường có tư chất tốt, được tuyển chọn trong huyện, có ý thức vươn lên trong học tập.
Môn Hóa là môn khoa học thực nghiệm, các nội dung kiến thức có sự liên hệ chặt chẽ với đời sống và sản xuất, nhất là nội dung các chuyên đề về các đơn chất và hợp chất của chúng thuận lợi cho hướng nghiên cứu của giáo viên. Trường THPT Lê Hồng Phong có cơ sở vật chất hiện đại có đầy đủ trang thiết bị, hoá chất phục vụ dạy học, thuận lợi cho hướng nghiên cứu của giáo viên.
2.2.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế
Đa số HS các em ở trường THPT Lê Hồng Phong, Thái Lão, Phạm Hồng Thái kinh tế còn khó khăn nên còn mất thời gian phụ giúp gia đình, tinh thần học hỏi chưa cao, cần phải tự chủ, độc lập trong học tập. Nhiều phụ huynh do điều kiện công việc chưa có nhiều thời gian quan tâm đến việc học hành của con không nhiều.
Xu hướng một số giáo viên trung thành với nội dung và trình tự bài học trong sách giáo khoa, chưa mạnh dạn thay đổi, sáng tạo, nhằm gây hứng thú cho HS và đáp ứng yêu cầu đổi mới của bộ môn, còn chú trọng việc dạy HS làm bài tập ứng thi, chưa chú trọng đúng mức tới việc xây dựng các tiết dạy đổi mới sáng tạo.
Môn Hoá học vẫn là một môn học khó với đa số HS, đặc biệt là những HS bị “mất gốc” hóa THCS, những học sinh thuộc các lớp chuyên khoa học xã hội. Các em gặp khó khăn khi tiếp thu kiến thức mới, vận dụng kiến thức làm các bài tập định tính, định lượng liên quan.
Năm học 2021 – 2022 tôi được phân công giảng dạy 02 lớp khối 11 là 11D4 (sĩ số 40 HS), 11D6 (sĩ số 42 HS) đây là hai lớp có năng lực, ý thức học tập tương đương nhau. Qua khảo sát kết quả đầu năm , tôi nhận thấy kết quả học tập môn hoá có kết quả gần như tương đương, phân hoá tỉ lệ : 6 : 4