1. 1. PHẦN MỞ ĐẦU

• Lý do chọn đề tài

• Đề tài này được chọn xuất phát từ yêu cầu đổi mới dạy học, đưa dạy học theo chủ đề vào chương trình, dạy học phát triển các kĩ năng cho học sinh tiến tới tiệm cận chương trình giáo dục phổ thông 2018

Alfred Adler có một câu nói rất nổi tiếng “Người dạy phải tin vào sức mạnh tiềm tàng của học trò và anh ta phải nỗ lực hết sức để giúp học trò mình trải nghiệm được sức mạnh này”. Sức mạnh tiềm tàng đó chính là những năng lực nhất định mà mỗi học sinh đều có, thế nhưng nhiều khi nó lại không phát triển được thành thế mạnh của cá nhân học sinh, thậm chí là bị thui chột và mất đi. Antole France thì khẳng định: “Toàn bộ nghệ thuật của sự giáo dục là nghệ thuật đánh thức sự tò mò bản năng của những trí óc non trẻ nhằm thỏa mãn nó sau đó”. Nói cách khác yêu cầu cơ bản của dạy học không phải là nhồi nhét tri thức vào cái đầu non nớt của trò mà là phát huy sức mạnh tiềm tàng, phát huy năng lực cho học sinh. Người giáo viên phải khơi dậy ngọn lửa khao khát tìm kiếm tri thức trong người học từ đó làm nó bùng cháy, dẫn dắt học sinh đến với chân trời mới tự mình khám phá những điều kì diệu của cuộc sống.

       Xã hội đang phát triển với một tốc độ nhanh chóng. Toàn cầu hóa, kinh tế tri thức, công nghệ thông tin và truyền thông đã tác động mạnh mẽ đến giáo dục và đào tạo ở tất cả các quốc gia. Không nằm ngoài dòng chảy đó, giáo dục Việt Nam cũng đang có những bước chuyển mình lớn. Nghị quyết số 29-NQ/TW khóa XI khẳng định phải đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Trong đó nhấn mạnh giáo dục từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học, gắn học lý thuyết với thực hành, kiến thức giáo khoa và trải nghiệm thực tế. Thế nhưng, trong nhà trường hiện nay vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đó.

Công văn 4612 BGDĐT-GDTrh ngày 3/10/2017 về việc hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh từ năm học 2017-2018 đã yêu cầu căn cứ vào chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, lựa chọn các chủ đề, xây dựng các chủ đề của từng môn học hoặc liên môn, hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường. 

Chương trình Ngữ Văn 2018 tiếp tục định hướng đổi mới toàn diện và sâu sắc dạy học. Chương trình được xây dựng theo quan điểm tuân thủ các quy định cơ bản trong chương trình tổng thể, dựa trên các cơ sở khoa học, lấy việc rèn luyện các kĩ năng Đọc-Viết- Nói-Nghe làm trục chính xuyên suốt cả ba cấp học; Xây dựng chương trình theo hướng mở; Đáp ứng yêu cầu kế thừa, đổi mới và phát triển trên cơ sở chương trình truyền thống. Mục tiêu của chương trình là phát triển phẩm chất và năng lực. Để đạt được mục tiêu môn học, việc dạy học phải thông qua những kiến thức phổ thông cơ bản về Tiếng Việt, Văn học và các hoạt động đọc, viết, nghe nói các kiểu loại văn bản. Có nghĩa là với chương trình mới, hệ thống kiến thức về Tiếng Việt và Văn học là phương tiện đề phát triển phẩm chất và năng lực cho người học. Chương trình mới đã được đưa vào áp dụng cho lớp 1 từ năm học 2020-2021, lớp 6 từ năm học 2021-2022 và tiến tới áp dụng vào lớp 10 từ năm học 2022-2023, vì vậy vấn đề đổi mới dạy học để phát triển phẩm chất và năng lực người học đã trở thành yêu cầu bức thiết.

• Đề tài này xuất phát từ thực tế dạy học theo chủ đề trong trường phổ thông

Theo tinh thần đổi mới, xây dựng chủ đề dạy học đã trở thành yêu cầu bắt buộc khi xây dựng kế hoạch dạy học môn Ngữ Văn. Các tổ nhóm chuyên môn đã nhóm các bài học có nội dung liên quan thành chủ đề dạy học và tiến hành dạy học theo chủ đề. Tuy nhiên trong thực tế, các chủ đề dạy học chưa thực sự được tổ chức đạt được hiệu quả phát triển phẩm chất và năng lực, chưa chú trọng rèn năng lực Đọc- Viết- Nói- Nghe cho người học. 

Vì vậy để nhằm hình thành được phương pháp dạy học các chủ đề một cách có hiệu quả, phát huy năng lực người học theo đúng định hướng đổi