SKKN Ngôn ngữ mạng xã hội của học sinh và một số giải pháp góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt tại trường THPT Lê Lợi

1. ĐẶT VẤN ĐỀ 

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

      Tiếng Việt – ngôn ngữ quốc gia của Việt Nam, là tiếng mẹ đẻ của hơn 85% dân cư, từ khi ra đời tiếng Việt của chúng ta đã mang những bản sắc riêng, vẻ đẹp riêng và trong quá trình con người sử dụng đã làm giàu có thêm vốn tiếng Việt. Trước sự phát triển của xã hội và quá trình hội nhập ra thế giới, tiếng Việt cũng cần phải đổi mới hơn, đa dạng và phong phú hơn đáp ứng yêu cầu của thời đại. Tuy nhiên trong quá trình phát triển và hội nhập ấy, bên cạnh những sự sáng tạo đáng được công nhận vẫn còn tồn tại những bất cập về việc sử dụng ngôn ngữ, đặc biệt là hiện tượng sử dụng ngôn ngữ mạng xã hội tràn lan của giới trẻ hiện nay. 

       Với sự phát triển bùng nổ của công nghệ- thông tin, đây được xem là mảnh đất màu mỡ để để lệch chuẩn văn hóa ngôn ngữ có cơ hội phát triển. Bản thân giới trẻ, đặc biệt là lứa tuổi học sinh luôn có sự tò mò và hứng thú nhất định với thế giới mạng mang tên Internet – một thế giới ảo nơi mà lứa tuổi HS có thể thoải mái sử dụng chung một thứ ngôn ngữ riêng, thứ ngôn ngữ không đụng hàng mà chúng ta thường hay gọi nó là “ngôn ngữ tuổi teen”, “ngôn ngữ mạng xã hội”. Thật đáng báo động khi thứ ngôn ngữ này lại đang âm thầm len lỏi vào môi trường học đường, vào lời ăn tiếng nói hằng ngày một cách nhanh chóng. Nếu không có sự can thiệp kịp thời, chúng ta sẽ vô tình tiếp tay và vô tình hủy hoại đi sự trong sáng của ngôn ngữ nước mình. 

       Qua tìm hiểu thực tế, ở Việt Nam hiện nay, có đến hơn 68 triệu người sử dụng Internet (chiếm 70%) và 65 triệu người sử dụng mạng xã hội (chiếm 67% trong tổng số những người sử dụng Internet). Trong số 67% người dùng này, giới trẻ (bao gồm cả học sinh, sinh viên) chiếm hơn hơn 22 triệu người (34% và đang tiếp tục gia tăng). Điều đáng nói ở đây, việc sử dụng mạng xã hội ở sinh viên, học sinh rất ít bị kiểm soát bởi phụ huynh và nhà trường hay bất kì một cơ quan nào. Chính sự buông lỏng này đã tạo điều kiện cho những lệch chuẩn về văn hóa, đặc biệt là văn hóa giao tiếp bằng ngôn ngữ diễn biến theo chiều hướng tiêu cực và hết sức phức tạp. Việc sử dụng ngôn ngữ mạng cũng như nhiều loại ngôn ngữ pha tạp ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự trong sáng của tiếng Việt, tác động sâu sắc đến văn hóa giao tiếp trong xã hội. Những từ ngữ chuẩn mực với đầy đủ hàm ý và sự biểu đạt của nó không còn được sử dụng, thay vào đó là lớp ngôn ngữ lai căng, cẩu thả, tối nghĩa, dung tục được phổ biến. Điều này kéo theo mối nguy hại lớn, mối lo về nguy cơ biến dạng của ngôn ngữ và nền văn hóa dân tộc. 

       Lạc trong ngôn ngữ là nguyên nhân dẫn đến sự tha hóa về nhân cách, gây nên lối sống buông thả, không còn tôn trọng pháp luật. Sự lệch chuẩn của ngôn ngữ giao tiếp đã gián tiếp làm nảy sinh những suy nghĩ sai lệch, gây ra những hành vi phạm tội trong giới trẻ. Không thể  không kể đến sự thiếu chuẩn mực trong việc sử dụng ngôn ngữ như là một nguyên nhân gây ra mâu thuẫn, xung đột khi mà nhiều vụ ẩu đả dẫn đến án mạng cũng chỉ vì lời nói khó nghe, khó hiểu hoặc “thấy ghét” của những thanh niên. Có thể thấy, ngôn ngữ mạng xã hội thực chất giống như con dao hai lưỡi, dùng nhiều sẽ thành quen, có thể dẫn đến việc giới trẻ chệch hướng, biến nó thành  ngôn ngữ trong nhà trường, trong cơ bản. 

       Ngoài việc chịu ảnh hưởng của quá trình phát triển công nghệ, sự buông lỏng, thiếu sự quản lí chặt chẽ thông tin trên các phương tiện truyền thông của các nhà sản xuất cũng là nguyên nhân dẫn đến việc ngôn ngữ mạng xã hội trở nên phổ biến. Các phương tiện thông tin đại chúng trong xã hội gây ảnh hưởng không hề nhỏ đối với sự hình thành các giá trị thế giới quan, đạo đức của thế hệ trẻ. Những hiện tượng ăn theo sự kiện, vụ lợi các kênh truyền hình vô tình biến một hiện tượng lệch lạc trở thành trào lưu nóng, thu hút giới trẻ quan tâm và bắt chước, mà trong đó tiêu biểu là các bản nhạc, lời bài hát sử dụng từ ngữ thiếu chuẩn mực, chạy theo thời thượng. Tuy nhiên, yếu tố có ảnh hưởng sâu sắc nhất vẫn là chủ quan ở mỗi bạn trẻ, một bộ phận trong đó có lối sống bắt chước, học theo, đua đòi và thích thể hiện bản thân, học đòi theo xu hướng của thời đại. Hiện tượng này gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc sử dụng ngôn ngữ mạng và sự cấp thiết của việc bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt trong thời đại nay. 

        Những năm vừa qua, việc đi sâu tìm hiểu về ngôn ngữ và biện pháp gìn giữ ngôn ngữ là một đề tài không hẳn mới, nhưng lại không bao giờ cũ. Tuy nhiên, tìm hiểu về ngôn ngữ mạng vẫn còn nhiều bất cập tồn tại, các biện pháp để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt vẫn chưa được áp dụng một cách triệt để. 

        Xuất phát từ những lí do trên, tôi lựa chọn đề tài “Ngôn ngữ mạng xã hội của học sinh và một số giải pháp góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt tại trường THPT Lê Lợi” làm nội dung nghiên cứu của mình. Đề tài này là công trình nghiên cứu của tôi, chưa được cá nhân, tập thể và công trình giáo dục nào công bố trên các tài liệu, sách báo và diễn đàn giáo dục hiện nay. 

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

Biện pháp tôi đưa ra giúp người sử dụng tiếng Việt, đặc biệt là HS hạn chế  việc sử dụng ngôn ngữ mạng, tránh các lỗi trong diễn đạt. Mặt khác mục đích quan trọng vẫn là khắc phục tình trạng sử dụng từ ngữ bừa bãi, rèn luyện kỹ năng nói và viết thường xuyên, tránh nói sai, viết sai làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt. Từ đó xây dựng cho học sinh ý thức được sự quan trọng của việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, biết tôn trọng tiếng Việt, rèn luyện thói quen tư duy mạch lạc, rõ ràng, từ đó mà học tiếng Việt, sử dụng tiếng Việt có hiệu quả cao hơn. 

III. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

1. Đối tƣợng 

• Ngôn ngữ mạng xã hội của HS 
• Học sinh trường THPT Lê Lợi 

2. Phạm vi nghiên cứu 

Đề tài này chỉ nghiên cứu ở đối tượng HS trường THPT Lê Lợi, huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An. 

3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Xác định vai trò và tầm quan trọng của đề tài nghiên cứu. 
• Tìm hiểu, nghiên cứu các vấn đề về lí luận cũng như thực tiễn của đề tài. 
• Đánh giá thực trạng sử dụng ngôn ngữ mạng và ngôn ngữ thiếu trong sáng hiện nay của học sinh THPT.  
• Vận dụng các giải pháp nhằm khắc phục tình trạng sử dụng tiếng Việt thiếu trong sáng hiện nay. 
• Nhận định kết quả thông qua việc đối chiếu, đánh giá kết quả trước và sau khi áp dụng đề tài trong quá trình giảng dạy của bản thân. 

IV. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

• Nghiên cứu lí luận Xác định tầm quan trọng của việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, nên tôi đã đi sâu tìm hiểu và nghiên cứu các vấn đề lí luận cũng như thực tiễn của đề tài. Tôi cũng xác định được vai trò và tầm quan trọng của đề tài tôi nghiên cứu. 

• Khảo sát thực tế Từ việc khảo sát thực tế tại trường mình giảng dạy, trực tiếp tiếp xúc với hiện tượng học sinh sử dụng ngôn ngữ mạng thiếu trong sáng hàng ngày như nhắn tin điện thoại, bài kiểm tra và cách trình bày bảng, từ đó đánh giá thực trạng sử dụng ngôn ngữ mạng ảnh hưởng đến sự trong sáng của tiếng Việt hiện nay tại các trường THPT nói chung và tại trường THPT Lê Lợi nói riêng. 

• Phân tích, tổng hợp đánh giá kết quả Qua kết quả nghiên cứu lí luận và phân tích thực tế, tôi tiến hành phân tích, tổng hợp đánh giá và đưa ra nhận định kết quả thông qua việc đánh giá, đối chiếu trước và sau khi áp dụng đề tài trong quá trình giảng dạy của bản thân tôi. 

• Nhận xét, sửa lỗi Khi đã có kết quả từ việc khảo sát và đánh giá thực tế, tôi đã vận dụng các biện pháp nhằm khắc phục những tình trạng sử dụng ngôn ngữ thiếu trong sáng của học sinh, chỉ ra những lỗi mà các em thường mắc phải, từ đó tìm cách khắc phục từng lỗi cho các em.        

V. CẤU TRÚC 

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề tài tập trung vào một số vấn đề như sau: 

• Cơ sở của đề tài 
• Các giải pháp thực hiện 
• Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi 
• Triển khai thực hiện đề tài 

VI. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

Trên thực tế đã có những bài viết bàn về sự ảnh hưởng của ngôn ngữ mạng đến sự trong sáng của tiếng Việt. Tuy nhiên các bài viết đó mới chỉ dừng lại ở việc khảo sát hoặc đưa ra những biện pháp chung chung chứ chưa thực sự đề ra được một biện pháp hữu hiệu nào. Từ thực trạng sử dụng ngôn ngữ mạng thiếu trong sáng hiện nay của học sinh, trong sáng kiến này tôi đã đưa ra một số biện pháp mới giúp các em sử dụng đúng, sử dụng hay tiếng Việt khi giao tiếp với nhau cũng như trong học tập môn Ngữ văn. Các biện pháp tôi đưa ra phù hợp với lứa tuổi, trình độ của các em học sinh THPT, đặc biệt tạo ra những sân chơi vừa lành mạnh, vừa có ý nghĩa trau dồi vốn tiếng Việt cho các em. Từ đó góp phần mang lại những hiệu quả nhất định trong quá trình giảng dạy, giáo dục học sinh giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt nói riêng, phát huy vẻ đẹp tâm hồn tính cách, phẩm chất của con người Việt nói chung.