SKKN Khơi nguồn cảm hứng học tập và định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT thông qua chuyên đề Hóa học trong việc phòng chống cháy, nổ

PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Nghề nghiệp là một vấn đề quan trọng đối với cuộc đời của mỗi con người. Có nghề nghiệp sẽ giúp chúng ta ổn định cuộc sống và đem lại giá trị tích cực cho xã hội. Tuy nhiên, lựa chọn được một nghề nghiệp phù hợp với bản thân luôn là vấn đề khó khăn, đặc biệt là với những học sinh trung học phổ thông, khi mà các em sắp bước vào cánh của cuộc đời. Vì vậy, năng lực tự định hướng nghề nghiệp là một năng lực quan trọng của học sinh THPT, giúp các em có định hướng rõ ràng về công việc trong tương lai phù hợp với năng lực bản thân đồng thời đáp ứng nhu cầu xã hội, góp phần phát triển kinh tế đất nước.
Một trong những con đường có thể giúp học sinh phát triển năng lực tự định hướng nghề nghiệp đó là thông qua dạy học các môn văn hóa. Khi lí thuyết từ sách vở gắn liền với thực tiễn cuộc sống, không chỉ làm tăng hứng thú của học sinh với các môn học mà còn góp phần mang lại những hiểu biết cơ bản về các ngành nghề có liên quan đến kiến thức môn học, từ đó hình thành cho các em động cơ, nhu cầu và góp phần giáo dục định hướng nghề nghiệp cho học sinh trong tương lai.
Trong thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bên cạnh nội dung giáo dục cốt lõi, trong mỗi năm học, những học sinh có thiên hướng khoa học tự nhiên được chọn học một số chuyên đề học tập: Cơ sở hoá học, thực hành hoá học và công nghệ thông tin, hoá học trong việc phòng chống cháy, nổ…Giúp học sinh hiểu sâu hơn vai trò của hoá học trong đời sống thực tế, những ngành nghề có liên quan đến hoá học để học sinh có cơ sở định hướng nghề nghiệp sau này cũng như có đủ năng lực để giải quyết những vấn đề có liên quan đến hoá học và tiếp tục tự học hoá học suốt đời.
Qua quá trình nghiên cứu, chúng tôi thấy chuyên đề phòng chống cháy nổ hình thành và phát triển ở học sinh hứng thú học tập, nghiên cứu; tính trung thực; thái độ tôn trọng các quy luật của thiên nhiên, ứng xử với thiên nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân. Học sinh thấy được tầm quan trọng trong việc phòng chống cháy, nổ. Trong cuộc sống, nhiều lúc chỉ cần một phút lơ là, bất cẩn là có thể để xảy ra cháy. Nhiều vụ cháy xảy ra đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội như vào lúc 0 giờ 5 phút ngày 15 tháng 6 năm 2021, xảy ra vụ cháy thương tâm ở phòng trà thành phố Vinh đã khiến 6 người trong một gia đình tử vong. Vì vậy, công tác PCCN đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tính mạng, tài sản của mọi gia đình và xã hội. Thực hiện tốt công tác PCCN là đã bảo vệ được tính mạng, tài sản, giữ được bình yên, hạnh phúc cho mọi gia đình và xã hội.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Khơi nguồn cảm hứng học tập và định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT thông qua chuyên đề Hóa học trong việc phòng chống cháy, nổ”
II. Mục đích nghiên cứu
Trong đề tài, chúng tôi tập trung nghiên cứu:
– Học sinh vận dụng kiến thức hóa học để giải thích hiện tượng thực tiễn trong đời sống. Vận dụng kiến thức hóa học về cháy, nổ; những kĩ năng cơ bản nhất về PCCN để áp dụng trong cuộc sống và tuyên truyền rộng rãi đến người thân và những người xung quanh cần cảnh giác với các nguy cơ gây cháy, nổ trong việc sử dụng các hóa chất, các chất dễ gây cháy, nổ trong cuộc sống. Từ đó, giúp mọi người nâng cao ý thức phòng chống cháy, nổ. Học sinh cảm thấy hứng thú, yêu thích môn Hóa học.
– Khơi dậy niềm đam mê, theo đuổi với các ngành nghề Hóa học, định hướng các ngành nghề tương lai cho học sinh ở trường THPT.
III. Nhiệm vụ nghiên cứu
* Nghiên cứu cơ sở lí luận về:
– Nghiên cứu xây dựng tổng quan lý thuyết về hóa học trong cháy, nổ.
– Phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề.
– Nghiên cứu cơ sở lí luận về giáo dục định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
– Thiết kế một số kế hoạch dạy học về kiến thức hóa học trong cháy, nổ.
* Nghiên cứu cơ sở thực tiễn:
– Nghiên cứu về thực trạng vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tiễn trong dạy học hóa học ở các trường phổ thông hiện nay nhằm giáo dục định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
– Xây dựng công cụ đánh giá để đánh giá tính khả thi của đề tài.
– Kết luận khoa học và đề xuất một số khuyến nghị.
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng học sinh về sâu chuỗi các kiến thức và áp dụng vào thực tiễn nhằm định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT.
2. Phạm vi nghiên cứu
Các bài học có các chất liên quan đến vấn đề cháy, nổ trong chương trình Hóa học THPT và một số kiến thức về cháy, nổ từ các lĩnh vực khác.
V. Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
– Phương pháp điều tra thăm dò và phương pháp thực nghiệm sư phạm.
Để chứng minh giả thuyết trên, đề tài sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây:
1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận
Nghiên cứu chương trình giáo dục phổ thông 2018; các phương pháp dạy học tích cực; Hoá học về phản ứng cháy, nổ.
2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
– Điều tra, phỏng vấn giáo viên và học sinh về thực trạng việc cháy, nổ để tìm ra các phương pháp dạy học thích hợp, phương pháp giáo dục thích hợp cho học sinh.
– Quan sát quá trình học tập của học sinh qua các giờ học, phỏng vấn học sinh.
– Thực nghiệm sư phạm đánh giá hiệu quả và tính khả thi.
– Bảng kiểm đánh giá.
3. Phương pháp xử lí thông tin
Sử dụng phương pháp thống kê toán học trong nghiên cứu khoa học giáo dục để xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm.
VI. Những đóng góp mới của đề tài
– Góp phần đổi mới PPDH, các phương pháp dạy học tích cực, đổi mới kiểm tra đánh giá, tiếp cận chương trình GDPT mới.
– Khơi nguồn, ý tưởng sáng tạo cho học sinh vận dụng kiến thức khoa học đã học, sử dụng các nguyên vật liệu tái chế, có sẵn trong cuộc sống để thiết kế hệ thống PCCN.
– Thúc đẩy, tạo động lực cho học sinh vận dụng các kiến thức môn học để giải quyết nhiều tình huống trong thực tiễn. Định hướng nghề nghiệp trong tương lai.
– Kiểm tra, đánh giá năng lực tìm tòi, khai thác các vấn đề học tập, tài liệu, xử lí thông tin có tính chọn lọc, hiệu quả; năng lực tự nghiên cứu, làm việc nhóm, năng lực làm ra sản phẩm, năng lực thuyết trình.
– Học sinh được học tập theo hướng “trải nghiệm sáng tạo”, “ học đi đôi với hành”.
PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
1.1. Chương trình giáo dục phổ thông 2018
Vào ngày 26 tháng 12 năm 2018 Bộ trưởng Bộ Giáo dục đã ban hành thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT: Chương trình giáo dục phổ thông, chương trình tổng thể.
Trong chương trình giáo dục phổ thông, Hoá học là môn học thuộc nhóm môn khoa học tự nhiên ở cấp trung học phổ thông, được học sinh lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản thân. Môn Hoá học giúp học sinh có được những tri thức cốt lõi về hoá học và ứng dụng những tri thức này vào cuộc sống, đồng thời có mối quan hệ với nhiều lĩnh vực giáo dục khác.
Nội dung môn Hoá học được thiết kế thành các chủ đề vừa bảo đảm củng cố các mạch nội dung, phát triển kiến thức và kĩ năng thực hành đã hình thành từ cấp học dưới, vừa giúp học sinh có hiểu biết sâu sắc hơn về các kiến thức cơ sở chung của hoá học, làm cơ sở để học tập, làm việc, nghiên cứu.
Trong mỗi năm học, những học sinh có định hướng nghề nghiệp cần sử dụng nhiều kiến thức hoá học được chọn ba chuyên đề học tập phù hợp với nguyện vọng của bản thân và điều kiện tổ chức của nhà trường. Các chuyên đề này nhằm thực hiện yêu cầu phân hoá sâu, giúp học sinh tăng cường kiến thức và kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết những vấn đề.