SKKN Sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Chủ đề 6 “Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)” nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh (Lịch sử lớp 10 – Kết nối tri thức và cuộc sống)

PHẦN I. MỞ ĐẦU 

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị BCH Trung ương khóa XI và Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội đã khẳng định phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo để đáp ứng yêu cầu của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước.      Thực hiện Nghị quyết của Đảng và Quốc hội, trong những năm vừa qua, toàn ngành giáo dục đã không ngừng đổi mới bao gồm đổi mới về chương trình, về sách giáo khoa, đổi mới phương pháp, kỹ thuật dạy học, kiểm tra, đánh giá…trong đó, trọng tâm là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Việc vận dụng các hình thức, phương pháp, kỹ thuật dạy học sao cho đạt hiệu quả cao nhất theo yêu cầu của mục tiêu giáo dục là một trong những cách đổi mới thiết thực nhất.  

Quá trình dạy học Lịch sử ở trường THPT là một quá trình tổng hợp của nhiều yếu tố tạo thành: mục tiêu, yêu cầu cần đạt, nội dung dạy học, hình thức tổ chức, phương pháp, kỹ thuật dạy học, phương tiện dạy học, hoạt động của thầy và trò, môi trường học tập, kiểm tra đánh giá… Các yếu tố này có mối quan hệ tác động qua lại với nhau theo quan hệ hai chiều. Mỗi yếu tố luôn có vị trí, vai trò nhất định trong quá trình dạy học. Chất lượng dạy học của môn học ở cấp THPT chỉ có thể thay đổi căn bản khi chúng ta làm thay đổi các yếu tố đó một cách đồng bộ theo hướng tích cực. 

Chương trình giáo dục phổ thông môn Lịch sử 2018 cũng đã xác định rõ: Môn Lịch sử có sứ mệnh giúp học sinh hình thành và và phát triển năng lực Lịch sử, đồng thời góp phần hình thành những phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được xác định trong Chương trình tổng thể. Môn Lịch sử còn hình thành, phát triển cho học sinh tư duy Lịch sử, tư duy hệ thống, kỹ năng khai thác và sử dụng các nguồn sử liệu, nhận thức và trình bày lịch sử trong logic lịch đại và đồng đại, kết nối quá khứ và hiện tại. Để thực hiện được những nhiệm vụ, mục tiêu đó, trong quá trình dạy học, đối với mỗi sự kiện, hiện tượng lịch sử giáo viên phải giúp học sinh có hiểu biết đầy đủ những thông tin cơ bản cũng như bản chất của sự kiện. Để đạt được điều đó, cần phải rèn luyện cho học có tư duy rõ ràng, hệ thống thông qua việc trả lời được các câu hỏi: Sự kiện đó diễn ra ở đâu? Diễn ra khi nào? Kết quả, ý nghĩa như thế nào? Vì sao xẩy ra sự kiện đó?…  

Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới nêu trên, những năm gần đây, việc đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp, kỹ thuật dạy học đã được đẩy mạnh. 

Nhiều kỹ thuật dạy học tích cực đã áp dụng vào dạy học như: kỹ thuật mảnh ghép, kỹ thuật phòng tranh, kỹ thuật khăn phủ bàn, kỹ thuật 5W1H, kỹ thuật KWL…Trong đó, kỹ thuật 5W1H tương đối mới mẻ và sử dụng khá hiệu quả.      Trong quá trình giảng dạy tại trường THPT Nam Đàn 2, bản thân tôi và các giáo viên trong nhóm Lịch sử  đã áp dụng nhiều kỹ thuật dạy học tích cực, trong đó có kỹ thuật 5W1H. Từ thực tiễn dạy học, chúng tôi nhận thấy kỹ thuật 5W1H có nhiều ưu điểm và phù hợp đối với bộ môn Lịch sử. Đặc biệt, năm học 2022-2023 là năm đầu tiên áp dụng Chương trình phổ thông 2018 đối với lớp 10. Trong đó, nội dung chương trình môn Lịch sử lớp 10 được xây dựng theo các chủ đề, có những chủ đề chiếm thời lượng lớn, có những chủ đề hoàn toàn mới. Vì vậy, giáo viên cần sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học giúp học sinh nắm vững kiến thức một cách hệ thống, logic, tư duy mạch lạc. Kỹ thuật dạy học 5W1H là một trong những lựa chọn phù hợp mang lại hiệu quả tốt trong quá trình dạy học chương trình môn Lịch sử lớp 10. 

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài SKKN “Sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Chủ đề 6 “Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)” nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh (Lịch sử lớp 10 – Kết nối tri thức và cuộc sống) với hy vọng góp phần thực hiện thành công mục tiêu đổi mới giáo dục hiện nay. 

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

Đề tài nghiên cứu của chúng tôi nhằm các mục đích: 

• Giúp học sinh hiểu nguyên tắc tư duy sử học từ đó biết cách học bài Lịch sử phù hợp, hiệu quả. 
• Cụ thể hoá bài học thành hệ thống câu hỏi theo công thức 5W1H giúp học sinh dễ dễ học, dễ nhớ, nhớ lâu. 
• Hiểu logíc giữa các yếu tố trong một sự kiện, vấn đề lịch sử; hiểu được mối liên hệ giữa các vấn đề, sự kiện. 
• Biết phân tích để hiểu bản chất, đánh giá đúng về sự kiện, hiện tượng lịch sử.  
• Nhờ đó các em có đủ năng lực trả lời câu hỏi ở cả 4 mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao. Từ đó, giúp học sinh nắm vững kiến thức và phát triển được năng lực của bản thân. 

III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

• Đối tượng nghiên cứu   

1. 1. • Với đề tài này, đối tượng mà chúng tôi nghiên cứu là kỹ thuật 5W1H và các biện pháp sử dụng kỹ thuật đó vào dạy học Chủ đề 6: Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858) (Lịch sử lớp 10 – Kết nối tri thức và cuộc sống). 
      • Đối tượng chúng tôi áp dụng cho đề tài SKKN là học sinh lớp 10 trường THPT Nam Đàn 2.        

• Phạm vi nghiên cứu 

Đề tài được thực hiện trong phạm vi trường THPT Nam Đàn 2 trong năm học 2022 – 2023. 

IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

Thực hiện đề tài này, chúng tôi đặt ra các nhiệm vụ như sau: 

• Nghiên cứu các tài liệu về kỹ thuật dạy học tích cực nói chung và kỹ thuật 5W1H nói riêng. 
• Khảo sát về nhận thức và khả năng sử dụng kỹ thuật 5W1H của học sinh, khảo sát thực trạng sử dụng kỹ thuật 5W1H của giáo viên trong quá trình dạy học. 
• Từng bước giới thiệu và hướng dẫn học sinh làm quen với kỹ thuật 5W1H. 

– Đề ra các biện pháp sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Chủ đề 6: Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858) 

– Kiểm nghiệm hiệu quả đạt được và tính ưu việt của đề tài khi áp dụng trong quá trình lên lớp. 

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

• Phương pháp lý luận: Nghiên cứu lý luận về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, nghiên cứu kỹ thuật dạy học 5W1H, nghiên cứu chương trình, SGK lịch sử lớp 10 Chương trình 2018. 
• Phương pháp thực tiễn: Sử dụng phương pháp điều tra, phỏng vấn, quan sát tìm hiểu đối tượng học sinh để tìm hiểu thực trạng sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H ở trường THPT, đề xuất các biện pháp sử dụng khi dạy Chủ đề 6; tiến hành thực nghiệm sư phạm, phương pháp thống kê toán học để xử lý, thống kê, phân tích số liệu thu được trong quá trình thực nghiệm sư phạm và đánh giá tính hiệu quả của các biện pháp đề tài đề xuất 

VI. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

Trên cơ sở thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra, chúng tôi nhận thấy đề tài sẽ đem lại những điểm mới là: 

• Đề tài đưa ra được những lý thuyết mang tính hệ thống, toàn diện về kỹ thuật dạy học 5W1H. 
• Đề tài đề xuất được những giải pháp sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học 

Lịch sử nói chung và Chủ đề 6 “Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)” nói riêng. 

• Thông qua việc áp dụng các giải pháp đã đề xuất vào thực tiễn dạy học, đề tài cũng đã chứng tỏ được tính khả thi và góp phần vào quá trình đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. 

VII. BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI 

    Ngoài phần Mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, bố cục của đề tài gồm 3 chương: 

Chương I. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài 

Chương II. Sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học chủ đề 6: Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)  

Chương III. Thực nghiệm sư phạm.