SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ Văn đạt hiệu quả

*Tên sáng kiến: “Một số kinh nghiệm trong công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ Văn đạt hiệu quả tại trường THPT Nguyễn Quang Diêu” 

* Lĩnh vực: Quản lý. 

III- Mục đích yêu cầu của đề tài sáng kiến: 

1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến: 

Trường THPT Nguyễn Quang Diêu được thành lập năm 2006 với 26 cán bộ, biên chế có 01 tổ văn phòng và 02 tổ chuyên môn: tự nhiên và xã hội. Cơ sở vật chất phải mượn tạm trường THCS Tân An, trường Tiểu học “A” Tân An và Trung tâm dạy nghề Tân Châu để hoạt động và giảng dạy. Đến năm học 2009 – 2010, trường mới chính thức có cơ sở riêng khang trang hơn, tuy nhiên cơ sở vật chất và thiết bị dạy học chưa đủ đáp ứng được hoạt động dạy và học. Sân trường cây xanh chưa phủ khắp, phòng học chưa trang bị nhiều màn hình LCD để giáo viên ứng dụng CNTT, thư viện nhà trường thiếu rất nhiều nguồn sách cho học sinh và thầy cô nghiên cứu, tham khảo,….Những khó khăn ấy đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động giáo dục của nhà trường. 

Tập thể tổ Ngữ Văn chỉ có 5 giáo viên, tất cả tuổi đời tuổi nghề đều chưa cao, kinh nghiệm giảng dạy còn nhiều hạn chế, chưa có ai đã từng kinh qua việc bồi dưỡng học sinh giỏi. Dù vậy, tổ cũng có nhiều thuận lợi do đội ngũ giáo viên trẻ nên rất nhiệt huyết, hăng hái thi đua lập thành tích, cố gắng phấn đấu để hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công. Riêng bản thân tiếp nhận chức vụ tổ trưởng chuyên môn vào năm học 2011-2012 nên chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác quản lý điều hành. Công việc mới bắt đầu phải vừa học tập kinh nghiệm người đi trước vừa tích lũy từ thực tiễn dạy học và quản lý tổ. Ban đầu, bản thân chỉ quan tâm những biện pháp nhằm thúc đẩy quá trình học tập của học sinh nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn chứ chưa chú trọng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, dẫn đến chất lượng giáo dục mũi nhọn của nhà trường chưa cao. 

Mặt khác, địa bàn của trường là khu vực nông thôn, nhiều phụ huynh chưa chú trọng đầu tư học tập cho con em của mình; chất lượng học sinh đầu vào thấp; khả năng tự học của học sinh chưa cao, các em vẫn còn ỷ lại và trông chờ vào giáo viên. Nhiều học sinh giỏi nổi bật của trường lại có xu hướng đi thi các ngành nghề thuộc khối tự nhiên nên chẳng mặn mà đối với môn Ngữ Văn, nhiều em băn khoăn: “Bồi dưỡng vất vả trong thời gian dài liệu có đạt kết quả, thay vào đó hãy dành thời gian cho khối thi mà mình đã chọn vào các trường Đại học, Cao đẳng”. Chính vì vậy, công tác chiêu sinh đội tuyển học sinh giỏi đúng tiêu chuẩn phải có thực lực, có niềm đam mê và nhiệt huyết của giáo viên gặp rất khó khăn.  

Đội ngũ trong tập thể tổ đều trẻ, thâm niên nghề cũng như kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi chưa nhiều, lực lượng có năng lực chuyên môn sâu còn mỏng gây khó khăn trong công tác lựa chọn giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi. Vả lại, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi đạt hiệu quả phải mang tính quá trình, bền bỉ và lâu dài, tuy nhiên tập thể tổ chưa có phương pháp tổ chức phù hợp, kế hoạch bồi dưỡng còn mang tính thời vụ, chưa theo một lộ trình đi từ dưới lên trên. Nhiều giáo viên được phân công còn rất e ngại, xem đó là gánh nặng bởi khi tham gia bồi dưỡng người dạy phải dành rất nhiều thời gian, tâm sức và cả áp lực về hiệu quả cuối cùng của công tác bồi dưỡng. Nếu đạt kết quả tốt sẽ được khen thưởng theo quy định và được tham gia xét những thành tích cấp tỉnh. Ngược lại, nếu không có kết quả thì giáo viên ít nhiều cũng cảm giác nặng nề, mặc cảm với mọi người. Chính vì vậy, tổ rất ít giáo viên chịu tham gia công tác bồi dưỡng bồi dưỡng học sinh giỏi.  

Chính từ những thực trạng đó, chất lượng đạt học sinh giỏi cấp tỉnh ở bộ môn 

Ngữ Văn trước đây chưa mang tính ổn định. Cụ thể kết quả qua các năm: 

2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến 

“Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, tư tưởng của Thân Nhân Trung đã nhấn mạnh vai trò của các hiền tài đối với sự phát triển hưng thịnh của một đất nước. Ở thời đại nào đất nước cũng cần người có tài, có đức để góp phần xây dựng tổ quốc giàu, đẹp. Vì vậy, chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo luôn được xem là quốc sách hàng đầu. Trong đó, công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi là một công tác mũi nhọn nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nguồn lực, bồi dưỡng nhân tài cho nhà trường nói riêng và cho địa phương nói chung.  

Bồi dưỡng học sinh giỏi là một công việc khó khăn và lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức của thầy và trò. Sự quan tâm, khích lệ kịp thời của cấp trên và biện pháp tổ chức, quản lý hoạt động bồi dưỡng phù hợp sẽ đạt hiệu quả tích cực, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn cho nhà trường và tạo được uy tín của tập thể tổ trong đơn vị và trong cụm Hội đồng bộ môn. 

Với trách nhiệm người quản lý tổ chuyên môn Văn, bản thân nhận thấy cần có giải pháp nhằm khắc phục những thực trạng trên để mang lại chất lượng tốt nhất có thể cho tổ và cho chất lượng giáo dục chung của nhà trường. Phát huy những thuận lợi, thế mạnh của tổ là giáo viên trẻ, rất nhiệt huyết, hăng hái trong phong trào thi đua, mong muốn tạo những thành tích cho mình và cho tổ nên về góc độ quản lí, tôi rất mạnh dạn tạo điều kiện cho những giáo viên có trình độ, năng lực chuyên môn tốt và có tinh thần trách nhiệm tham gia công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. 

Bên cạnh đó, BGH nhà trường đã xây dựng kế hoạch tổ chức phong trào học sinh tự học vào các giờ tiết trống; đồng thời xếp thời khóa biểu cho học sinh lên thư viên đọc sách, nghiên cứu và trang bị thêm phòng đọc mạng cho các em có điều kiện sưu tầm kiến thức. Đây là những thuận lợi giúp giáo viên và học sinh bồi dưỡng trui rèn kiến thức, kĩ năng làm bài và từ đó mang lại hiệu quả tốt cho công tác bồi dưỡng. 

 Với vai trò của người làm công tác tổ chức, quản lí  hoạt động tổ chuyên môn Ngữ Văn cùng với kinh nghiệm của người đã từng tham gia công tác bồi dưỡng học sinh giỏi Văn, tôi  xin chia sẻ đề tài sáng kiến: “Một số kinh ngiệm trong công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ Văn đạt hiệu quả tại trường THPT Nguyễn Quang Diêu” nhằm góp phần giúp cho những người quản lí có biện pháp tổ chức, đào tạo được HSG có chất lượng, qua đó nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.        3. Nội dung sáng kiến: 

3.1. Thời gian thực hiện: Từ năm 2014-2015 đến nay 

3.2. Biện pháp tổ chức: 

3.2.1. Công tác tuyển chọn giáo viên và học sinh bồi dưỡng: 

1. Đối với giáo viên: 

• Ý nghĩa: Người thầy có vai trò rất quan trọng trong việc dẫn dắt, định hướng cho học sinh học tập. Muốn trò giỏi trước hết phải gặp được thầy giỏi. Vì vậy, việc lựa chọn phân công giáo viên bồi dưỡng phù hợp sẽ đem lại kết quả tốt không chỉ cá nhân  giáo viên mà còn cho tập thể tổ. Việc lựa chọn giáo viên bồi dưỡng còn góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có cơ hội phát huy hết tiềm năng của bản thân và hun đúc tinh thần thi đua lập thành tích trong tập thể tổ. Lòng tự trọng nghề nghiệp sẽ giúp cho giáo viên không ngừng học tập, bồi dưỡng để nâng cao tay nghề, từ đó góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn cho tổ. 

• Cách thức thực hiện:  

+ Tiêu chuẩn giáo viên được chọn bồi dưỡng học sinh giỏi: phải có năng lực giảng dạy tốt, có kiến thức chuyên môn sâu, có phương pháp dạy học tích cực mang lại hiệu quả, có phẩm chất đạo đức tốt đặc biệt có tinh thần trách nhiệm, nhiệt huyết với nghề, không ngại khó, không ngại vất vả, biết đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân khi tham gia bồi dưỡng. 

+ Ở trường THPT Nguyễn Quang Diêu, BGH nhà trường giao nhiệm vụ cho tổ trưởng chuyên môn chịu trách nhiệm lựa chọn phân công giáo viên bồi dưỡng, đồng thời chịu trách nhiệm tổ chức, quản lý công tác bồi dưỡng HSG ở bộ môn của mình. Do công tác bồi dưỡng HSG rất vất vả, nên đội ngũ tham gia bồi dưỡng bao gồm nhiều giáo viên giỏi trong tổ tham gia, trong đó một GV bồi dưỡng chính, một GV bồi dưỡng phụ. 

+ Với góc độ TTCM, bản thân mong muốn việc phân công phải mang tính dân chủ, công khai, không ỷ vào chức vụ, quyền hạn của tổ trưởng mà tự ý ra quyết định. Vào đầu năm học, tổ sẽ bàn bạc lấy ý kiến, đề cử GV giỏi bồi dưỡng. Từ sự đồng thuận của tập thể tổ, tổ trưởng chuyên môn sẽ quyết định cuối cùng giáo viên nào bồi dưỡng học sinh giỏi và lập danh sách GV bồi dưỡng ở các khối gửi cho BGH ra quyết định chính thức.  

+ Thực hiện phân công luân phiên giữa các giáo viên, không tập trung cố định  một cá nhân giáo viên nào trong tổ. Nếu xét thấy giáo viên trong tổ có năng lực chuyên môn tốt thì TTCM phải mạnh dạn phân công cho giáo viên đó bồi dưỡng để rút kinh nghiệm.Trong năm học, giáo viên bồi dưỡng chính sẽ tham gia bồi dưỡng ở khối 11,  giáo viên bồi dưỡng phụ tham gia bồi dưỡng khối 10.  

+ Nếu xét thấy giáo viên bồi dưỡng khối 10 ở năm học này có năng lực tốt và có tinh thần trách nhiệm cao sẽ được tiếp tục bồi dưỡng cuốn chiếu vào năm học sau, ở khối 11. Mục đích giúp cho giáo viên bồi dưỡng khối 10 hăng hái thi đua lập thành tích bởi trách nhiệm luôn đi đôi với quyền lợi. Vả lại, giáo viên bồi dưỡng từ lớp 10 đi lên sẽ có nhiều thuận lợi trong việc nắm bắt được tư tưởng, nguyện vọng cũng như năng lực của từng em trong đội tuyển và từ đó tiếp tục phát huy và khắc phục những ưu điểm, hạn chế của các em. 

+ Với chủ trương “Không có một giáo viên bồi dưỡng chính, GV bồi dưỡng phụ nào là lâu dài và cố định”, mặc dù điều đó sẽ giúp cho GV bồi dưỡng theo suốt các năm để nắm toàn bộ chương trình toàn cấp, như thế sẽ đầu tư lâu dài, chủ động trong kế hoạch bồi dưỡng nhưng tôi mạnh dạn chọn thực hiện phân công luân phiên GV giỏi bồi dưỡng. Bởi lẽ, thông qua việc phân công luân phiên bồi dưỡng ở các giáo viên có năng lực sẽ tạo ra tính thi đua công bằng trong tổ bởi giáo viên nào cũng muốn khẳng định được giá trị của mình và ghi dấu tên mình vào thành tích chung của tổ. Người bồi dưỡng sau sẽ nhìn kết quả của người đi trước để làm động lực phấn đấu, không muốn thua kém đồng nghiệp. Phân công luân phiên sẽ giúp giáo viên có trách nhiệm cao hơn, loại bỏ thói ỷ lại, lơ là, dạy mang tính đối phó, cầm chừng. Phân công luân phiên giữa các giáo viên còn tạo ra tính kế thừa giữa các thế hệ giáo viên, không tạo ra sự chênh lệch quá lớn về trình độ kiến thức chuyên môn và tạo điều kiện cho tuổi trẻ phát huy tiềm năng của mình. 

+ Lựa chọn phân công giáo viên không có nghĩa là TTCM không tham gia hoạt động bồi dưỡng. Với vai trò quản lý, TTCM phải đảm nhận nhiệm vụ công bằng như những GV khác. Bản thân có kinh qua mới có những trải nghiệm, thấu hiểu, đồng cảm với những áp lực mà giáo viên bồi dưỡng thường hay gặp, từ đó định hướng đúng đắn cho công tác bồi dưỡng.